İnce iğne aspirasyon biyopsisi nedir? Hangi hastalıklarda uygulanır?

Canlı doku örneklerinin analiz edilmesini ve hastalıklara hızlı ve kolay bir şekilde tanı konulmasını sağlayan ince iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB), en sık tiroid nodülleri, tükürük bezi kitleleri, lenf nodları ve akciğer nodüllerinin tanısında kullanılıyor. Ağrısız, konforlu ve güvenilir bir teşhis yöntemi olan ince iğne aspirasyon biyopsisi, hem hekime hem da hastaya önemli avantajlar sağlıyor. İşlemin ardından sonuçların istenildiği şekilde çıkması  durumunda, hasta gereksiz cerrahi işlemlerden ve anestezi almaktan kurtulabiliyor. 15-30 dakika aralığında süren işlem her yaş grubundan hastaya yapılabiliyor. Gebelikte de güvenli bir şekilde uygulanabilen ince iğne aspirasyon biyopsisinin kanser yayma ya da hücre ekimi gibi riskleri, yapılan çalışmalarda çok nadir olarak gösteriliyor. Memorial Ankara Hastanesi Radyoloji Bölümü Uzmanları, ince iğne aspirasyon biyopsisi ile ilgili bilgi verdi.

İnce iğne biyopsisi nedir?

İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB) görüntüleme kılavuzluğunda (sıklıkla bu ultrason cihazıdır) bir kitleden veya nodülden tanı koymak için ince iğne ve bir enjektör yardımı ile mikroskop altında değerlendirmek üzere hücre örneklerini alma ve cama yayma işlemidir. Eskiden şüpheli kitlelerden tanı amaçlı doku örneği almak cerrahi müdahaleler gerektirirken, bu işlem günümüzde hastanın kitle dışındaki diğer dokularına zarar vermeden çok daha kolay, hızlı ve konforlu bir şekilde yapılabilmektedir.

İnce iğne biyopsisi hangi hastalıklarda uygulanır?

İnce iğne aspirasyon biyopsisi başlıca baş boyun hastalıklarının(tiroid nodülleri, tükürük bezi kitleleri, lenf nodları), cilt altı nodüllerin ve akciğer nodüllerinin tanısında kullanılır.

İnce iğne biyopsisinin avantajları nelerdir?

Bilindiği üzere radyolojik görüntüleme yöntemleri kitlenin yeri, boyutu, çevre dokular ile ilişkisi, kanlanması hakkında bilgi verse de kitlenin kanserli veya hastalıklı olup olmaması konusunda bilgi vermez. Bu nedenle mikroskop altında patoloğun kitle içerisindeki hücreyi mikroskop altında değerlendirerek daha net bilgi vermesine ihtiyaç duyulur. İnce iğne aspirasyon biyopsisinin hızlı, ucuz, ulaşılabilir, kolay, ağrısız, konforlu ve güvenilir olması tedavide yol göstermesi açısından hekime ve hastaya büyük avantaj sağlar. Hastanın sonucunun iyi huylu gelmesi durumunda, hasta gereksiz ameliyat ve anestezi işleminden kurtulur. Kötü huylu gelmesi durumunda ise ameliyatın kapsamı belirlenebilir.

İnce iğne biyopsisi nasıl uygulanır?

Öncelikle hastaya işlem ile ilgili detaylı sözel bilgi verilip, yazılı onam formu imzalatılır. Hastanın biyopsi alınacak bölgesinin ultrasonografi ile değerlendirmesi yapılır. İşlem yapılacak yer antiseptik kullanarak temizlenir. Malzemeler için steril ortam hazırlanır. İşlem yapılacak olan ilgili bölge lokal anestezi ile uyuşturulur. Adından da anlaşılacağı üzere çok ince uçlu enjektör iğnesi kullanılır. İğne ucu ve enjektör ile ultrason rehberliğinde nodüle yönelik, nodülün farklı bölgelerinden basma çekme hareketleri uygulanır. Bu işlem birkaç kez tekrar edilir. Eğer işlem baş boyun bölgesinden yapılacak ise işlem sırasında hastanın konuşmaması, öksürmemesi ve yutkunmaması istenir. Alınan örnek mikroskop için olan özel camlara püskürtülür ve yayılır. İşlem sırasında odada bulunan patalog alınan numuneyi özel boyaları ile boyayıp, örneğin yeterli olup olmadığı hakkında bilgi verdikten sonra işlem sonlandırılır. Ayaktan hastalara uygulanan işlemin süresi 15 dakika ile 30 dakika arasında değişkenlik gösterir.

İnce iğne biyopsisi ile ilgili sık sorulan sorular 

İnce iğne biyopsisi kimlere yapılabilir?

İnce iğne biyopsisi şüpheli kitlesi bulunan ve ilgili doktorun önerdiği herkese yapılabilir. Herhangi bir yaş sınırlaması yoktur.

İnce iğne biyopsisi hamilelere yapılabilir mi?

Gebe hastalarda nodüllere yaklaşım, gebe olmayanlarla aynıdır. Şüpheli klinik ve USG bulguları varlığında, hücresel tanı için İİAB kriterleri gebelikten etkilenmez. İnce iğne aspirasyon biopsisi gebelikte güvenli bir şekilde uygulanabilir.

İnce iğne biyopsisi neden yapılır?

İnce iğne aspirasyon biopsisi nodülün ve kitlenin ne tür hücreden oluştuğunu anlamak, daha kesin tanı ve tedavi planını belirlemek için yapılır.

İnce iğne aspirasyon biopsisi kanserin yayılmasına, ekilmesine neden olur mu?

Yapılan araştırmalar ince iğne aspirasyon biyopsi yapılan olguların sadece % 0.00012'sinde hücre ekimi tespit edilmiş olup, çok nadir bir risk olduğunu göstermektedir. Bu yüzden hastalar ekebileceği kaygısı duymadan güvenle ince iğne aspirasyon biyopsisi yaptırabilir.

İnce iğne biyopsisi acıtır mı?

İnce iğne aspirasyon biyopsisi lokal anestezi eşliğinde yapıldığından acısız bir işlemdir. Hasta hafif rahatsızlık duyabilir.

İnce ine biyopsisi hangi organlara uygulanır?

İnce iğne aspirasyon biyopsisi birçok organa uygulanabilir. Ancak en sık baş boyun, cilt ve akciğer bölgesine uygulanmaktadır.

İnce iğne biyopsisi ne kadar sürer?

İşlem süresi 15 dakika ile 30 dakika arasında değişmektedir.

İnce iğne biyopsisinin yan etkileri nelerdir?

Doğru uygulandığında yan etkileri yok denecek kadar azdır. Ciltte bazen iğne girişine bağlı geçici bir süreliğine morarmalar görülebilir.

İnce iğne biyopsisinin komplikasyonları var mıdır?

İşlem görüntüleme kılavuzluğunda girişimsel radyolog tarafından doğru yerden doğru şekilde örneklendiğinden, istenmeyen organa veya dokuya tahribat ve komplikasyon oranı oldukça düşüktür.  Nadir de olsa işlem bölgesinde az miktarda kanama, morarma, şişkinlik, rahatsızlık görülebilir. Ancak bu durum bir süre sonra normale dönmektedir.

İnce iğne biyopsi işleminden önce ve sonra nelere dikkat edilmelidir?

İnce iğne biyopsisi öncesi hastanın kanama parametreleri tahlillerine bakılmalı, kan sulandırıcı kullanmamaya dikkat edilmelidir. Bunların dışında herhangi bir ön hazırlığa ihtiyaç duyulmaz. Sonrasında bir gün boyunca uygulama bölgesine su değdirmemeye dikkat edilmelidir. Hasta ağrı veya rahatsızlık hisseder ise ağrı kesici kullanabilir. Ancak özellikle kan sulandırıcı etkisi olan aspirin almamaya dikkat etmelidir.

İnce iğne biyopsisi kesin sonuç verir mi?

Yapılan araştırmalar ince iğne aspirasyon biyopsisinin doğruluk oranın %85.7- %95,4 olarak göstermiş. Biyopsi ince iğne ile yapılması nedeniyle bazen az miktarda hücre alınabilmesi, dokunun içerisinde ölü hücrelerin olması, örnek içerisine kan karışması bazen patolojik tanının konmasını zorlaşabilmektedir. Dokunun yetersiz alınması durumlarında işlemin tekrar edilmesi gerekmektedir.

İşlem sonrasında nelere dikkat etmek gerekir?

İşlem sonrası bir süre oturarak hafif baş dönmesi önlenmeye çalışılır. Çoğu hasta kendini iyi hissedeceği için normal rutinine hemen dönebilir. Yapılan pansuman birkaç saat sonra çıkarılabilir. Biyopsi bölgesinde işlem sonrası oluşabilecek hafif ağrılar için gerekirse ağrı kesici ilaçlar (aspirin dışındaki) kullanılabilir. İşlem sonrası her ihtimale karşı aynı gün su değdirmemeye ve ağır iş yapmamaya dikkat edilmesi gerekir. Sonuçların patoloji laboratuvarından gelmesi birkaç gün sürebilir.

Akciğer biyopsisinden sonra ağrı olur mu?

Akciğer biyopsisi lokal anesteziyi takiben yapıldığından tamamen ağrısız bir işlemdir.

Tiroid biyopsisi acı verir mi?

Tiorid biyopsisi lokal anesteziyi takiben yapıldığından tamamen ağrısız bir işlemdir.

İnce iğne aspirasyon biyopsisinde anestezi uygulanır mı?

İnce iğne aspirasyon biyopsisinde lokal anestezi uygulanır.

İnce iğne asiprasyonu uygulamasında yaş sınırı var mıdır?

İnce iğne aspirasyon biyopsisi için herhangi bir yaş sınırlaması bulunmamaktadır.

İnce iğne aspirasyon sitolojisi ne demektir?

İnce iğne aspirasyon sitolojisi ince iğne aspirasyon biyopsisinin bir diğer adıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.