Kolonoskopi Nedir? Kolonoskopi Neden Yapılır?

Kolonoskopi işlemi hem teşhis hem de tedavi amaçlı yapılabilen endoskopik bir işlemdir. Kolon kanseri, bağırsak hastalıkları ve gastrointestinal hastalıkların ortaya çıkmasında etkilidir. Özellikle kolon kanserinin erken tanı ve teşhisinde önemli bir yeri bulunur.

Uzm. Dr. Şule NAMLI KOÇ

Gastroenteroloji

Kolay Randevu Talebi

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumun incelendiği endoskopik bir işlemdir. Kolonoskopi uygulaması sırasında gerekirse kalınbağırsaktaki polipler çıkartılabilir veya laboratuvarda incelenmek üzere doku örneği alınabilir. Makattan girilerek gerçekleştirilen kolonoskopi işlemi hem teşhis hem de tedavi amaçlı yapılabilmektedir. Bağırsak ucunda ışık ve kamera olan esnek bir tüple incelenir

Kolonoskopi Neden Yapılır?

Bağırsak nedeniyle oluşan semptomların araştırılması, karın ağrısı, rektal kanama, ishal gibi durumların sebebinin belirlenmesi için uzman doktor kolonoskopi yapılmasını isteyebilir. Kolonoskopinin bir diğer yapılma neden arasında kolon kanseri taraması yer alır.

Kolonoskopi Hangi Hastalıklarda Yapılır?

Teşhis Amaçlı: Bağırsakta yaşanan sorunların teşhisi için kolonoskopi yapılabilir.

• Geçmeyen karın ağrısı
• Rektal kanama
• Kronik kabızlık
• Açıklanamayan kansızlık yani anemi veya demir eksikliği
• Kronik ishal
• Kanser
• Nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtilerde kolonoskopi yapılmalıdır.

Bağırsak kanseri taraması: Hiçbir şikayet olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin erken teşhisi için kolonoskopi yapılmalıdır. 50 yaşın üzerinde her 5 yılda bir kolonoskopi önerilir. Ailesinde kolon veya rektum kanseri geçmişi olan kişiler için kolonoskopi sıklığı değişebilir.

Polip kontrolü: Daha önce bağırsak polip sorunu yaşayan kişileri belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekebilir. Bağırsak poliplerinin erken teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkarılması bağırsak kanserinden korunmanın en önemli yollarından biridir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi yapılmadan önce bir hazırlık süreci bulunmaktadır. Kolonoskopi öncesi işlemi yapacak doktora;

• Gebelik
• Akciğer hastalıkları
• Kalp hastalıkları
• Diyabet
• Kullanılan ilaçlar veya ilaç alerjisi ile ilgili bilgiler verilmelidir.

Kolonoskopinin başarılı olabilmesi için bağırsakların boş olması yani temizlenmesi gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların gerekli şekilde temizlenmemiş olması; lezyon veya polip adı verilen yapıların kolonoskopi işlemi sırasında gözden kaçmasına, kolonoskopi işleminin uzamasına (uzayan kolonoskopi riskleri de beraberinde getirebilir), kolonoskopinin tekrarlanasına neden olabilir.

• Kolonoskopinin yapılacağı gün işlemden sonra rahat edebilmek için bol belli rahat kıyafetler giyilmesi önerilir.
• Kolonoskopiye başlamadan önce hastaya sakinleşmesi için ilaç sedasyon ve ağrı kesici uygulanır.
• İşlem sırasında hastanın arkasını açıkta bırakacak kolonoskopi pantolonu denilen bir kıyafet giyilmektedir
• Gerekli görüldüğü durumlarda hastaya solunum, tansiyon ve kalp atış hızının takip edilmesi için vücuda elektrotlar takılabilir.
• Hasta muayene masasına yan yatırılıp dizleri göğsüne doğru çekilerek kolonoskopi pozisyonu sağlanır.
• Kolonoskopi pozisyonunun alınmasının ardından doktor makata kolonoskopu yerleştirir.
• İşlemin daha rahat yapılabilmesi ve daha net bir görüntü elde etmek için doktor bağırsaklara bir miktar hava verebilir.
• Herhangi bir anormal bölge not edilirse, kolonoskop üzerindeki özel bir aletle bir biyopsi yapılacaktır. Aynı şekilde, bir polip bulunursa, kolonoskopi üzerindeki özel bir tel halka ile polipler çıkarılabilir.
• Kolonoskopi cihazının ucunda küçük bir video kamera içerir. Kamera görüntüleri harici bir monitöre gönderir, böylece doktor kolonunun içini daha rahat inceleyebilir.
• Elde edilen görüntüler kaydedilip işlem bittiğinde, doktor kolonoskopu çıkarır.

Kolonoskopi Ne Kadar Sürer?

Kolonoskopi işlemi 20 dakika ile 1 saat arasında sürmektedir. Ancak hastanın rahat bir kolonoskopi geçirmesi için verilen sedasyon ilaçlarının etkisinden kurtulması için 1-2 saat gerekebilir. Ayrıca iyi görüntü alınabilmesi için bağırsaklara verilen havanın yarattığı gaz ve şişkinlik hissinin düzelmesi de 1-2 gün arasında değişmektedir. 

Kolonoskopi Faydaları Nelerdir?

Kolonoskopi, kanser gibi ciddi bir hastalığın ortaya çıkmasında ve erken tanının oluşmasında etkili olur. Bunun yanında kanserli hale gelme ihtimali olan poliplerin de çıkarılmasına olanak tanır. Bağırsakta açıklanamayan farklılıkların ortaya çıkarılması da kolonoskopi faydaları arasında bulunur.

Kolonoskopi Fiyatları

Kolonoskopi fiyatları, işlemin yapılacağı merkez ve uygulamayı yapacak doktora göre belirlenmektedir. Ayrıca kolonoskopi esnasında farklı işlemlerin yapılması da fiyatlara etki etmektedir.

Fiyat Bilgisi için Formu Doldurun

Kolonoskopi Öncesi Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Kolonoskopiye hazırlık diyeti: Kolonoskopi işleminden önce bazı diyet ya da sıvı kısıtlamaları olabilir. Ancak bu tarz kolonoskopi öncesi beslenme tarzının uygulanıp uygulanmayacağı hastaya göre değişebilmektedir. Doktor hastanın durumunu değerlendirten sonra kolonoskopi için beslenme tarzı gerekli olup olmadığına karar vermektedir.

Kolonoskopi diyetinin amacı posa bırakan yüksek lifli bitkisel besinlerden uzak durulmasına dayanır. Lifli gıdaların tüketilmesi çok fazla posa bırakacağı için kolon temizliğinde sorunlar yaşanabilir.

Kolonoskopi birkaç gün önce: Tam tahıllı gıdalar, kuruyemiş, tohum, kuru meyve, kabuklu veya çekirdekli meyveler, makarna, bezelye, kuru fasulye gibi gıdalardan uzak durulmalıdır. Düşük lifli beslenmeye özen gösterilmelidir. Kolonoskopiden bir gün öncesine kadar; yumurta, yoğurt, peynir, sakatat hariç kırmızı veya beyaz et, balık tüketilebilir.

Kolonoskopiden bir gün önce: Katı yiyecekler tüketilmemelidir. Bunun yerine su, çay, meyve suyu tüketilebilir. Kolonoskopiden bir gün önce bir veya iki kez yoğurt tüketilebilir. Kolonoskopi sırasında kanla karışabilecek kırmızı sıvılardan kaçınmak önemlidir. Kolonoskopiden önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yiyip içilmemelidir.

Akşam saat 18.00’dan sonra doktorun tavsiye ettiği bağırsağın temizlenmesi için gerekli ilaçlar alınmalıdır.

Kolonoskopi günü: Katı ve sıvı hiçbir gıda tüketilmemelidir. Kolonoskopi sırasında sakinleştirici anestezi kullanılacağı için sigara ve tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır.

Kolonoskopi hazırlık ilaçları: Kolonoskopi için bağırsakların temizlenmesini sağlayan farklı ilaçlar ve yöntemler bulunmaktadır. Kolonoskopiyi gerçekleştirecek doktor hastaya göre ilaç ve dozaj ayarlamasını gerçekleştirecektir.

Uygulanacak kolonoskopi beslenmesinin yanında bağırsakların temizlenmesi için; sodyum fosfat, müshil ilaçları, macrogol etken maddesi içeren ilaçlar, mannitol, polietilen glikol gibi birçok ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların Kolonoskopiden 4 saat önce bitirilmiş olması gerekmektedir.

Bu ilaçların yanı sıra lavman ve bağırsak yıkama(irrigasyon yöntemi) gibi yöntemlerle de kolon temizlenebilmektedir.

Kolonoskopi Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Kolonoskopi sonrası hasta hastane ortamında yaklaşık 1 saat dinlendirilir. Hastalar Kolonoskopiden sonra aynı gün evlerine gönderilir.
• Hasta sakinleştirici aldığı için refakat etmesi için yanında bir kişinin bulunması önemlidir.
• Kolonoskopinin yapıldığı gün otomobil sürülmemesi, önemli kararlar alınmaması ve işe geri dönülmemesi gerekir.
• Kolonoskopiden birkaç saat sonra bağırsaklardaki hava nedeniyle şişkinlik ve gaz sancısı yaşanabilir. Yürümek yaşanabilecek gaz sancılarına iyi gelebilir.
• Ağır kaldırmak veya yorucu aktivitelerden uzak durulmalıdır.
• Kolonoskopi sonrası dışkınızda az miktarda kan görülebilir. Genellikle kolonoskopi sonrası az miktarda kan görülmesi sorun yaratmamaktadır. Ancak kanamanın devam ettiği durumlarda doktorla görüşülmesi gerekir.
• Günlük yaşam düşenine dönmek için 1 gün geçmesini beklemek gerekir.
• Kolonoskopiden sonra normal beslenme düzenine geçilebilir. Ancak kolonoskopi sırasında biyopsi için doku alındıysa veya polip çıkartıldıysa doktor özel bir diyet önerebilir.
• Kolonoskopiden sonra bol sıvı tüketilmesi önemlidir.
• Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların bir süre bu ilaçları kesmesi istenebilir. Yine de doktor önerisi olmadan kullanılan hiçbir ilaç bırakılmalıdır.

Kolonoskopinin Yan Etkileri Var mıdır?

Kolonoskopi sonrası oluşabilecek bu belirtilere ve komplikasyonlara dikkat edin.

• Titreme veya ateş
• Geçmeyen baş dönmesi ve mide bulantısı
• Tuvalete çıkamamak
• Dışkıda kan olması
• Göğüs ağrısı veya kalp çarpıntısı
• Birden fazla rektal kanama.
• Şiddetli karın ağrısı veya şişkinlik yaşarsınız
• Kusma gibi sorunlar yaşandığında doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir.

Özellikle şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme, bulantı ve kusma belirtileri kolon delinmesinin belirtileri olabilmektedir.

Kolonoskopi ve Sanal Kolonoskopi Arasındaki Farklar Nelerdir?

Kolonoskopi, kalın bağırsağın görüntülenmesi ve müdahale edilmesiyle yapılırken sanal kolonoskopi sisteminde kolonoskop kullanmadan bilgisayarlı tomografiden destek alınarak yapılan görüntüleme biçimidir.

Kolonoskopi Dışında Altertanif Yöntemler Nelerdir?

Kolonoskopi kalın bağırsak kanserinin erken evrede tespit edilmesinde en etkili yöntem olmakla birlikte alternatif testlerde bulunmaktadır. Kolonoskopiye girmek istemeyen veya Kolonoskopiye uygun olmayan hastalarda uygulanan bu yöntemlerin kolon kanserini saptamadaki etkinlikleri farklıdır.

• Dışkı Örneği (Fekal İmmünokimyasal Testler): Kalın bağırsak tümörleri genellikle kanamaya neden olduğu için gözle görülemeyen kanamanın belirlenebilmesi için gerçekleştirilen dışkı testidir. Hasta dışkı örneğini evde alabilir. Ancak test edilecek dışkıya dokunmaması gerekir. Her sene tekrarlanması gereken bir testtir.
• Dışkıda (Gaitada) Gizli Kan Testi: Kalın bağırsak kanserinin belirlenebilmesi için Fekal İmmünokimyasal Testler ile birleştirilerek her yıl tekrarlanması kolonoskopi kadar etkili sonuçlar verebilmektedir.
• Çift kontrastlı baryum lavman: Kalın bağırsağın röntgen ile incelenmesidir. Kolonoskopideki gibi kalın bağırsağın tamamen temizlenmesi gerekir. Çift kontrastlı baryum lavmanı, büyük poliplerin belirlenmesinde etkili sonuçlar verebilse de küçük polipler gözden kaçabilmektedir. Sonuç olarak kalın bağırsakta şüpheli bir durumun veya polipin belirlemesi durumunda hasta kolonoskopi işlemine girmek zorunda kalabilir.
• Kapsül kolonoskopi: Sindirim sisteminin görüntüsünü alan bir kamerayı içeren kapsülün hap olarak içilmesiyle elde edilen görüntülerle kalın bağırsak kontrol edilebilir. Çok yaygın olmayan bu uygulamanın sonuçları da tatmin edici görülmemektedir.
• Sanal Kolonoskopi: Bilgisayarlı Tomografi (BT) ile kalın bağırsağın kontrol edilmesidir. Sağlıklı görüntü alınabilmesi için kalın bağırsağın temizlenmesi gerekir. Sanal kolonoskopi öncesi kolonun daha iyi görüntülenebilmesi için kontrast bir sıvı içilir. Kolonoskopi ile karşılaştırıldığında daha az risk içermesi, yaşlı ve kan sulandırıcı kullananlarda rahatlıkla uygulanabilmesi, normal hayata hemen geçilebilmesi ve hızı avantajları olarak sıralanabilir. Ancak küçük ayrıntıların atlanabilmesi, düşük oranda olsa bile radyasyona maruz kalınması, polip veya anormal durumlarda müdahale için normal kolonoskopinin gerekli olması gibi dezavantajları bulunmaktadır.
• Sigmodoskopi: Kalın bağırsağın son kısmının incelendiği bir yöntemdir. Bu yöntemle kalın bağırsağın sol yarısında yer alan değişimler gözlemlenebilir. Kolonoskopideki gibi hastanın bir gün öncesinden hazırlanmasına gerek yoktur. Hastanede lavman yeterli olmaktadır. Daha çok makattan kan gelmesi, dışkı çapında değişiklik, hemoroidal ya da fissür (çatlak, yırtık) yakınması ile birlikte kanaması olan genç hastalarda önerilir gibi sorunlarda sigmoidoskopi tavsiye edilmektedir.

Kolonoskopi Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Kolonoskopi İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?

Kolonoskopi teşhis için yapılabildiği gibi tedavi amaçlı da gerçekleştirilebilmektedir. Kolon yani kalın bağırsak ve rektumun incelendiği kolonoskopi işlemi gastroenteroloji ve genel cerrahi doktorları tarafından yapılabilmektedir. Kolonoskopi konusunda deneyimli doktorların işlemi gerçekleştirmesi olası komplikasyonların önüne geçebilmektedir. Aynı zamanda kolon delinmesi gibi olası risklere karşı acil müdahale yapılabilecek merkezlerin seçilmesi gerekir.

Diyabet Hastaları Kolonoskopi Uygulaması Öncesi Hazırlık Döneminde Nelere Dikkat Etmelidir?

Diyabet hastalarında kan şekeri seviyesinin korunması önemlidir. Kolonoskopi öncesi bağırsak temizliği sırasında uygulanan diyete diyabet hastalarının daha fazla dikkat etmesi gerekir. Katı gıdaların Kolonoskopiden bir gün önce yasaklanmasına rağmen sıvı gıdıların alınabildiği unutulmamalıdır. Kan şekeri seviyesinin korunabilmesi için elma suyu, posasız portakal suyu gibi içecekler tüketilebilir.

Kolonoskopi Hazırlığı Sırasında Yaşanan Bulantılara Karşı Ne Yapılabilir?

Kolonoskopi öncesi bağırsakların temizlenmesi için alınan sıvı ilaçlar bazen şiddetli bulantılara neden olabilir. Bulantı veya kusma hissi yaşanırsa bağırsakları temizlemek için alınan sıvı ilaçlara kısa bir süre ara verilmelidir. 30 dakika- 1 saat ara verildikten sonra ilaçlar tekrar alınmalıdır. Bulantı veya kusma hissinin tekrar yaşanmaması için sıvı ilacın yavaş içilmesi faydalı olabilir. Doktora danışarak bulantı ilacı alınabilir. Önemli bir püf nokta da ilacın soğutularak içilmesi veya ilacın yanında soğuk su tüketilebilir.

Kolonoskopiye Hazırlanırken Yaşanan Makat Çatlağı ve Tahrişe Karşı Ne Yapılabilir?

Bağırsakların temizlenmesi aşamasında sık sık tuvalete gidileceği için tahriş ve makat çatlağı gibi sorunlar yaşanabilmektedir. Bu gibi sorunları önlemek için bebek pişik kremi veya vazelin kullanmak oldukça işe yaramaktadır. Sık sık tuvalete gidileceği için tuvaletten sonra tuvalet kağıdı yerine ıslak mendil tercih edilebilir. Tuvaletten sonra ılık bir suya oturmak ve cildi yumuşak bir bezle kurulamak da tercih edilebilir. 

Kolonoskopi Riskleri Nelerdir?

Kolonoskopi güvenli bir işlemdir. Ancak zaman zaman işlem sırasında veya sonrasında olumsuz durumlar oluşabilmektedir.

• Kanama
• İltihaplanma
• Divertikül denilen kalın bağırsak duvarının dışa doğru fıtıklaşması
• Şiddetli karın ağrısı,
• İşlem sırasında kullanılan sakinleştiriciye olumsuz tepki
• Kolon veya rektum duvarında yırtılma (perforasyon)
• Kalp veya kan damarı hastalığı olan kişilerde sorunlara neden olabilir.

Kolonoskopi Ne kadar Zamanda Tekrarlanmalıdır?

Kolonoskopi bağırsak kanserinin erken teşhisinde hayati önem taşımaktadır. Herhangi bir risk faktörü olmayan kişilerin 45-50 yaşlarında rutin kolonoskopi kontrollerine başlaması gerekir. Ailesinde kolon kanseri geçmişi olan risk grubundaki hastaların rutin kolonoskopi kontrollerine daha erken yaşlarda başlaması gerekebilir. Kolonoskopinin tekrarlanma sıklığı yapılan işlemin sonuçlarına bağlı olarak da değişebilir. Yapılan kolonoskopinin sonuçlarında polip gibi her hangi bir anormallik görülmeyen hastaların 5 yılda bir kolonoskopi taramalarını tekrarlamaları önerilir.

Kolonoskopi sırasında anormal yapılar ve poliplerin varlığında ise takip sıklığı değişmektedir. Polip sayısı, polip çeşidi ve poliplerin büyüklüğü kolonoskopi takip sıklığında etkilidir.

Kolonun incelenmesini engelleyecek sayıda polip veya bağırsakların tam olarak temizlenememesi durumunda kolonoskopinin 1 yıl içinde tekrarlanması faydalıdır.

Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları olan kişilerin takibini yapan Gastroenteroloji doktorlarına danışarak kolonoskopi sıklıklarına belirlemeleri önemlidir.  

Kolonoskopi Hortumunun Ebatları Ne Kadardır?

Esnek bir tüp şeklinde olan kolonoskopi hortumunun ucunda minik bir kamera ve ışık bulunmaktadır. Ayrıca kalın bağırsağın içinden daha rahat görüntü alınabilmesi için kolonoskopi aletinin üzerinde hava verme aparatı ve gerekli durumlarda bağırsak içinden polip benzeri yapıları çıkarmak için bir başka aparatı daha bulunmaktadır. Kolonoskopi hortumu yaklaşık 60 cm. uzunluğunda ve 1 cm. çapındadır.

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılmaz?

Kolonoskopinin yapılabilmesi için hastanın onayının olması gerekir. Hastanın onayladığı durumlarda;

• Bağırsakların yeterince temizlenmediği
• Kolonoskopi sırasında bağırsaklarda delinme yaşanabileceği ihtimalinin fazla olduğu hastalar
• Şiddetli bağırsak iltihaplanması olan hastalar
• Karın zarı iltihabi olan hastalar
• Kalp krizi riski olan hastalarda kolonoskopi yapılmaması daha uygundur.

Kolonoskopi Ağrılı Bir İşlem Midir?

Kolonoskopi uygulaması sırasında hastalar anestezi ile uyutulduğu veya sakinleştirici verildiği için ağrı ve acı hissetmemektedir. Hastalar daha çok Kolonoskopiden sonra yaşanan gaz sancılarından şikayet etmektedir. Bunun için de işlem sonrası bol sıvı tüketmek ve yürümek olumlu sonuçlar vermektedir.

Kolonoskopi Bebek Emzirmeye Engel mi?

Kolonoskopi uygulaması sırasında uygulanan anestezi veya sakinleştirici ilaçların etkisi yaklaşık 1 gün sonra vücuttan atılmaktadır. Her ne kadar uygulanan anestezi ilaçlarının emzirme yoluyla bebeğe geçme ihtimali düşük olsa da Kolonoskopiden önce bebeği emzirmek, mümkünse sütü saklamak sonra vermek gibi önlemler alınabilir. Sütü saklama şansının bulunmadığı, emzirmenin mecbur olduğu durumlarda ilk sütü sağıp attıktan sonra gelen süt bebeğe verilebilir.

Adetliyken Kolonoskopi Yapılır mı?

Regl döneminde kolonoskopi yapılmasının bir sakıncası bulunmamaktadır.

Kolonoskopi Sonucu Ne Zaman Çıkar?

Patoloji laboratuvarın yoğunluğuna ve inceleme süresine bağlı olarak kolonoskopi sonucu birkaç gün içerisinde çıkabilmektedir.

Kolonoskopide Kanser Belli Olur mu?

Kolonoskopi sırasında kalın bağırsakta yer poliplerin alınıp incelenmesinin ardından kanser olup olmadığı belli olur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.