Hormon Testi Nedir? Hormon Testi Nasıl Yapılır?

Hormon testi, kan, idrar veya tükürük yolu ile yapılan, üreme, tiroid hormonları, adrenal hormonlar ve hipofiz gibi vücuttaki çeşitli hormonların seviyelerinin belirlendiği bir ölçümdür. Vücudun çok çeşitli fonksiyonları için salgılanan ve hayati önem taşıyan hormonların sağlıklı çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Testosteron, östrojen, kortizol ve tiroid hormonlar ve tükürük örneğiyle yapılan estradiol ve progesteron gibi hormonlar bunlardan bazılarıdır. Kan testleri hormon testlerinde en yaygın olarak kullanılan yöntemdir.

Hormon Nedir?

‘Uyarmak, harekete geçmek’ anlamına gelen hormonlar, vücuttaki salgı bezleri tarafından üretilen, büyüme, gelişme, üreme ve metabolik süreçlerin sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlayan ve vücudu harekete geçiren kimyasal habercilerdir.

Vücutta salgılanan önemli hormonlara örnek olarak tiroid hormonu, kortizol hormonu, östrojen hormonu, testosteron, progesteron ve estradiol verilebilir.

Bu hormonların vücuttaki seviyeleri ise yapılacak hormon testleri ile belirlenebilir. Gerek kan gerekse de tükürün örnekleriyle belirlenen hormon seviyelerinde ortaya çıkan sonuçlar yüksek veya düşük olarak karşımıza çıkar. Her hormonun yüksekliği veya düşüklüğü farklı göstergeler sunarken vücutta bazı değişimleri de beraberinde getirebilir.

Hormon Testi Nedir?

Hormon testi, vücutta salgılanan hormonların seviyelerini ortaya koyan ve bu hormonların vücudu nasıl etkilediği sonucunu veren test uygulamalarıdır.

Vücudun farklı bölgelerinde salgılanan hormonların her birinin farklı görevleri ve vücudun belirli bölgelerine taşıdığı özel mesajlar vardır. Örnek vermek gerekirse epifiz bezi, melatonin hormonunu üretir ve salgılar. Melatonin hormonu aynı zamanda uyku hormonudur. Yüksek melatonin seviyeleri ise vücuda dinlenme zamanının geldiğini bildirir.

Bu hormon düzeni organ ve dokuların işlevsel bir şekilde çalışması için önemlidir. Ancak hormon seviyelerinin yüksekliği veya düşüklüğü gibi dengesizlik durumlarında bazı olumsuz etkiler ortaya çıkabilir. İşte bu hormon dengesizliklerinin belirlenmesi noktası hormon testleri devreye girer. Hormon testlerinin varlığı, hormonların seviyesini ve vücudu nasıl etkilediğinin belirlenmesi konusunda etkili yolların başında gelir.

Hormon Testi Türleri Nelerdir?

En yaygın olarak yapılan hormon testlerinin başında tiroid hormonu testi, östrojen, kortizol, progesteron, serbest T3 ve T4 ile birlikte estradiol testleri gelir. Ayrıca farklı hormon türlerinin testleri de vardır.

Hormon testi türleri maddeler halinde şöyle açıklanabilir:

• Tiroid hormonu testi
• Östrojen hormonu testi
• Kortizol hormonu testi
• Serbest T3 ve serbest T4

Tiroid hormonu testi

TSH olarak da ifade edilen tiroid hormonu testi, kanda ne seviyede tiroid hormonunun yer aldığını ve tiroidin iyi çalışıp çalışmadığını ortaya koyan kan testi olmakla birlikte bu test sayesinde kanda hipertiroidizm (aşırı tiroid hormonu) veya hipotiroidizm (düşük tiroid hormonu) olup olmadığı da belirlenebilir.

Östrojen hormonu testi

Estradiol hormonu, vücutta doğal olarak üretilen üç östrojen hormonundan biridir ve estradiol seviyeleri özellikle adet döngüsü sırasında artar ve yumurtanın olgunlaşıp, salınmasını sağlar. Ayrıca döllenmiş bir yumurtanın implantasyonuna izin verecek şekilde rahim zarının kalınlaşmasını sağlar. Kadınlarda erkeklere oranla çok daha fazla bulunan estradiol hormonunun seviyesi östrojen hormonu testi ile belirlenir.

Kortizol hormonu testi

Kortizol testi, kortizol seviyesinin vücutta ne durumda olduğunu belirlemek amacıyla yapılan bir hormon testidir. Bu hormon testi sayesinde yüksek veya düşük kortizol sonuçları elde edilebilir.

Kortizol, böbreklerin yukarısında bulunan adrenal bezlerde üretilip salgılanan bir hormondur. Kortizol hormonu aynı zamanda vücuttaki birçok süreç ile bağlantılıdır. Bağışıklık sistemini, sinir sistemini ve metabolizmayı doğrudan etkiler. Kortizol hormonu ayrıca vücudun strese tepki vermesine yardım ettiği için stres hormonu olarak da adlandırılır.

Serbest T3 ve serbest T4

T3 ve T4, tiroid bezinin salgıladığı iki ana tiroid hormonu olarak bilinir. Serbest T4, tiroid bezinin ürettiği, kanda bir proteine ​​bağlı olmayan tiroksin adlı aktif tiroid hormonudur. Serbest T3 ise tiroksinden türetilen bir amino asit olan iyot içeren, bağlı olmayan bir tiroid bezi tarafından üretilen aktif tiroid hormonudur. Bu iki ana tiroid hormonunun ne şekilde çalıştığının tespiti ise hormon testleri aracılığıyla yapılır.

Hormon Testi Nasıl Yapılır?

Hormon testi en yaygın olarak kan testi ile yapılan ancak idrar, tükürük veya diğer biyolojik numuneler ile de yapılan bir testtir. Bu test ile tiroid hastalıkları, üreme sağlığı, adrenal bezlerin işlevi, metabolik sorunlar ve genel sağlık problemlerinin tanısı konulabilir.

Hormon testleri genel tanım itibarıyla vücuttaki hormon seviyelerini ölçmek için yapılan bir dizi tıbbi test uygulamalarını içerir. Hormonlar, vücudun çeşitli süreçlerini düzenleyen kimyasal habercilerdir ve vücuttaki organ ve dokuların dengeli bir şekilde çalışmaları açısından kritik bir öneme sahiptir.

Hormon Testi Neden Yapılır?

Hormon testi özellikle tiroid hastalıkları, adet düzensizlikleri, menopoz, kısırlık, adrenal bez sorunları, stres, anksiyete ve diyabet gibi hastalıkların teşhisi için yapılan testlerdir. Ortaya çıkan semptomlar sonrası hormon testleri yapılabilir ve teşhis konusunda bir nevi teyit sağlanmış olur.

Hormon testinin yapılma nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

Üreme sağlığı sorunlarının teşhisi için: Adet düzensizlikleri, kısırlık veya menopoz belirtileri.

Tiroid hastalıklarının teşhis için: Hızlı ve ani kilo değişimleri, halsizlik, aşırı terleme veya soğukluk hissetme gibi yaşanan belirtiler.

Adrenal bez sorunları ve hastalıkların teşhisi için: Kronik stres, düşük enerji seviyeleri veya anksiyete teşhisi için.

Metabolik problemlerin teşhisi için: Diyabet veya insülin direnci gibi sorunlar.

Hormon Testi Ne Zaman Yapılır?

Hormon testi hormon dengesizliğinden şüphelenilen durumlarda yapılır. Erkeklerde bu herhangi bir zamanda yapılabillirken, kadınlarda adet döngüsünün ilk yarısında yapılır. FSH, LH gibi hormonlar için adet döngüsünün 3. günü ideal tarihken, yumurtlama ile ilgili hormon (progesteron gibi) kontrolü yapılacaksa adet döngüsünün 21. günü en ideal zamandır.

Hormon bozukluğu şüphesi taşıyan ve hormon testi yaptırılmasına gerek duyulabilecek belirtiler şu şekilde olabilir:

• Ani ve hızlı kilo değişimi
• Stres, endişe, depresyon hali
• Saç dökülmesi
• Cilt kuruluğu
• İshal veya kabızlık
• El veya ayaklarda karıncalanma
• Isıya karşı hassasiyet

Kadınlarda Hormon Testi

Kadınlarda hormon testi, vücutta meydana gelen hormonal dengesizliklerin teşhisi ve tedavisinde önemli bir rol oynar. Kadınlardaki mevcut hormonlar ve bu hormonların seviyesi erkeklere oranla daha sık değişir ve vücutta daha farklı etkiler ortaya çıkarır.

Kadınlarda özellikle östrojen, progesteron, testosteron, kortizol ve tiroid hormonları gibi hormonların seviyesi, çeşitli sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilir. Bu aşamada hormon testleri, adet düzensizlikleri yaşanması, polikistik over sendromu hastalığı, tiroid sorunları, menopoz semptomları ve infertilite gibi durumları tespit etmek için kullanılır. Ayrıca stres, çevresel faktörler ve bazı hastalıklar da hormonal dengesizliklere yol açabilir.

Hormon testleri ise genellikle kan, tükürük veya idrar örnekleri üzerinden yapılır ve örnek alınan bu yöntemler sonuç açısından farklı veriler sunabilir. Örneğin tükürük testleri, hücresel düzeydeki hormon seviyelerini ölçme konusunda oldukça hassastır ve genellikle kortizol gibi stres hormonlarının değerlendirilmesinde faydalanılır. Ancak, bu testler bazı hormon tedavilerini izlemek için uygun görülmeyebilir.

Kan testlerinin rolü ise serbest ve toplam hormon seviyelerini ölçmesidir ancak bazı durumlarda aktif hormon miktarını doğru bir şekilde yansıtamayabilir. Bunun için ekstra tetkiklere ihtiyaç duyulabilir.

İdrar testleri ise genellikle hormon metabolitlerini ölçerek bu konuda detaylı sonuçlar verir. Test sonuçlarına göre doktora tarafından kişiye özel tedavi planları oluşturulabilir; Bu planlar, yaşam tarzı değişimleri ve gerektiğinde hormon replasman tedavilerini içerebilir.

Erkeklerde Hormon Testi

Kadınlarda olduğu kadar erkeklere yapılan hormon testleri de oldukça büyük önem taşır. Bunun sebebi farklı hastalıkların teşhisinin sağlanmasıdır. Erkeklerdeki hormon dengesizlikleri ise genellikle testosteron hormonunun düzeyiyle ilgilidir. Hormon testleri ise genellikle başta testosteron olmak üzere kanda bulunan hormon düzeylerini ölçer ve hormonal dengesizliklerin nedenlerini araştırmak için kullanılır.

Hormon testlerinin en yaygın kullanım alanlarından biri, testosteron seviyelerinin belirlenmesidir. Testosteron temelde erkeklerin gelişimini kontrol etmekle görevli bir hormondur. Ayrıca kas gelişimi, kemik yoğunluğu, sperm üretimi ve cinsel işlev dahil olmak üzere erkekler için birçok biyolojik süreçte önemli bir rol oynar.

Erkeklerde yapılan hormon testleri genellikle aşağıda yer alan şu durumlarda uygulanır:

Hipogonadizm (düşük testosteron): Erkeklerde görülen düşük testosteron sorunu yorgunluk, libido düşüklüğü, erektil disfonksiyon ve kas kaybı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Total ve serbest testosteron seviyeleri yanı sıra luteinize edici hormon (LH) ve folikül uyarıcı hormon (FSH) seviyeleri de hormon testi sayesinde ölçülür.​

Kısırlık: Erkeklerde yaşanan önemli sorunlardan biri de kısırlıktır. Bu noktada sperm üretimindeki sorunları tespit etmek için hormon testi sayesinde FSH ve LH hormon düzeyleri incelenir.

Erken ya da gecikmiş ergenlik: Hormon testi sayesinde ergenlik başlangıcındaki hormonal değişiklikler değerlendirilir.

Androjen yüksekliği: Testosteron düzeylerindeki anormal seviyeler nadir de olsa bazen tümörlerle ilişkilendirilebilir​.

Hormon Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

H3: Hormon testinde neye bakılır?

Hormon testinde vücutta önemli görevleri bulunan hormonların seviyelerine bakılır. Bunlara tiroid hormonu, östrojen hormonu, progesteron hormonu, testosteron hormonu ve kortizol hormonu örnek verilebilir.

Adetliyken hormon testi nasıl yapılır?

Kadınlarda regl döneminde yapılacak hormon testlerinin nasıl ve ne zaman yapılacağı hangi hormonun kontrol edileceğine göre değişkenlik gösterir. Adetliyken hormon testi yapılacaksa burada hangi hormonun kontrol edileceğine göre en uygun zaman değişir. Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve lüteinizan hormon (LH) seviyelerine bakılacaksa en ideal süre adetin 2-5. günleridir. Östrojen seviyesi kontrol edilecekse 2-3. veya 21-23. günlerinde yapılmalıdır.

Kadınlara adetli olduğu günlerde yapılacak hormon testi için adet döngüsü ve zamanı esas alınır. Buna göre en erken adetin iki veya üçüncü günü hormon testi yapılabilir.

Hormon testi yaptırmak için hangi bölüme gidilir?

Hormon testi yaptırmak isteyen kişiler endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları bölümü doktorlarından randevu alabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.