Bebek dünyaya gözlerini açtığı andan itibaren büyüme ve gelişme konusunda en büyük destekçisi ebeveynleri oluyor. Bu zorlu ve özel dönemde bebeğin isteklerini ve arzularını anlatma biçimleri çocukluk evresinden oldukça farklı oluyor. Henüz konuşma becerisini elde edememiş bebek, kimi zaman ağlayarak kimi zaman ise uyumayarak ebeveynlere bazı ipuçlarını sunuyor. Memorial Diyarbakır Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Mehmet Celaloğlu, “Bebekler neden uyumaz?”, “Uyumayan bebek nasıl uyutulur?” gibi soruları yanıtladı ve uyumayan bebeklere yaklaşım konusunda değerli bilgiler paylaştı.
Kelime dağarcığı henüz oluşmamış bebekler yalnızca el işaretleri, göz teması ve surat ifadeleri ile bazı isteklerini anlatmaya çalışırlar. Anlatma becerisini tam olarak kazanamamış ve şikayetini söyleyerek bildiremeyen bebeğiniz bu dönemde anlaşılmadığı ya da tersine gidildiği takdirde daha hırçın ve mızmız olabilir. Her bebeğin uyumama nedeni birbirinden farklılık gösterebilir. Ancak çok az bebek nedensiz uyumama durumunu yaşar. Bu tür durumlarda çevreden görüş veya destek almak yerine profesyonel bir destek alarak alanında uzman bir hekime danışmak gerekir. Her bebeğin duygusal, fiziksel ve bilişsel gelişim evreleri birbirinden farklılık gösterir. Bebeğinizin gelişim sürecini farklı bebeklerle kıyaslamak doğru değildir. Ancak her gelişim sürecinin kendi içerisinde bazı standartları bulunur. Diş çıkarma, renk ve sayıları anlama, taklit yeteneği ve yürüme gibi sağlıklı gelişim sürecinin parçası olan bu durumların da belirli aylar içerisinde kazanılmış olması gerekir.
Uyumayan Bebek Nedenleri Nelerdir?
Bebeğin uyumama nedeni veya nedenleri kısaca şu şekilde sıralanabilir;
- Diş çıkarma: Genellikle 6. ay ve sonrasında yavaş yavaş diş çıkarmaya başlayan bebekler bu dönemde asabi ve huzursuz olabilir. Ağzından sıklıkla salya akması ve ağzını kaşımaya çalışması diş çıkarma belirtileri arasındadır. Bu dönemde ishal, emme isteğinin azalması, uyumama veya uykudan ağlayarak uyanma sık görülen belirtilerdir. Uyumama sorununa ateşte eşlik edebilir. Bu süreçte hekimin uygun gördüğü ve önerdiği ateş düşürücü ilaçlara ek olarak kaşınan yerler parmağa takılan bebek diş fırçaları ile fırçalanarak ağrıyı azaltma önerilir. Soğuk bir bez ya da kaşıyıcı oyuncak yardımı ile kaşınan dişlerin kaşınması ağrı ve acıyı azaltacaktır.
- Yeme isteği: Bazı bebekler iştahsız olabileceğin, anne sütü emmeyi ve ek gıda tüketmeyi reddeder. Bazı bebeklerde ise az az sık sık emme isteği ve yeme isteği görülebilir. Özellikle ilk aylarda neredeyse tüm bebeklerde açlık nedeniyle uykusuzluk görülebilir. Aç karna uyumayı sevmeyen bu bebekler hızlı doyduğu gibi hızlıca da acıkabilir ve özellikle geceleri emme isteği ile uyanabilir. Uyandıktan sonra beslenmesine rağmen uyumayabilir. Acıkma nedeni ile uyumama sıklıkla ilk aylarda anne adaylarını zorlar. Bu süreçte sabırlı davranarak bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak ve sakin kalmak sürecin kolay atlatılması ve bebeğin huzursuz olmaması açısından oldukça önemlidir. Anne ne kadar gergin ve rahatsız olursa bebek de kadar gergin olacaktır.
- Uyku düzeni: Bebeklerde ortaya çıkan uyku problemleri çoğu zaman ebeveynler için geceleri zorlu olur. Gündüz ve gece ayrımı olmayan bebeklerin gün içerisinde uyanık olması stabil hayatına devam eden anne ve babalar için pek sorun olmayabilir. Ancak gece hiç uyumayan ve sürekli ağlayan bebek bu dönemde ebeveynleri zorlayabilir. Bu duruma eşlik eden farklı bir sağlık sorunu veya durum yoksa, bebeğin uyku düzeninin oluşması için gün içerisinde tam anlamıyla uyumaması doğumdan sonra ilk dönemde gündüz 6 saat olmak ile birlikte yavaş yavaş bu sürenin azaltılarak gece uykularına eklenmesi önerilir.
- Alt ıslaklığı: Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, bebeklik döneminde de hijyen tüm canlılar için yaşamın her döneminde oldukça önemlidir. Alt bezi temiz olmadığında veya değişim süresi geldiğinde bebekler rahatsız olur. Bu rahatsızlık uyku kaçırma ve ağlama nöbetleri ile sonuçlanır. Devam eden bir ıslaklık ve bunun getirdiği soğukluk rahatsız etmekle kalmaz, aynı zamanda dışkıda ya da idrarda yer alan bakterilerin ve zararlı mikroorganizmaların hastalığa neden olmasıyla sonuçlanır. Bağışıklık sistemi henüz gelişim aşamasında olan bebeklerde hijyene dikkat edilmelidir. Temiz ve aralıksız bir uyku için alt ıslaklığı kontrol edilmelidir.
- Oda sıcaklığı: Soğuk ve sıcak kavramını algılayamayan ve anlatamayan bebeğiniz çareyi ağlayarak ya da uyanık kalarak anlatmaya çalışmakta bulur. Yetişkinler nasıl giyiniyorsa bebeklerde de giyim şekli onlara yakın olmalıdır. Yetişkinlerin ince bir kazak giydiği oda sıcaklığında bebeği sarıp sarmalamak ve kat kat giydirmek doğru değildir. Ateşli bir hastalık durumunda bebeğin kat kat giydirilmesi havaleye neden olarak ciddi sağlık sorunlarıyla da sonuçlanabilir. Mevsimine uygun şekilde bir yetişkinin rahatsız olmayacağı derecelerde ve giyim şekliyle bebeğinizin uykuya dalmasına özen gösterin.
Tüm bu nedenlere ek olarak bebeğin herhangi bir sağlık sorununun bulunması ve bu duruma eşlik eden ağrı semptomu nedeniyle uyumama tablosu görülebilir. Bebeğinizin uyumamasına yol açan ana neden bir Çocuk sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri) uzmanı tarafından yapılacak fiziki muayene sonrası bir sağlık probleminin olmaması durumda dış etmenler kaynaklı görülebilir.
Uyumayan bebek nasıl uyutulur?
Bebeğin deliksiz bir uyku çekebilmesi için yapılması gereken bazı öneriler şu şekilde sıralanabilir;
- Gürültüsüz bir ortamda uyutulması önemlidir. Ancak aşırıya kaçmamalıdır. Çok sessiz ortamlarda uyku düzenini oluşturmak daha sonrasında az gürültülü ortamlarda dahi bebeğin uyumamasına asabileşmesine neden olabilir.
- Alt bezinin temiz olması,
- Beslenme ihtiyacının karşılanmış olması gerekir. Aç karna uyuyamayacağı gibi midesinin şiş olmasının vereceği rahatsızlık hissi de uyku kaçırabilir.
- Anne asabi ve gergin olmamalıdır. Anne sütü emen bebek bu huzursuzluğu hisseder ve gerginleşir.
- Uygun oda sıcaklığı gereklidir. Sıcak hava terleme ve bunalma hissi yaratacağından uyumamaya neden olabilir. Soğuk hava ise üşüme kaynaklı uykusuzluk yapabilir.
- Ninni, şarkı söylenebilir,
- Ayakta ve beşikte sallanabilir. Ancak sık sık uygulanması alışkanlık haline getirebilir,
- Uyku öncesi banyo yaptırılması,
- Gece gündüz ayrımının anlaşılabilmesi için ortamın karanlık olması,
- Bebek yağı ile baş, boyun, bacaklara ve sırta masaj yapılması uykuya rahatlıklar geçmeye yardımcı olur.
- Uyku arkadaşı pelüş ayı, bebek vb. uykuya geçişi kolaylaştırıcı olacaktır.
Uyumayan bebeğe hangi bitki çayı verilir?
Bebeğin uzun süreli uyku problemi yaşaması yalnızca bebeği değil, ebeveynleri de oldukça olumsuz etkiler. Sıklıkla uykusuz kalmak özellikle anne için yorucu ve huzursuz edici olabilir. Sağlık sorunlarına karşı evde kendiliğinden iyileşmesi istenilen ve ya iyi geldiği düşünülen bitki çaylarının kontrolsüz kullanılması olumsuz yan etkilere yol açabilir. Uyumayan bebekler için rezene veya anason çaylarından bir çay kaşığı verilmesi önerilir. Bu öneri uzmanlar arasında görüş farklılığı nedenidir. Bebeğin uyku geçişini kolaylaştırmak için bitki çayının verilip verilmemesi konusunda bebeğin gelişim sürecinin takibini sağlayan bir çocyuk sağlığı ve hastalıkları (Pediatri) uzmanına danışılması gerekir.
Uyumayan bebek büyür mü?
Uyuyamazsan büyüyemezsin önerisi yetişkinlerin çocuklara veya bebeklere sık sık söylediği cümlelerin başında gelir. Uyku ve gelişim birbirinden koparılamayan iki önemli unsurdur. Özellikle bebeklik dönemin yeteri kadar uyku fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimin desteklenmesi açısından önem arz eder. Ancak uyku sorunu yaşayan veya uyumayan bebek büyümez algısı doğru değildir. Elbette zaman içerisinde bebek büyür ve gelişir. Burada önemli olan sağlıklı gelişimin bir parçası olan uykunun yeteri kadar gerçekleşmesidir.
Az uyuyan bebek kilo alır mı?
Yetişkinlerde hareketsiz bir yaşam ve fazlaca uyuma uyku esnasında metabolizmanın yavaşlamasıyla kilo almanın ilk adımları arasındadır. Bebeklerde ise gelişimi süreci hızlıca devam ettiğinden aynı durum söz konusu olmayabilir.
Bebekler uykuya dalmadan neden ağlar?
Tıpkı uyumama sorunlarında olduğu gibi uyku öncesi ağlama bebeğin alt ıslaklığı, gaz problemi, oda sıcaklığı, yattığı beşiği benimsememesi, odanın aydınlık olması veya bir sağlık sorununun habercisi olabilir.
Uyumayan bebek zeki mi olur?
Toplum arasında bazı kulaktan duyma söylemler bilgi kirliliğine neden olabilir. Bebeğin fazlaca uyuması ya da hiç uyumaması zeki olacağı anlamını taşımaz. Bu bir sorunu olduğuna işarettir. Yeteri kadar beslenme ve uyku zeka gelişimini destekleyecektir. Bu süreçte uyumama nedenlerinin araştırılması gerekir.
Yayınlanma Tarihi: 19 Aralık 2022