aPTT Nedir? aPTT Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

aPTT testi (Aktive edilmiş kısmi tromboplastin zamanı), kanın nasıl pıhtılaştığı konusunda fikir veren bir testtir. aPTT testi sayesinde kanın pıhtılaşmasının düşüklüğü veya yüksekliği belirlenir. Test sonuçları aynı zamanda hemofiliden karaciğer hastalıklarına kadar birçok sağlık sorununun tanısında da yardımcı olur. Kanın pıhtılaşma sürecini değerlendiren aPTT genellikle pıhtılaşma fonksiyonlarını izleyen diğer testlerle birlikte uygulanır. 

aPTT Testi Nedir?

Parsiyel tromboplastin olarak da bilinen aPTT testi, kanın iç ve ortak yolda yer alan pıhtılaşma faktörlerinin fonksiyonlarını değerlendirmek ve pıhtılaşma süresini ölçmek için uygulanır. aPTT testi sonuçları yaş, cinsiyet ve sağlık geçmişine, kullanılan kan sulandırıcı ilaçlara, test için kullanılan yönteme bağlı olarak değişkenlik gösterir.

aPTT testinin sonuçları saniyeler içinde ölçülür ve değerlendirilir. Testin anormal olması kesin olarak bir sağlık problemi olduğu anlamına gelmediği gibi, sonucun normal çıkması pıhtılaşma sisteminin tamamen normal olduğunu ve hastanın kanama riski taşımadığını göstermez.

aPTT düşüklüğü kanın pıhtılaşması süresinin olması gerektiği süreden daha kısa olduğunu gösterirken bu durum genellikle nadir olarak meydana gelir. aPTT yüksekliği ise kanın daha yavaş bir şekilde pıhtılaştığı anlamını taşır.

aPTT Kaç Olmalı?

Yapılan test sonucunda aPTT testinin referans aralığı 26-35 arasıdır. Eğer bu değer 100'ün üstünde çıkarsa vücutta kanamalar meydana gelir.

aPTT Testi Neden Yapılır?

Yaralanma sonrası vücut dokularında meydana gelen hasar sonucu kanama görülür. Kan pulcukları (trombositler), damar duvarı ve pıhtılaşma faktörlerinin katıldığı hemostaz adı verilen süreç sonunda hasar bölgesindeki kanama durmaktadır. Bir tarama testi olan aPTT, vücudun kan pıhtılarının oluşturma yeteneğinin incelenmesi amaçlı kullanılmaktadır. Alınan kan örneğinde pıhtılaşma için geçen saniye sayını ölçmektedir. Aptt test sonucu uzman hekim tarafından incelenerek kanın pıhtılaşma süresi tespit etmektedir. Pıhtılaşma sürecinin belirlenmesi sıklıkla aynı anda test edilen normal bir numunenin sonuçlarıyla karşılaştırılmaktadır.

aPTT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Normal referans aralığı 26 ila 35 arasında kabul edilen aPTT değeri 100 ve üstüne ulaştığı takdirde vücutta kanamalar meydana gelir ve bu durum aPTT yüksekliği olarak tanımlanır. Pıhtılaşma bozukluğuna neden olan bu durum aşırı kanamalara ya da kanamanın geç durmasıyla sonuçlanmaktadır. Heparin kullanımı sonucu aPTT referans değer normal aralığının üstüne çıkabilmektedir. Kan pıhtılaşmasını engellemek amacı ile kullanılan ve bir kan inceltici ilaç kullanımı sonrası APTT test sonuçlarının 60 -70 saniyeye ulaşması normal kabul edilebilmektedir.

aPTT yüksekliğine neden olabilecek faktörler şöyledir:

• Hemofili
• von Willebrand hastalığı
• karaciğer hastalığı
• Kullanılan ilaçların yan etkileri

aPTT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Yapılan test sonucu düşük çıkan aPTT değeri, kanın normalden daha hızlı pıhtılaştığını gösterir. Nadir olarak meydana gelen aPTT düşüklüğü genellikle pıhtılaşma faktörlerindeki eksiklikler, spesifik ilaçlar, pıhtılaşma inhibitörlerinin tüketimi veya kanın pıhtılaşmasını etkileyen genetik bozukluklara bağlı yaşanır. Bununla birlikte aPTT düşüklüğünde kadınların düşük yapma riski de artabilir.

Nadir olarak meydana gelen aPTT düşüklüğü şu faktörlere bağlı ortaya çıkar:

• Pıhtılaşma faktörlerindeki eksiklikler
• Spesifik ilaçlar
• Pıhtılaşma inhibitörlerinin tüketimi
• Kanın pıhtılaşmasını etkileyen genetik bozuklklar

aPTT Testinin Kullanım Alanları 

aPTT ölçümü bazı hastalıklarının tanısını koymada ve sürecin takibi için oldukça önem arz eder. 

aPTT testinin kullanım nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

1. İntrensek koagülasyon sisteminin değerlendirilmesi
2. Heparin tedavisinin takibi ve ilaç dozunun ayarlanması
3. Hemofili taramalarında
4. Karaciğer yetmezliği araştırılması
5. K vitamini yetersizliğinin değerlendirilmesi
6. DIC (Disemine Intravascular Coagulation) hastalığı teşhisi için kullanılmaktadır.

aPTT Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kan tahlilinde aPTT ne demek?

aPTT testi, pıhtılaşma faktörleri adı verilen kandaki proteinlerin kan pıhtıları oluşturmak ve kanamayı hızla durdurmak için kanın ne kadar sürede pıhtılaştığını ölçen kan pıhtılaşma testlerinden biridir.

Düşük yapan gebelikte aPTT uzaması ne anlama gelir?

Antifosfolipid antikor sendromu (APS) adı verilen hastalık damar tıkanıklıkları, tekrarlayan düşükler ve aPTT uzaması görülmektedir. Tekrarlayan düşükler ve açıklanamayan damar tıkanıklıklarında APS akla gelmelidir.  Bu nedenle düşük öyküsü yapan gebelerde aPTT bakılması önem taşımaktadır. APS olan hastalarda uygun tedavi ile gelecekte gebelik süreçlerinin problemsiz ve sağlıklı devam edebilmesi mümkün olabilmektedir.  

aPTT testi aç karnına mı yapılır?

Kan testlerinin doğru sonuç verebilmesi için test aç karnına yapılmalıdır ve bu sebeple aPTT testi öncesi en az 6 saatlik bir açlık dilimi gerekmektedir.

aPTT testi nasıl yapılır?

Kan alınacak bölgenin 10-15 cm üzerinden turnike bağlanır. İğne ile damara nazikçe ve dar açı ile girilir. Sıklıkla dirseğin alt kısmı veya el sırtında bulunan bir noktadan toplardamardan alınır. Daha sonra alınan kan laboratuvara gönderilip incelenir.

aPTT süresinin uzaması hangi durumlarda olur?

aPTT süresi kan sulandırıcı ilaç kullanımı, gebelik komplikasyonları, karaciğer hastalıkları, ağır infeksiyonlar, yetersiz beslenme, bazı lösemiler, doğumsal pıhtılaşma faktörlerinin biri veya birden fazlasının eksikliği gibi çeşitli durumlarda ortaya çıkabilmektedir. aPTT değer düşüklüğünün bazı belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Diş eti kanaması
• Cilt kanamaları
• Yaralanması sonrası kanamanın geç durması
• Adet döneminde beklenenden fazla kanama
• Burun kanaması

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.