Vejetaryen Nedir? Vejetaryen Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Vejetaryen Nedir?

Vejetaryen, her türlü et ürününü tüketmemek üzerine beslenme tercihinde bulunan, bazı türlerinde yumurta ve süt ürünleri gibi hayvanlardan elde edilen gıdaları da dışlayarak, tamamen sebze, meyve, tahıl ve kuruyemiş gibi bitki kökenli besinleri tüketme tercihini tanımlar.

Hayvansal ürünleri tamamen dışlayan ya da bu ürünlerden uzak duran vejetaryenlikte, bir türü olarak süt ürünleri ve yumurta tüketenlere lakto-ovo-vejetaryen adı verilir. Vejetaryen beslenmenin sağlık açısından birçok faydası vardır. İyi planlandığı durumda gerekli olan tüm vitamin ve mineralleri karşılanabilir.

Vejetaryen Türleri Nelerdir?

Gün içerisinde beslenmeye dahil edilen ürünlere bağlı olarak vejetaryen türleri bulunur. Bitkisel ürün temelli olan vejetaryen beslenmede sağlık, etik ya da ekonomik nedenlere göre farklılık gösterir. Başlıca vejetaryen türleri şöyle sıralanır:

Lakto-ovo-vejetaryen

Herhangi bir et ve deniz ürünü tüketmeyen ancak süt ürünleri yumurta ve bitkisel gıdaları içeren besinlerden yararlanan beslenme düzenidir.

Lakto-vejetaryen

Et, deniz ürünleri ve yumurta yemeyen ancak süt ürünleri ve bitkisel gıdaları tüketen kişilerin benimsediği vejetaryen beslenme türüdür.

Ovo-vejetaryen

Et, deniz ürünleri ve süt ürünleri tüketmeyen, yumurta ve bitkisel gıdaları tüketen kişilere ovo-vejetaryen beslenme şeklini benimseyen kişilerdir.

Vegan

Tüm hayvansal gıdalardan kaçınan ve yalnızca bitkisel gıdaları tüketen kişilerdir.

Pesketaryen diyet

Et ve kümes hayvanlarını, süt ürünlerini ve yumurtayı hariç tutarak balık ürünleri tüketilen beslenme şeklidir.

Vejetaryen Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Vejetaryen beslenme et grubu tüketenlere göre daha sağlıklı bir beslenme şekline sahip olarak E vitamini, lif açısından zengin besinler, C vitamini içeren besinleri daha fazla tüketirler. Bu da kişide sağlıklı kilo kaybını sağlar ve kalp sağlığının iyileşmesine katkıda bulunur. Vejetaryen beslenmeden en iyi şekilde yararlanmak için vitamin ve mineral içeren sağlıklı bitki bazlı besinlere tercih etmektir. Vejetaryen beslenme faydaları şöyle sıralanır:

• Lif açısından zengin gıdalar tüketimde yer aldığından sindirim sistemi sağlıklı çalışır
• Et tüketilmemesinden kaynaklı olarak kolesterol alımı azaldığı için kalp sağlığını korunur
• Kilo vermeyi destekler
• Böbrek ve safra taşı oluşma riskini azalmasına yardımcı olur
• Flavonoid içeriği sayesinde antioksidan alımını artırır

Vücuda fayda sağlayan ve vücudun ihtiyacı olan besinleri tüketmek için şu vitaminlere dikkat etmek gerekir:

Kalsiyum ve D vitamini

Süt ve süt ürünlerinde bulunan kalsiyumun vücuda alınmadığı durumda koyu yeşil koyu sebzeler tüketilebilir. Bunun yanında lahana, brokoli, şalgam ve kara lahana içerisinde de kalsiyum bulunur.

D vitamini de kemik sağlığından önemli bir rolü olan vitaminler arasında yer alır. Soya, pirinç sütü ve bazı tahıl ürünlerinde de D vitamini bulunur.

B12 vitamini

B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin üretimi açısından önemli bir vitamindir. B12 vitamini neredeyse yalnızca hayvansal ürünlerde bulunur, bu sebeple vegan beslenme şeklinde yeterli miktarda B12 almak zor olabilir. Veganların bu noktada vitamin takviyesi, vitaminle zenginleştirilmiş tahılları ve zenginleştirilmiş soya ürünlerini vücuda alması önemlidir.

Protein

Protein, cilt, kemik, kaslar ve organların sağlıklı kalmasına yardımcı olur.  Gün boyunca çeşitli bitki bazlı besinler tüketmek de yeterli protein sağlar. Bitki bazlı kaynaklar arasında soya ürünleri, baklagiller, mercimek, kabuklu yemişler, tohumlar ve tam tahıllar bulunur.

Omega-3 yağlı asitler

Balık yemeyen veya beslenmelerine omega-3 yağ asitleri kaynaklarını dahil etmeyen vejetaryenler, diyetlerine omega-3 açısından zenginleştirilmiş ürünler eklemesi gerekir. Omega-3 yağ asitleri, kanola yağında, soya yağında, cevizde, öğütülmüş keten tohumunda ve soya fasulyesinde bulunur.

Demir ve çinko

Kırmızı kan hücreleri açısından önemli olan demir, kuru fasulye ve bezelye, mercimek, zenginleştirilmiş tahıllar, tam tahıl ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kurutulmuş meyveler içerisinde yer alır. Vücudun bitkilerden gelen demiri emmesine yardımcı olmak için, demir içeren yiyecekler yerken aynı zamanda C vitamini açısından zengin besinler de tüketmesi gerekir. C vitamini açısından zengin besinler arasında çilek, turunçgiller, domates, lahana ve brokoli bulunur.

İyot

Tiroid hormonu açısından önemli olan iyot vücuda alınmadığında bağışıklık sisteminin etkilenmesine neden olur. İyotlu tuz kullanılarak gıdalara kolaylıkla iyot eklenebilir.

Vejetaryen Beslenmenin Dezavantajları Nelerdir?

Vejetaryen beslenme türü olarak bilinen veganlarda yetersiz vitamin ve mineral alımından kaynaklı olarak vitamin eksikliği görülebilir. Vejetaryen beslenmenin dezavantajları şöyle sıralanır:

• Vejetaryen beslenme şeklini benimseyen çocuk ve gençler, kalsiyum kaynağı olan süt ve süt ürünlerini yeterli miktarda tüketemediğinden kemik sağlığında problem yaşayabilirler.
• Hayvansal gıdalarda yer alan b12 ve demir yeterli oranda alınmadığında anemiye, hafıza sorunlarına ya da depresyona neden olur.
• Vejetaryen beslenmeye bağlı olarak yüksek miktarda tahıllardan beslenmek kişide kalsiyum, demir, magnezyum ve çinko gibi minerallerin azalmasına sebebiyet verir.

Vejetaryen Beslenme Hakkında Sık Sorulan Sorular

Vegan ve vejetaryen farkı nedir?

Vegan beslenme şeklini benimseyen kişiler hiçbir hayvansal gıda tüketmezler. Vejetaryen beslenmede ise et tüketimi olmaz fakat hayvansal bir ürün olan süt ürünleri tüketilebilir.

Vejeteryan ne demek?

Vejetaryen beslenme şeklini benimseyen kişiler kırmızı et, balık ve kümes hayvanlarını tüketmez ve günlük beslenme düzenine dahil etmezler.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.