Fetal ekokardiyografi nasıl uygulanır?

Yenidoğanlarda en sık görülen doğumsal anomali nedeni Doğumsal kalp hastalıklarıdır. Bebeğin kalbinin daha anne karnındayken incelenmesine olanak veren fetal ekokardiyografi yöntemi ile birçok doğumsal kalp hastalığı erkenden teşhis edilebiliyor. Tespit edilen kalp rahatsızlığına doğumda müdahale edilebilmesi için ebeveynler uygun merkezlere yönlendirilerek erken ve doğru girişimin planlanmasının yapılması sağlanabiliyor.

Fetal ekokardiyografi nedir?

Fetal  ekokardiyografi,  ultrasonografik yöntemle anne  karnındaki bebeğin kalbinin değerlendirilmesinde kullanılan bir tanı yöntemidir.  Bu yöntemde ultrasonik ses dalgaları aracılığı ile kalbin yapısal durumu, fonksiyonları hakkında bilgi elde edilir.

Fetal ekokardiyografi hangi hastalıklarda kullanılır?

Bebeğin anne karnında gelişimi sürecinde oluşan;  doğumsal kalp hastalıklarında, çeşitli ritm bozukluklarında, anemi gibi kalp dışı etkenlere bağlı olarak kalbin ikincil etkilendiği bazı durumlarda kullanılır.

Fetal ekokardiyografi nasıl yapılır / uygulanır?

Fetal ekokardiyografi,  hasta yatağına sırtüstü yatan annenin karın yüzeyine jel sürülüp uygun proplar aracılığı ile bebeğin kalbinin görüntülenmesi ile yapılır.

Fetal ekokardiyografi ile ilgili sık sorulan sorular 

-Anne karnındaki bebeklerde ortaya çıkabilecek kalp hastalıkları nelerdir?

Doğumsal kalp hastalıkları(DKH) bebeğin anne karnında gelişimi sürecinde oluşan hastalıklardır. Anne karnındaki bebeklerde karıncıklar arası delik (VSD), kalp kapak darlıkları, kulakçıklar arasında geniş delik (ASD), kalpten çıkan ana damarların yer değiştirmesi (TGA), Patent duktus arteriyozus (PDA) gibi doğumsal kalp hastalıkları, çeşitli ritim bozuklukları ve anemi gibi kalp dışı etkenlere bağlı olarak gelişen kalbin ikincil etkilendiği hastalıklar gelişebilir.

-Anne karnındaki bebeklerde doğumsal kalp hastalıklarının görülme oranı nedir?

Doğumsal kalp hastalıkları doğumda mevcut olan anomalilerin en sık görülenlerinden birisini oluşturur. Bu oran yüzde 1-2 aralığında olmakla birlikte fetusda bu hastalıkların anne karnında görülme oranı daha yüksek seviyelere çıkabilmektedir

-Doğumsal kalp hastalıkları hamileliğin hangi dönemlerinde ortaya çıkar?

Bebeğin kalbinin gelişimi gebeliğin 3. ile 8. haftası arası dönemde olur.  Bu dönemdeki gelişim kusurları doğuştan kalp hastalıklarına yol açabilir. Ayrıca ritim bozuklukları gibi durumlarda 2. ve 3. trimestrlerde bulgular gelişebilir.

-Hamilelikte bebekte kalp hastalıklarına neden olabilecek riskler nelerdir?

Anne adaylarında görülen bazı sorun ve hastalıklar bebeklerinin kalbinde anomali oluşmasına neden olabilmektedir. Kalpte anomali oluşma riskini artıran etmenler şu şekildedir:

- Annenin bebekte gelişim bozukluğuna yol açan bazı ajanlara (teratojenlere), ilaçlara ya da enfeksiyonlara maruz kalması,

- Bazı ilaç ve maddelerin kullanımı

- Annenin aşırı alkol tüketimi

- Annenin gebeliğin ilk üç aylık döneminde kızamıkçık, sitomegalo virüs enfeksiyonu geçirmesi ve yüksek doz iyonize radyasyona maruz kalması

- Annede diyabet hastalığının bulunması. Diyabet hastalığının erken dönemde kontrolünün yapılmadığı durumlarda doğumsal kalp hastalığı riski yüzde 0.6-0.8’dan yüzde 4-6’ya yükselmektedir. Bu risk oranı fenilketonürili hastalığı olan annelerin bebekleri için yüzde 14 olmaktadır.

- Annede bağ dokusu hastalıkları

-Ailede özellikle annede doğumsal kalp hastalığı öyküsünün bulunması

-Fetal ekokardiyografi işlemi ne zaman yaptırılmalıdır?

Gebeliğin 18-22 haftaları Fetal eko uygulaması için en uygun zaman aralığıdır. Bağdokusu hastalıkları ve ritim bozuklukları söz konusu olduğunda bu işlemin hamileliğin 2. ve 3. trimester dönemlerinde de yapılması önem taşır.

-Fetal ekokardiyografi anne ve bebek açısından güvenilir bir yöntem midir?

Anne ve fetüs için güvenilir bir yöntem olan bu işlemin hiçbir zararı yoktur.

-Fetal ekokardiyografi işlemini kimler yaptırmalıdır?

Fetal ekokardiyografi işlemi doğuştan kalp hastalıklarının tespit edilebilmesi için yüksek riskli gruplara mutlaka uygulanmalıdır. Riskli gruplar içerisinde pozitif aile öyküsü olanlar, bazı hastalıkları bulunan anne adayları, hamilelikte teratojenlere (ajanlara) maruz kalınması, kızamıkçık gibi intrauterin enfeksiyon geçirilmesi, raporlanmış fetal anomali olması, amnion sıvı anomalileri, kromozom anomalisinin bulunması, ikiz gebelikler, monozigotik ikizler ve birleşik ikizler bulunur. Bununla birlikte fetal eko,  yaşı ileri olan anne adaylarının yanı sıra tahlil sonuçları anormal olan annelere de uygulanabilmektedir. 

-Fetal ekokardiyografiyi her anne adayı yaptırmalı mıdır?

DKH, doğum öncesi yapılan ultrason çalışmalarında en sık gözden kaçırılan anomalilerdendir.  Bu hastalıkların prenatal tanısı özellikle bazı doğumsal kalp hastalıklarında hastanın doğumdan sonraki seyrini önemli ölçüde etkilemektedir. Dünyada uygulama sıklığı artan ultrasonografi taramalarının yanı sıra fetal kalp değerlendirilmesi de giderek artan bir şekilde talep edilmektedir.

-Risk taşımayan annelerin bebeklerinde Doğumsal Kalp Hastalıkları görülme oranı nedir?

Fetal ekokardiyografi öncelikli olarak risk grubunda olan anne adaylarına yapılmaktadır. Ancak yapılan rutin fetal ekokardiyografi taramalarında bulunan anomalilerin yüzde 90’ının hiçbir risk taşımayan anne adaylarının bebeklerinde tespit edildiği görülmüştür. Yani annenin hiçbir risk taşımaması bebeğinde DKH olmayacağı anlamına gelmemektedir. Bu sebeple bütün anne adaylarının fetal ekokardiyografi taramasını yaptırması önem taşımaktadır.

-Fetal ekokardiyografi işlemi hastalığın tedavisini nasıl etkiler?

Birçok kalp hastalığının tedavisi günümüzde mümkün olmaktadır. Tedavi seçenekleri anomalinin tipine, gestasyonel yaşa, eşlik eden major anomalilere ve etik duruma göre değişkenlik göstermektedir.  Fetal eko ile doğuştan kalp hastalıkları tespit edilen durumlarda patolojinin durumuna göre değerlendirme yapılmaktadır.  Anne ve bebeğin takip edilmesinin gerektiği bu gibi olgularda, doğumda gerekli müdahalenin yapılması için ebeveynler uygun merkezlere yönlendirilir. Böylece bebeğe erken ve doğru girişimin planlanmasının yapılması sağlanır.

Fetal ekokardiografi taramalarında ağır kalp hastalığı olan bebeklerde 24. haftaya kadar olan dönemde gebeliği sonlandırma seçeneği hakkında ailelere bilgi verilir. Ayrıca fetusta ritim bozukluğu olduğunda anneye verilen ilaçlarla bebeğin ritminin düzenlenmesine yardımcı olunur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.