Meme hastalıklarının tarama ve teşhisinde yaygın olarak kullanılan mamografi, düşük doz “X” ışını kullanarak yapılan radyolojik bir görüntüleme sistemidir. Özellikle meme kanserinin erken teşhisi için yaygın olarak kullanılan mamografi genellikle 40 yaşından sonra rutin olarak uygulanmaktadır. Mamografinin radyasyon riski oluşturup oluşturmadığı hastalar tarafından endişe edilen durumların başında gelmektedir. Mamografi sırasında uygulanan radyasyon dozu çok düşük olup kanıtlanmış herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Memorial Ataşehir Hastanesi Radyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Hüseyin Sıldıroğlu, mamografi hakkında bilgi verdi.
Mamografi nedir?
Mamografi memenin röntgeni olarak tanımlanabilir. Düşük doz “X” ışını kullanılarak meme dokusunun görüntülenmesine olanak sağlayan radyolojik bir görüntüleme yöntemidir. Mamografi görüntülemesi sayesinde doktor muayenesi sırasında fark edilemeyen meme dokusundaki değişiklikler, iyi ya da kötü huylu lezyonlar belirlenebilir.
Mamografi hangi hastalıkların teşhisinde kullanılır?
Mamografi, meme kanserinin erken teşhisinde en sık kullanılan görüntüleme yöntemidir. Meme kanseri kadınlar arasında en yaygın kanser türlerinden birisidir. Bu nedenle her hangi bir şikâyeti olmayan kadınların da 40 yaşından sonra tarama amaçlı mamografi çektirmesi önemlidir.
• Memede ele gelen sertlik,
• Memede kitle
• Meme başında akıntı
• Meme derisinin kalınlaşması
• Meme boyutunda veya şeklinde değişiklik gibi şikayetlerin nedeninin araştırlması için mamografi ve meme ultrasonu yapılmalıdır.
Mamografi ile ilgili sık sorulan sorular
Mamografi çekimi öncesi nasıl bir hazırlık gerekir?
Herhangi bir ön hazırlık gerekmez. Mamografi çekimi için ideal zaman adet dönemi bittikten sonraki ilk hafta olmakla birlikte diğer günlerde de çekilebilir. İncelemenin yapılacağı gün deodorant veya pudra kullanılmamalıdır. Hasta gelirken, varsa eski mamografilerini mutlaka yanında getirmelidir. Eski ve yeni filmler arasında meme dokusundaki küçük bir değişiklik kanser belirtisi olabilir. Eski filmlerde de aynı şekilde var olduğu düşünülen bir lezyonun iyi huylu olduğu söylenebilir. Böylelikle hasta gereksiz bir biyopsiden kurtulmuş olur.
Mamografi nasıl çekilir?
• Hasta mamografi cihazının önünde dururken meme iki plastik plaka arasına yerleştirilir.
• Plakalar meme üzerinde baskı yaparak düzleştirir. Bu sırada hasta rahatsızlık hissedebilir ancak sağlıklı görüntü alınabilmesi için bu işlemin yapılması gereklidir. Tüm meme dokusunun görülebilmesi için meme kalınlığını eşitlenmesi önemlidir. Meme dokusunun yayılmasıyla meme içindeki küçük anormalliklerin üstteki meme dokusu tarafından gizlenme ihtimali azalır.
• Memenin bu şekilde baskılanması daha ince meme dokusunun görüntülenmesine olanak sağladığı için daha düşük bir röntgen dozu kullanımına imkan sağlanmaktadır.
• Görüntü kalitesinin üst düzeyde olması için işlem sırasında hastanın hareketsiz durması önemlidir. Bu nedenle görüntüleme sırasında nefesinizi bir süreliğine tutmanız istenebilir.
Dijital mamografi nedir?
Meme görüntülemesinde yeni bir teknoloji olan Dijital Mamografi, artık meme hastalıklarının teşhisinde ve meme kanseri taramasında temel tanı yöntemi olmuştur. Klasik mamografiden farklı olarak, elektronik algılayıcılar kullanarak dijital ortamda görüntüler elde edilir. Daha sonra bu görüntüler yüksek çözünürlüklü özel monitörlere sahip CAD programlı iş istasyonunda değerlendirilmektedir. Bu iş istasyonunda, büyütme, ölçüm ve kullanılan X-ışının dozuna bağlı olmadan kontrast ayarı gibi bir çok işlem yapılmaktadır.
Mamografi ağrılı bir görüntüleme yöntemi midir?
Mamografi çekimi sırasında memenin baskılanması nedeniyle memelerde ağrı ya da acı hissedilebilir. Ancak bu ağrı veya acı kısa süre sonra kendiliğinden geçmektedir. Meme hassasiyeti daha fazla olan kadınların mamografi çekimlerini adet dönemi sonrasına bırakmaları yaşanabilecek ağrıyı daha az hissetmeleri için önerilmektedir.
Tarama Mamografisi neden önemlidir?
Meme kanseri kadınlarda ölüm oranı en yüksek kanser türüdür. Kadınların 70 yaşına kadar %13’ünde meme kanseri gelişme riski vardır. Kanserin kitle haline gelmesi birkaç yıl veya daha uzun sürebilir. Tümör erken dönemde genellikle ağrı veya herhangibir şikayete neden olmadığından sinsi bir şekilde büyür. Eğer bu aşamada yakalanırsa tedavi şansı çok yüksektir. Tarama mamografisinin amacı, kitlenin hastanın veya muayene eden doktorun eline gelecek boyuta ulaşmadan yakalanmasıdır. Tarama mamografisinin düzenli olarak yapıldığı ülkelerde meme kanserine bağlı ölümlerde % 30 oranında azalma görülmektedir.
Mamografide yaş sınırı var mıdır?
Mamografide yaş sınırı vardır. 40 yaş altı kadınlarda ciddi şüphe yoksa mamografi tavsiye edilmez. Meme dokusu temel olarak yağ dokusu ve süt bezi yapısından oluşur. Mamografide yağ dokusu siyaha yakın renkte iken, süt bezi yapısı ise beyaza yakın tondadır. Meme kanserleri süt bezi içerisinden çıktığından Mamografide beyaz tonda görülür. 40 yaş altı kadınlarda memede süt bezi yapısı hakim olduğundan beyaz bir meme dokusu içerisinde yine beyaz görülen meme kanseri dokusu ayırt edilemez. 40 yaş sonrası ise meme dokusunda süt bezi yapısı gerileyerek yağ dokusuna dönüşür. Bu durumda siyah bir meme yapısı içerisinde beyaz şekilde görülen bir meme kanseri dokusu rahatlıkla fark edilebilir.
Hangi durumlarda Mamografi çekimlerine daha erken yaşta başlanır?
Meme kanseri ile ilgili aile öyküsü bulunan kadınlar, özellikle ailede erken yaşta meme kanseri geçiren yakınları varsa takiplere erken yaşta başlamalıdır. Bu tip durumlarda Mamografi çekimlerine 35-40 yaş aralığında başlanabileceği belirtilmektedir. Ayrıca muayene sırasında kanser şüphesi olan 40 yaş altı kadınlarda Meme Ultrasonografi negatif çıkarsa ilk tercih Meme MR çekimidir. Farklı sebeplerle Meme MR çekimi yaptırılamayan durumlarda Mamografi çekilebilir.
Hangi sıklıkla mamografi çektirmelidir?
40 yaşından sonra her kadın yılda bir kez mamografi çektirmelidir. Daha genç yaşlarda tarama ise klinik muayene ile gerek görüldüğünde yapılabilir. Yüksek risk grubundaki genç kadınlar da aile ve yakın akrabalarda meme kanseri varsa mamografi ile tarama aile ve yakının kanser tanısı aldığı yaşın 10 yıl öncesinden başlamalıdır. Ailevi risk taşıyanlarda 30 yaşından itibaren mamografi çekilmeli, buna ek olarak ultrason ve MR inceleme de yapılmalıdır.
Mamografi sırasında alınan radyasyonun riski var mıdır?
Meme kanserinin sıklığı ve erken tanının önemi düşünüldüğünde radyasyonun riski önemsiz kalmaktadır. Alınan doz çok düşük olup kanıtlanmış herhangi bir zararı yoktur. Bu çekim sırasında alınan ortalama doz, 0.7mSv olup bu doz normal günlük hayatta 3 ay içerisinde çevreden de alınmaktadır.
Mamografi ile bütün meme kanserleri saptanabilir mi?
Dijital mamografi meme kanserinin teşhisinde en başarılı yöntemdir. Ancak kitlelerin bir kısmı mamografi ile görülememektedir. Özellikle meme dokusu yoğun olanlarda küçük kitleleri görmek zordur. Bu tip meme yapısı olan kadınlarda mamografi ile birlikte ultrasonografi, gerekirse MR yapılması önerilmektedir.
Mamografi çekim süresi ne kadardır?
Mamografi çekim süresi yaklaşık olarak 10-15 dakika sürmektedir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 3 Kasım 2023
Yayınlanma Tarihi: 10 Aralık 2021
Sağlık kütüphanesi içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlı ve kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmıştır. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız, endişeleriniz, teşhis veya tedavi için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz.
