MCH Nedir? MCH Düşüklüğü ve Yüksekliği

Tam kan sayımı, vücuttaki kırmızı ve beyaz kan hücreleri başta olmak üzere çeşitli hastalıkların teşhisinde faydalanılan başlıca yöntemlerden biridir. Tam kan sayımında ortaya çıkan ve belirlenen değerlerden biri de MCH değeridir. MCH düşüklüğü demir eksikliği anemisini işaret eder ve bu durum kırmızı kan hücresi başına düşen hemoglobin miktarının düşük olması nedeniyle vücudun dokularına yeterince oksijen taşınamadığını gösterir. Ayrıca karaciğer ve böbrek hastalıklarının bir sonucu bu seviye düşebilir. MCH yüksekliği ise genellikle polisitemi vera ya da B12 vitamini ve folik asit eksikliğinin bir sonucudur.

MCH Nedir?

Ortalama korpüsküler hemoglobin ya da ortalama eritrosit hemoglobini kısaltması olan MCH, kişinin kırmızı kan hücrelerinin her birinde bulunan ortalama hemoglobin miktarını gösteren bir kan tahlili testidir. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olduğu için kan tahlilinde çıkan MCH seviyesi, kırmızı kan hücrelerinde yer alan hemoglobin miktarını gösterir ya da başka bir deyişle kırmızı kan hücresi başına ortalama hemoglobin kütlesini ortaya koyar.

Düşüklüğü dışında MCH yüksekliği de çeşitli hastalıklara yol açabilir. MCH düşüklüğü başta anemi olmak üzere farklı hastalıkların habercisi olabilirken MCH yüksekliği ise akciğer hastalıklarıyla birlikte aşırı aktif tiroidin işareti sayılabilir.

MCH Neden Yapılır? Ne İşe Yarar?

Kan tahlilinde MCH, vücuttaki ortalama hemoglobin miktarını ölçmek için başvurulan değerlerden biridir. Tam kan sayımında ortaya çıkar ve vücuda oksijen taşıyan ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin miktarını belirler. MCH değerinin her hücrede farklı olmasıyla birlikte kanda MCH değeri; anemi, otoimmün hastalıklar ve karaciğer hastalıkları gibi bazı hastalıkların ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.

MCH değeri, tam kan sayımı ile ölçülerek farklı sağlık problemlerinin teşhisine yardımcı olur. MCH testinin yapılma nedenleri şöyle sıralanabilir:

Anemiyi teşhis etme ve türünü belirleme

MCH değeri, anemi teşhisi süresince önemli bir değer olarak kabul edilir. MCH değerinin düşük çıkmasına bağlı olarak demir eksikliği anemisi görülebilir. Bunun yanında MCH değerinin yüksek olması da B12 vitamini ve folik asit eksikliği ile ilişkilendirilir.

Karaciğer hastalıklarının ortaya çıkarılması

MCH değeri karaciğer hastalıklarının teşhisinde yardımcı olarak karaciğer fonksiyonu bozulduğunda yükselme gösterir. Bunun yanında hastalığın erken teşhis edilmesinde MCH değerinden yararlanılır.

Yetersiz beslenmenin tespit edilmesi

MCH değeri sayesinde yetersiz beslenme, B12 eksikliği, folik asit ve demir eksikliği gibi durumlar ortaya çıkar. Bu nedenler MCH testi sayesinde kişinin vitamin ve mineral eksiklikleri belirlenir.

Otoimmün hastalıklarını tanısı

Otoimmün hastalıkların bazıları kırmızı kan hücrelerinin etkilenmesine neden olarak MCH değerlerinde farklılıklara neden olabilir. Bu nedenle otoimmün bozukluklarının belirlenmesinde MCH testi önemli bir ole sahiptir.

Rutin bir test gibi genel sağlık taraması

MCH, tam kan sayımı testinin içerisinde yer alan bir değer olduğundan sağlık taramasında yararlanılan önemli bir değer olarak kabul edilir. Sağlıklı kişilerde referans aralığındaki değer beklenir. Anormal değerler görüldüğünde ise doktor daha detaylı bir tarama isteyebilir.

MCH Testi Nasıl Yapılır?

MCH testi, tam sayımında belirlenen değerlerden biridir. MCH değerini belirlemek için rutin kan alma işlemi gerçekleştirilir. Uzman hemşire koldaki damara iğne sokar ve toplanan kanı test tüpüne aktarır. Alınan kan örneği laboratuvara gönderilerek incelenir. Laboratuvar incelemesi sonrası değerler uzman hekim tarafından analiz edilir. 

MCH testi yapım aşamaları şöyle sıralanabilir:

• Kan örneğinin alınacağı bölge alkolle temizlenir
• Enjeksiyon sağlı personeli tarafından nazikçe yerleştirilir ve numune alınır
• İğne çıkarılır ve kanamayı önlemek için pamukla bastırılır
• İşlem ağrısız ve hızlı bir şekilde gerçekleşir

Kan verdikten sonra kişide baş dönmesi görülebilir. Kan veren bazı kişilerde bu durumun görülmesi normal olarak kabul edilir.  

MCH Değeri Kaç Olmalıdır?

Kan testinde belirlenen MCH değeri, ortalama 27-31 pikogram (pg) aralığında olmalıdır. Bu aralıkta olan MCH değeri, vücuttaki hemoglobin miktarının normal seviyede olduğunun göstergesi olarak kabul edilir.

MCH Düşüklüğü Nedir?

MCH düşüklüğü, kırmızı kan hücresi başına düşen ortalama hemoglobin miktarının referans aralık olan 27 pikogram (pg) altında olmasıdır. MCH düşüklüğü, demir eksikliği anemisi ya da talasemi bulunduğu ve bu nedenle kırmızı kan hücresi başına düşen hemoglobin miktarının normalden az olduğu anlamına gelir.

MCH düşüklüğü, kırmızı kan hücrelerinin normalden daha soluk olması ve/veya kırmızı kan hücrelerinin anormal derecede küçük olması gibi nedenlerle kırmızı kan hücrelerinde yeterli hemoglobin olmaması sonucu yaşanır. Normal MCH seviyeleri hücre başına yaklaşık 27 ila 31 pikogramdır. MCH değerinin 27 pg altında kalması mch düşüklüğü olarak kabul edilir.

Sonuç olarak MCH düşüklüğü, kırmızı kan hücrelerinin normalden daha soluk olması olarak bilinen hipokromik anemi ya da kırmızı kan hücrelerinin anormal derecede küçük olduğu bilinen mikrositer anemi olduğu anlamına gelir. Böylelikle her iki durumda da kan hücrelerinde yeterli miktarda hemoglobin bulunmamaktadır.

MCH Düşüklüğü Neden Olur?

MCH düşüklüğü vücutta yeterli miktarda demir bulunmamasına bağlı hemoglobin üretiminin azaldığını gösterir. 27 pg'nin altında çıkan MCH değeri MCH düşüklüğü olarak kabul edilir. Demir eksikliği anemisi, otoimmün hastalıklar, böbrek rahatsızlıkları, talasemi ve karaciğer hastalıkları MCH düşüklüğünün en yaygın nedenleridir.

MCH değerinin düşük olmasının nedeni şunlar olabilir:

• Demir eksikliği anemisi
• Otoimmün hastalıklar
• Beslenme eksikliği (B12 ve folik asit eksikliği)
• Kan kaybı veya yaralanma
• Böbrek hastalığı
• Karaciğer hastalığı
• Talasemi

Demir eksikliği anemisi

Vücutta çok az miktarda demir olması durumunda yeterli hemoglobin üretmesini engeller. Özellikle kan kaybı nedeniyle demir eksikliği anemisi görülebilir. Ağır adet kanamaları, iç kanama ve ameliyat sonrasındaki aşırı kanama nedeniyle oluşma olasılığı vardır. Bu nedenle kan testinde MCH düşüklüğü olabilir. 

Otoimmün hastalıklar

Otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sistemi kendi sağlıklı hücrelerine saldırı gerçekleştirir. Bu durum genellikle yanlışlıkla oluşarak kan hücrelerinin yıkımına sebebiyet verir. Bağışıklık sisteminin kırmızı kan hücrelerine saldırması, hemoglobin miktarını düşürerek MCH düşüklüğüne neden olur.

Beslenme eksikliği

B12 vitamini ve folik asit eksikliği durumunda yetersiz kırmızı kan hücresi oluşur. Bu iki vitamin DNA sentezinde önemli rol oynayarak kırmızı kan hücrelerini olgunlaştırır. Hafıza sorunları, halsizlik, el ve ayaklarda karıncalanma gibi belirtilerle görülen beslenme eksikliği durumunda MCH düşüklüğü görülebilir.

Kan kaybı veya yaralanma

Herhangi bir kronik veya akut kan kaybı, vücutta kırmızı kan hücrelerinin kaybına neden olur. Buna bağlı olarak vücudun kırmızı kan hücrelerini hızla yerine koyamaması sonucunda hemoglobin seviyelerinin düşmesine ve MCH düşüklüğü görülmesine neden olur. Bu durum mide kanaması, adet dönemindeki fazla kanama, travmatik yaralanmalar gibi durumlarda sık görülür.

Böbrek hastalığı

Böbrekler, kırmızı kan hücrelerinin üretiminden sorumlu eritropoietin hormonunu salgılar. Böbrek hastalıkları görüldüğü durumda eritropoietin üretimi azalabilir. Eritropoietin seviyesinin düşmesi kırmızı kan hücresi üretimini azaltarak MCH düşüklüğüne neden olur.

Karaciğer hastalığı

Karaciğer, kanı zararlı toksinlerden arındırmada ve besinlerin işlenmesinde merkezi bir rol oynar. Karaciğerin sağlıklı bir şekilde işlememesi durumunda kırmızı kan hücrelerinin yapısında bozulmalara görülebilir. Karaciğer hastalıkları durumunda ise hemoglobin seviyeleri düşerek MCH düşüklüğe neden olur.

Talasemi

Talasemi, kan hastalıkları arasında yer alan vücudun anormal hemoglobin üretmesine yol açan bir hastalıktır. Anormal hemoglobin seviyesi kırmızı kan hücrelerinin dayanıklılığını azaltarak parçalanmalarına sebebiyet verir bu da MCH değerini düşürür.

Bunlarla birlikte adet döneminde kan kaybı yaşayan kadınların da kan testinde MCH düşüklüğü yaşama ihtimali mümkündür. Ayrıca MCH düşüklüğü yaşayan kişilerde bazı belirtilerin yaşanması söz konusu olabilir.

MCH Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?

• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• El ve ayaklarda soğuma
• Baş dönmesi
• Yorgunluk veya halsizlik
• Baş ağrısı  
• Cilt solukluğu
• Yüksek nabız
• Saç dökülmesi
• Bacaklarda kramp

MCH Yüksekliği Nedir?

MCH yüksekliği, kırmızı kan hücresi başına düşen ortalama hemoglobin miktarının referans aralık olan 31 pikogram (pg) değer aralığının üzerinde olmasıdır. MCH yüksekliği, kırmızı kan hücrelerinizin normalden büyük olduğu anlamına gelir ve makrositik anemiyi işaret eder. Makrositik anemi kemik iliğinin çok büyük kırmızı kan hücreleri üretmesine neden olur. Genel olarak kırmızı kan hücrelerinin normalden büyük olması, B12 eksikliiği veya folik asit eksikliğinden kaynaklanır. 

MCH Yüksekliği Neden Olur?

MCH yüksekliğine neden olan durumlar şöyle sıralanabilir:

• Böbrek hastalıkları
• Böbrek kanseri
• Karaciğer hastalığı
• Yetersiz tiroid bezi
• KOAH
• Alkol tüketimi
• Kök hücre bozukluğu
• Genetik kökenli anemiler
• Şiddetli yanıklar
• Doğuştan kalp hastalıkları
• Bazı ilaçların kullanımı
• Yüksek rakımlı bir bölgede yaşamak

Böbrek hastalıkları

Böbrek hastalıkları nedeniyle kırmızı kan hücrelerinin yapısında ve hemoglobin oranında değişikliklere görülebilir. Kırmızı kan hücrelerini etkileyen böbrek hastalıkları MCH yüksekliğine neden olabilir.

Böbrek kanseri

Böbrek kanseri, kan üretimini ve dolaşımını etkileyebilen bir hastalıktır. Vücutta böbrek kanseri bulunuyorsa kan hücrelerinin anormallikler oluşabilir. Bu da MCH değerini etkileyerek yükselmesine sebep olur.

Karaciğer hastalığı

Karaciğer, vücutta içerisinde kanın işlenmesinde önemli bir role sahiptir. Karaciğer hastalıkları oluştuğu durumda kırmızı kan hücrelerinin yaşam süresi ve yapısı etkilenebilir. Bu da MCH yüksekliğine yol açar.

Tiroid bezi yetersizliği (hipotiroidizm)

Tiroid hormonu, vücudun metabolizmasına etkili olan ve önemli bir role sahip hormondur. Tiroid bezi az çalıştığından kansızlık ve kırmızı kan hücrelerinde değişime yol açar. Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin birikimine neden olarak MCH seviyesini yükseltir.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)

KOAH vücudun oksijensiz kalmasına neden olarak daha fazla kırmızı kan hücrelerinin hemoglobin taşımasına yol açar. Bu durumda MCH seviyelerinde yükselmelere neden olur.

Alkol tüketimi

Alkol tüketimi, kırmızı kan hücrelerinin üretim sürecinde etkili olarak hücrelerin yapısını bozabilir. Kırmızı kan hücrelerini büyüten bu durum testte MCH yüksekliği görülmesine neden olur.

Kök hücre bozukluğu

Kök hücre bozuklukları, anormal büyüklükte kırmızı kan hücrelerine neden olarak MCH seviyelerinde yükselmelere neden olur.

Genetik kökenli anemiler

Genetik kökenli anemi durumunda kırmızı kan hücreleri normalden fazla hemoglobin taşır. Bu da MCH seviyesinin yükselmesine neden olur.

Şiddetli yanıklar

Oluşan şiddetli yanıklar, kırmızı kan hücrelerinin yapısında değişikliklere neden olabilir. Kan hücrelerinde hasara neden olan yanıklar vücudun daha fazla hemoglobin taşımasına zemin hazırlar ve böylelikle MCH yüksekliği görülür.

Doğuştan kalp hastalıkları

Doğuştan gelişen kalp hastalıkları, kanın vücuda yeterli oksijen taşıyamaması gibi sorunlar oluşturabilir. Kırmızı kan hücrelerinin daha fazla oksijen taşımaya çalışması ve bu nedenle daha fazla hemoglobin içermesi gerekebilir. Bu durum MCH yüksekliğine yol açabilir.

Bazı ilaçların kullanımı

Bazı kemoterapi ilaçları ve anemi tedavilerinde kullanılan ilaçlar, kan hücrelerinin yapısını değiştirebilir. Kırmızı kan hücrelerinin hemoglobin içeriği artmasıyla MCH yüksekliği görülür.

Yüksek rakımlı bölgede yaşamak

Yüksek rakımlarda yaşayan kişilerde MCH değeri yüksekliği görülmesi normal olarak görülür çünkü kırmızı kan hücreleri daha fazla hemoglobin taşır.

Tüm bunların yanı sıra yüksek kolesterol ve yüksek trigliserid değerleri kanda MCH yüksekliğinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu konuda uzman doktor test sonuçlarına göre daha sağlıklı analiz yapacaktır.

MCH Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

MCH yüksekliği durumunda çok sık belirti görülmesi yaşanılan bir durum değildir ancak MCH yüksekliği makrositik anemi işareti olduğu için aşağıdaki gibi semptomlar ortaya çıkabilir:

• Kan pıhtıları
• Bulanık görüş
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Kaşıntı
• Ağız yaraları
• Uyuşma ve karıncalanma
• Çarpıntı
• Soluk cilt
• Unutkanlık
• Konsantrasyon eksikliği
• Tırnaklarda kırılma

Bunlarla birlikte iştahta azalma, kilo kaybı ve ishal gibi durumlar da MCH yüksekliğinin belirtileri arasında kendisine yer bulabilir.

MCH Düşüklüğü Tedavisi

Kaynağının çoğunlukla demir eksikliği anemisinin olduğu kanda MCH düşüklüğü tedavisi için demir içeren besinler ve demir takviyeleri önerilir. Bunlarla birlikte B12 vitamini veya folik asit eksikliği söz konusuysa yine takviyeler tedavi listesine eklenir.

Semptomların daha şiddetli olduğu durumlarda veya kan kaybının meydana geldiği senaryolarda kan transfüzyonuna da ihtiyaç duyulabilir. MCH düşüklüğünün demir eksikliği dışındaki nedenlerinde tıbbi bir müdahale gerekebilir ve tedavi süreci uzman doktor tarafından planlanır ve yönetilir.

MCH Yüksekliği Tedavisi

Makrositik aneminin başlıca nedeni sayıldığı MCH yüksekliği, genellikle kişinin diyet listesine vitamin takviyeleri ekleyerek tedavi edilir. Ayrıca sigara ve alkol kullanımının bırakılması yönünde tavsiye verilir. MCH yüksekliğinin altında yatan başka hastalıklar da araştırılarak tedavi süreci ona göre planlanır.

MCH Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

MCH nedir kan tahlili?

Kan tahlilinde ortaya çıkan MCH değeri, ortalama hemoglobin miktarını ölçer. MCH düşüklüğü veya MCH yüksekliği durumunda çeşitli hastalıklar veya belirtiler ortaya çıkabilir.

MCH yüksek olması ne demek?

Kanda MCH değerinin 31 pg’nin üstüne çıkması durumu ortalama hemoglobin miktarının yüksek olduğu sonucunu verir.

MCH kaç olursa tehlikeli?

Kanda MCH değeri, 27-31 pikogram aralığında normal değer kabul edilir. Bu değerin altında olduğu durumlarda mch düşüklüğü, daha fazla olduğunda ise mch yüksekliği olarak kabul edilir. Bu iki durum da bazı hastalıkların sinyali olabilir.

MCH düşüklüğü ne anlama gelir?

MCH düşüklüğü, kırmızı kan hücresi başına düşen ortalama hemoglobin miktarının az olması ve buna bağlı olarak vücuda oksijen sağlanamamasıdır. Referans aralığı 27 pikogram (pg) altında olması sonucunda görülen MCH düşüklüğü, demir eksikliği anemisi ya da talasemi gibi hastalıkların göstergesi olarak kabul edilir.

MCH düşüklüğü ne yenir?

MCH düşüklüğüne karşı demir, B12 vitamini ve folik asit açısından zengin besinlerin tüketilmesi önerilir. Kırmızı et, baklagiller, yumurta, balık, ıspanak ve süt ürünleri bu besinler arasında yer alır.

MCH düşürmek için ne yapmalı?

MCH düşüklüğüne karşı dengeli ve besin değeri yüksek beslenme şeklinden yararlanmak gerekir. Kan testinden ortaya çıkan eksikliklere yönelik olarak beslenilmesi gerekir. Bunun yanında egzersiz yapmak, yaşam alışkanlıklarını değiştirmek ve kronik hastalıklarını yönetmek önemlidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.