Odyometri (İşitme Testi) Nedir? Odyometri Testi Nasıl Yapılır?

Günümüzde işitme kayıpları her yaşta görülebiliyor. Erkeklerde, kadınlardan daha fazla görülen bu kayıplar doğumsal olarak gelişebileceği gibi, birçok nedene bağlı şekilde sonradan da ortaya çıkabiliyor. İşitme kayıplarına yol açan faktörler arasında ilaç kullanımı, kafa içi tümörleri, ileri yaş ve yüksek sese maruz kalmak gibi nedenler sayılabiliyor. Odyometri testi bu işitme kayıplarının derecesini belirleme de oldukça sık kullanılıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Op. Dr. Mustafa Bilazer, işitmeyi ölçümlemekte kullanılan Odyometri Testi hakkında bilgi verdi.

Odyometri Testi (İşitme Testi) Nedir?

Basit ifade ile ne kadar iyi işitebildiğinizi test etmek için kullanılan odyometri, seslerin yüksekliklerine ve ses dalgası titreşimlerinin hızına bağlı olarak sesleri duyma yeteneğinizi ölçmek için yapılan teste verilen isimdir. Kulakların hem hava hem de kemik yoluyla ne kadar duyduğunu ölçmektedir. Kulakların iyi derecede duyduğundan emin olmak yaşam kalitesini oldukça etkileyen bir durumdur. Kulakta, genetik faktörlerin etkisiyle doğuştan gelen işitme kayıpları olabileceği gibi kulak enfeksiyonları, yüksek seslere maruz kalma, yırtık kulak zarı ve iç kulak hastalıkları gibi birçok durumdan kaynaklı sonradan da işitme kaybı gelişebilir.  Kulak tüm sesleri hava ve kemik yoluyla duyar.

Odyometri Testi Neden Yapılır?

Odyometri testi kişilerin işitme ile ilgili bir şikayeti olması durumunda tanı koymak amaçlı yapılmaktadır. Kişiler direk kendileri işitme testi yaptırmaya ihtiyaç duyabileceği gibi yakınlarının  önerisi ile de sağlık kuruluşlarına başvurabilir. İşitme testi yaptırmak için Kulak Burun Boğaz uzmanına muayene olmak gerekmektedir. Doktor muayene sonrası gerekli olması halinde, odyometri konusunda eğitimli ekiplere yönlendirmektedir.

Odyometri Testi Nasıl Yapılır?

Odyometri testine özel hazırlanmış ses yalıtımlı kabin veya odalarda yapılmaktadır. Test sırasında hastaların dışarıdaki sesler ile bağlantısını olabildiğince kesmek amacıyla kulaklık takılmaktadır. Kulaklıktan farklı desibel ve frekans aralıklarında sesler verilerek kemik ve hava iletimi ile beraber değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Kaç Tür İşitme Testi Vardır? 

Aslında işitmeyi ölçümleyen beş tür işitme testi vardır. Bu işitme testleri; saf ses odyometrisi, konuşma odyometrisi, timpanometri, akustik refleks testleri ve BERA/ABR testidir.

Saf ses odyometrisi nedir?

Hastalara genellikle en sık uygulanan test saf ses odyometrisidir. Bu test ile amaç, iletişimde önemli olan frekanslarda işitme eşikleri ve işitme duyarlılığının nasıl olduğudur. Her kulağa farklı ses ve perdelerde kısa ses tonları dinletilmektedir. Bu sesler saf ses olarak adlandırılmaktadır. Hastanın farklı tipteki sesleri duyduğunda elindeki sinyal düğmesine basması istenmektedir. İşitme eşikleri belirlendikten sonra eşikler odyogram üzerine işaretlenmektedir. Her kulak ayrı olacak şekilde hava ve kemik yolu açısından ölçülmektedir. Hastanın ölçümler sonucunda değerlendirilen işitme kaybının hangi kulakta ve kulağın hangi bölümünde olduğunun tespiti kolaylıkla yapılabilmektedir.

Konuşma Odyometrisi nedir?

İnsan sesini duyması ve değerlendirilmesi kulağın temel görevidir. Birçok hasta tarafından merak edilen işitme testi nasıl yapılır sorusunun cevabı olarak bu test insan seslerini temel almaktadır. Konuşma odyometrisinin ana görevi, uyarıcı bir sesin kulaktaki durumunun değerlendirilmesi ve kişinin kulak fonksiyonları hakkında uzmanları yönlendirebilmesi olarak ifade edilmektedir. Bu test için belirlenen eşikler; konuşmayı alma eşiği, konuşmayı ayırt etme eşiği, rahat dinleme eşiği ve rahatsız edici düzeyden oluşmaktadır.

Konuşmayı alma eşiği(SRT),hastaların duydukları kelimelerin %50’sini işitebilmesini baz alan ses şiddetleridir. Hastaya ortalama 10dB-15dB üzeri 3 hecelik 6 kelime dinletilmektedir. Hastanın duyduğu kelimeleri tekrar edebilmesinin ardından ses şiddetleri 5 dB azaltılır, 3 heceli başka bir liste verilmektedir. Eğer verilen liste de doğru tekrarlanırsa ses şiddeti tekrar 5 dB daha azaltılır ve 6 kelime üzerinden 2 doğru olması halinde önceki aşamada verilen ses şiddeti hastanın konuşmayı alma eşiğinin sonucu vermiş olacaktır.

Konuşmayı ayırt etme (SDS), hastanın konuşmayı alma eşiğinde elde edilen sonucunun üzerine 25 dB-40dB eklenmesi ve verilen 25 adet tek heceli kelimeleri tekrarlaması üzerine odaklanmaktadır.  Cevaplardan doğru olanlar %4 ile çarpılarak elde edilen rakam ise hastanın konuşmayı ayırt etme seviyesini belirlemektedir. İşitme şikayeti olmayan hastalarda oran ortalama %90’dır. 

Konuşmayı alma eşiği ve rahatsız edici ses düzeyi arasında kalan dinleme düzeyine rahat dinleme eşiği(MCL) denilmektedir.

Hastanın ses seviyesinin şiddetinden rahatsız olduğu noktaya rahatsız edici düzey(UCL) denilmektedir.

Hastaların SRT ve UCL değerleri, iletim tipinden kaynaklanan işitme kayıplarında yüksektir. İşitme şikayetleri olmayan hastalarda konuşma odyometrisine göre SRT değeri 20 dB, MCL değeri 40-60 dB, SDS değeri %90-100, UCL değeri ise 100-120 dB’e eşit olarak sonuçlanmaktadır.

Timpanometri

Timpanometri testinde, dış kulak yoluna hava basıncı uygulanır ve orta kulak ve kulak zarının hareketi değerlendirilir. Orta kulak ve kulak zarındaki hareketler ölçülerek, yapıların fonksiyonu hakkında bilgi edinmek mümkündür. Kulağa bir prob yerleştirilerek ölçüm yapılmaktadır. Timpanometri testi bebeklere dahi kolaylıkla uygulanabilmektedir. Testin yapılması için hastada aranan tek şart kulak zarının delik olmamasıdır.

Akustik refleks testleri

Orta kulakta bulunan stapes kasının, akustik uyaranlara verdiği tepkiye akustik refleks ismi verilmektedir. Beyin sapı düzeyine kadar işitme yolları hakkında bilgiler verebilmektedir.  Diğer bulgular ile beraber değerlendirilmesi gereken akustik refleks testi sonuçları, hastanın işitme kaybına neden olan olayın tam yeri hakkında uzmanların bilgi edinmesini sağlamaktadır.

BERA/ABR testi

ABR(İşitsel Beyinsapı Cevabı) testinin kısaltılmış halidir. Bu test ile hastanın işitme sisteminin işitsel uyarana karşı verdiği cevap ölçülmektedir. Özellikle yeni doğan bebeklerde ve çocuklarda işitme değerlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Test sırasında başın belirli bölgelerine (sağ ve sol kulak arkası, alın, yanak/ kulak memesi/ iki kaş ortası) elektrotlar yerleştirilmektedir. Kulağa yerleştirilen bir prop yardımıyla ses kulağa iletilmektedir.  Yerleştirilen elektrotlar sayesinde uyaran sonucu işitme sinirinden oluşan cevaplar cihaza kaydedilmektedir. Hastanın işitme ve beyin sapı düzeyinde işitme yolları ile ilgili bilgileri alınmaktadır. Bera testi yetişkinlerde uyanık yapılırken bebeklerin ise test sürecinde uyuması gerekmektedir.

İşitme Kaybı Dereceleri Nelerdir?

İşitme kaybı dereceleri, hafif, orta, şiddetli veya ileri derecede olarak tanımlanarak kaybın derecesini ifade eden değerlerdir. İşitme testi, hastaların işitme kayıplarının derecelerini belirlemek için yapılmaktadır. Bu ölçümlemeler desibel olarak ifade edilmektedir. İşitme kaybı dereceleri şöyle sıralanabilir:

• Normal işitme: 20 desibele (dB) kadar düşük seslerin işitilebildiği derecedir. Genellikle bu durum normal işitme olarak isimlendirilir.
• Çok hafif derecede işitme kaybı: 26 ila 40 dB arasındaki yer alan kayıplara çok hafif işitme kaybı olarak tanımlanır. Bazı durumlarda işitme cihazı kullanımı önerilebilir.
• Hafif derecede işitme kaybı: 41 ila 55 dB arasındaki kayıplara hafif derecede işitme kaybı adı verilir. Hafif derecede işitme kaybı yaşayan kişiler gürültülü ortamda sesleri takip etmekte zorlanabilir.
• Orta derecede işitme kaybı: 56 ila 70 dB arasında yer alan kayıplar orta derecede işitme kaybı olarak tanımlanır. Bu kayıp derecesinde işitme cihazı olmadan konuşulanları anlamakta güçlük çekilir.
• İleri düzeyde işitme kaybı: 70 ila 90 dB aralığındaki işitme kayıpları ileri düzeyde işitme kaybı olarak bilinir. Bu kişilere güçlü işitme cihazları gerekir.
• Çok ileri derecede işitme kaybı: 91dB ve üzerindeki kayıplar çok ileri derece işitme kaybıdır. Bu derecede işitme kaybı yaşayan kişiler daha çok dudak okuma ya da işaret dili ile kişilerle iletişime girer.

İşitme Kaybının Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Ani İşitme Kaybı: Hastanın işitmesinde ani bir kayıp oluşabilmektedir. Odyometri testinde 3 frekansta minimum 30 desibel kayıp görülebilmektedir. Bu hastalar acil tedavi edilmelidir. Tedavi, kulak zarını geçerek orta kulak bölgesine kortizon uygulanması olarak planlanmalıdır. (intratimpanik kortizon uygulaması)

Otoskleroz: Bu hastalarda üzengi kemikçiğinin iç kulağa değdiği bölgede kireçlenme mevcut olup ameliyat ile teflon piston(protez) uygulaması yapılarak işitme düzeltilebilmektedir.

Kulak Zarı Deliği ve Orta Kulak Kemikçiklerinde Hasara Bağlı İşitme Kaybı: Bu hastalara ameliyat yapılarak hem kulak zarındaki delik hem kemikçik zincirindeki hasar düzeltilebilmektedir.

Yeni Doğanlarda Çok ileri Derece İşitme Kayıpları: Kohlear İmplant(Biyonik Kulak) ameliyatı yapılabilmektedir.

İşitme Cihazı Uygulaması: Yenidoğan ve çocuklarda orta-ileri derece işitme kayıplarında, erişkinlerde ise orta-ileri ve çok ileri derece işitme kayıplarında işitme cihazı desteği sağlanabilmektedir.

Orta Kulakta Tedaviyle Geçmeyen Sıvı ve İltihap Oluşumu: Kulak zarı çizilerek sıvı boşaltılabilmekte ve kulak zarına tüp takılabilmektedir.

Odyometri Testi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Odyometri testi kaç dakika sürmektedir?

Odyometri testi yaklaşık 15-20 dakika sürmektedir.

Odyometri test sonucu kaç olmalıdır?

Sağlıklı duyan kişiler, 250-8000 hertz frekanslarında 0-20 desibel arasını duymalıdır.

Odyometri testi için hangi doktora gidilmelidir?

Odyometri testi için Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulmalıdır.