Denver Testi Nedir? Denver Testi Nasıl Uygulanır?

Denver testi, 0-6 yaş arası çocuklarda gelişimsel eksiklikleri belirlemek için tasarlanmış bir tarama aracı ve gelişim testidir. Denver testi ile çocuğun gelişimini yakından takip etmek ve onun sağlıklı bir birey olarak yetişmesi amaçlanır. Bu doğrultuda Denver testi, çocukların fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimini değerlendirmek için kullanılan basit ve etkili bir yöntemdir.

Denver Testi Nedir?

Denver testi çocukların gelişiminde uygulanan ve 1960'larda Dr. William K. Frankenburg ve Dr. Robert J. Dodds tarafından geliştirilen bir gelişim testidir. Analizin içeriği 1996'da güncellenerek Denver 2 testi olarak yayınlanmıştır.

Bununla birlikte 116 maddelik bir içeriğe sahip olan analiz 4 farklı bölümden oluşur. Genel olarak analizde çocukların yaşına göre gelişimsel özelliği yeterli düzeyde mi diye bakılarak değerlendirilir. Bunun yanında sağlıklı çocuklar hakkında da bilgi sahibi olunmasını sağlayan analiz Türkiye'de ilk kez 1980'lerde uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca Türkiye'de 1990'da analizin içeriğinde yenilenmeye gidilmiştir. Son zamanlarda çocukların beyin ve beden gelişimlerinde geriliğin artması bu tarz analizlere duyulan ihtiyacı da artırmıştır. Analizin envanterleri arasında hikaye dinlenme ve gözlem yöntemleri de bulunur.

Denver Testi Kaç Yaşlarında Yaptırılmalı?

Denver testi 0-6 yaş aralığında uygulanır. Bu şekilde çocuğun gelişimi ile ilgili tarama analizi yapılır. Bu doğrultuda Denver testinde çocukların yaşına göre konuşma ya da dil gelişim düzeyleri, ince ve kaba motor becerileri, sosyal yetenekleri ya da kişisel yetenekler hakkında öngörü oluşturulur.

Denver Testi Nasıl Uygulanır?

Aile tarafından gelişim problemlerinden şüphe duyulan çocuklar için Denver gelişim testi yapılabilir. Bu anlamda çocukların gelişimsel davranışlarını tespit etmek için uzman eşliğinde Denver testi soruları yönlendirilir. Analize başlamadan önce ebeveynlerden çocuklarını anlatmaları istenir. Anne-babaya sorulan soruların cevapları ile çocuğun etkinlikleri yapma şekli karşılaştırılarak bir değerlendirme çıkarılır. Bu test sırasında çocuğun davranışlarındaki değişimler aşağıdaki gibi incelenebilir:

• Çocuğun öncelikle kendini tanıtması talep edilir ve sosyal ortamda kendisini ifade edebilmesine bakılır. Böylece yaşına göre dil gelişim düzeyi analizine geçilerek her iki konu arasında ilişki kurulur.
• Devamında motor becerilerinin düzeyini belirlemek için bazı eylemleri yapması çocuktan istenir. Bu eylemler arasında motor beriler için farklı seçenekler bulunur. Bunlar, yürüme ya da kıyafetlerini giyme giyme gibi seçenekler olabileceği gibi makas tutma ya da kalem kullanma da olabilir.
• Bu tip bir uygulama ile ince ve kaba motor aktivite durumu tespit edilir.
• En son aşamada sonuçlar ele alınırken çocuğun stresli olup olmaması ya da ailenin tutumu dikkate alınır. Diğer testlerin aksine Denver testi anne, çocuk ve moderatör varlığında gerçekleştirilir. Anne ve çocuğa yönelik soruların derlendiği analiz ortalama olarak 15 dakika sürmektedir. Denver test soruları dışında 5 tane 'Test davranışı' maddesi uyarınca moderatörün cevaplaması gereken sorular da vardır ve bu sayede moderatör çocuğun becerileri hakkında gözlemini ifade eder.
• Testin sonucunda çocuğun yaşıtlarına göre gelişimi ve becerileri hakkında bilgi sahibi olunur. Bu alanda bir problem varsa belirlenir ve alanında uzman kişilere çocuğun yönlendirilmesi yapılır. Bunun yanında tek analizde kesin bir veri elde etmek çoğu zaman mümkün olmayabilir, bu sebeple analizin belirli periyotlarla uygulanması sağlanabilir.

Denver Testinin İçeriği Nedir?

Denver testi tablo şeklinde ve tek sayfada toplanmış bir analizdir. Bu analizin içeriğinde yıllara ve aylara göre becerilerin öne çıkmasını sağlayan sorular bulunur. Çocuğun yaşı neyse ona denk gelecek şekilde sorular tablodan çizilir, koordinatları belirlenen çizelgede ebeveynlere de sorulacak sorular tespit edilir. Tabloda genel olarak açık renkten koyu renge doğru aşamalar halinde sorular yer alır ve çizilen çizgiye denk gelecek koyu tonda soruların çocuk tarafından yapılabiliyor olması değerlendirilir. Eğer, çocuk bu alanda çizginin solunda bulunan üç adet soruyu cevaplayamıyorsa o kısım devam edilmez. Uygulama sırasında sözel cevaplar değerlendirilir. Hem cevapları hem de davranışları moderatör tarafından anlık kaydedilir.

Diğer bir taraftan çocuğun nesnel belirti vermeden ve şüphe uyandıran gelişimsel problemlerin keşfinde destekleyici bir analizdir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta ise analizin bir zeka testi olmaması, sadece gelişimi hakkında bilgi vermesidir. Bununla birlikte çocuğun gelecekte sahip olacağı IQ seviyesini, zihinsel kapasitesini ya da uyumsal becerisini öngörmek için kullanılamaz. Bu anlamda disleksi (konuşma bozukluğu), öğrenme problemleri, duygusal ya da psikolojik sorunlar gibi konularda veri vermek için herhangi bir alt yapısı mevcut değildir. Bu tarz hastalıklar doktorun fiziki muayenesinde değerlendirilebilir, bu bağlamda Denver testi tanısal bir kimlik taşımamaktadır. Son olarak bu analizin ilgilendiği 4 alt bölüm bulunmaktadır. Bu doğrultuda 4 alt bölüm içeriği aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Kişisel ve sosyal becerileri: Burada çocuğun etrafıyla iletişim kurması, tek başına kişisel gereksinimlerinin giderilmesine bakılır.
• İnce motor yetenekleri: Eliyle eşyaları tutabilme ve kavrayabilme, problemleri çözebilme ve el-göz koordinasyonunu yönetebilme gibi motor yetenekleri değerlendirilir.
• Kaba motor yetenekleri: Genel anlamda hareket kapasitesi, el-ayak tüm vücudun koordinasyonu, koşma, yürüme, zıplama ya da oturma gibi eylemlerin değerlendirilmesini ifade eder.
• Dil ve konuşma becerileri: Konuşma şekli, söyleneni anlama durumu, anlatım sırasında kendini ifade edebilmesi gibi etkenleri içerir.

Tüm bu bilgilerle birlikte uzman eşliğinde yapılan bu analiz, çocuk üzerinde klinik olarak tespit edilmeyen gelişim sorunlarını belirlemede bir araç vazifesi görür. Ayrıca özel eğitimli çocuklarda dönem dönem aldıkları eğitimin etkisini görmek için de kullanılabilir. Özellikle anaokulu ve kreş döneminde çocukların eğitim kurumuna başlarken uygulanabilir. Bu dönemde çocuğun yaşına göre geliştirdikleri yetenekleri tespit edilerek hangi seviyeden başlaması gerektiği öngörülebilir. 

Denver Testi Sonuçları Nasıl Okunmalı?

Bu analizde sorulan sorulara verilen cevaplar geçer, kalır, reddeder ya da olanak dışı olarak değerlendirilir. 3 yaş Denver için bazı örnek sorular için şu şekilde bir liste yapılır:

• Kişisel ya da sosyal yeteneklerine yönelik sorular: Adını-soyadını söyleyebilir mi, yemeğini tek başına yiyebilir mi gibi sorular ebeveynlere yönlendirilebilir.
• Motor becerilerine yönelik sorular: Belirlenen bir mesafeye atlaması, şekilleri belli eşyaları üst üste dizerek kule yapabilmesi, tek ayak üzerinde durması gibi aktivitelerin yapması talep edilir.
• Dil gelişimine yönelik sorular: Cümleleri tamamlayabiliyor mu, belirli görseller gösterildiğinde söyleyebiliyor mu gibi sorular sorulabilir.

Analizin değerlendirme aşamasında ise aşağıdaki basamaklar incelenebilir:

• Yaşın işaretlendiği çizgiyi çocuk cevaplarıyla tamamen sağda konumlandırdı ise yaşıtlarına göre ileride sonucu çıkabilir.
• Yaş çizgisine denk gelen maddelerin %25 ile %75 arasında geçmiş, reddetmiş ya da kalmış ise normal olarak değerlendirilir. 
• Yaş çizgisinde çocuk %75 ile %90'ını reddetmiş ya da bu sorulardan kalmışsa uyarı işareti çalar.
• Yaş çizgisinin solunda yer alan maddelerin hepsinden çocuk kalmış ya da reddetmişse analiz sonucu gecikme sonucunu verir.
• Ek olarak ebeveynlerin maddelere baktığında çocuğun cevaplamasının mümkün olmadığını söylerse soru 'olanak dışı' olarak kutulanır.

Testin sonucunda ikiden fazla gecikme bulunuyorsa anormal olarak değerlendirilir. Ayrıca 1 gecikme ve ikiden fazla uyarı cevabı varsa şüpheli olarak görülür. Bunun yanında analizde gecikme cevabı yoksa ve maksimum 1 uyarı varsa çocuk normal olarak kabul edilir.

Denver Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Denver testi güvenilir mi?

Uzmanlar tarafından geçerli ve güvenli bir gelişim testi olmasıyla sıkça başvurulan bir analizdir.

Gelişim testinde neler yapılır?

Çocuğa ve ebeveynlere 4 başlık altında sorular yönlendirilerek verilen cevaplara göre gelişimsel bir problem olup olmadığına bakılır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.