Tümör Nedir? İyi ve Kötü Huylu Tümör Belirtileri Nelerdir?

Tümör Nedir?

Tümör (neoplazma), anormal hücre büyümesi ile karakterize bir şekilde ortaya çıkan doku kitleleri veya şişlik durumudur. İyi veya kötü huylu olan tümörler vücudun farklı kısımlarında ortaya çıkabilir.

Hücreler normal şartlar altında büyür, gelişir ve görevini tamamladıktan sonra da ölür. Ancak tümör oluşumunda hücrelerin anormal bir büyümesi söz konusudur. Bu büyüme genellikle genetik mutasyonlar sonucunda meydana gelir. Ayrıca sağlıksız beslenme, çevresel faktörler ve hastalıklar da tümör oluşumuna sebebiyet verebilir.

Vücuttaki tümör oluşumunda tümörün cinsi büyük önem taşır. İyi huylu tümör olarak adlandırılan benign vakası söz konusu olduğunda bu durum büyük bir risk taşımaz. Çünkü iyi huylu tümörlerin kansere dönüşme veya metastaz yapma riski yoktur. Metastaz yapmadığı için de diğer organlara yayılma potansiyeli bulunmaz. İyi huylu tümörler genellikle cerrahi işlemler sonucunda çıkarılır.

Ancak kötü huylu tümörler iyi huylu tümörler kadar masum değildir. Kötü huylu tümörlerin diğer adı malign tümörlerdir. Kötü huylu tümörlerin en büyük riski metastaz yapabilmesidir. Kanser riski barındıran kötü huylu tümörler diğer bölgelere metastaz yaptığında daha ciddi bir tablo ortaya çıkabilir. Bu yüzden kötü huylu tümörler erken teşhis edilip tedaviye başlanırsa kontrol altına alınabilir.

Örnek vermek gerekirse beyin tümörü, iyi veya kötü huylu bir tümör olarak meydana gelebilir. İyi huylu tümörlerde cerrahi operasyonlarla süreç kontrol altına alınabilirken kötü huylu beyin tümörlerinde daha ciddi bir durum söz konusu olabilir. İyi veya kötü huylu olsun, en yaygın beyin tümörü belirtileri arasında geceleri şiddeti artan baş ağrısı yer alır. Ayrıca bayılma nöbetleri, denge bozukluğu, konuşmada zorluk ve unutkanlık da beyin tümörü belirtilerinden kabul edilir.

Tümör Çeşitleri Nelerdir?

Tümör genellikle iyi huylu ve kötü huylu tümör şeklinde iki grupta sınıflandırılır ancak kanser öncesi tümör de bu grubun içine dahil olabilir. İyi huylu tümörde (benign) kanser ve metastaz riski olmadığı için tümörler cerrahi işlemle çıkarılabilir ancak kötü huylu tümörün (malign) metastaz yayıp yayılma tehlikesi olduğu için teşhis sürecinin ardından tedaviye başlanmalıdır.

Tümör Belirtileri Nelerdir?

Tümör, türüne, konumuna ve yapısına göre farklı belirtiler gösterir. Genel olarak tümör belirtileri vücutta ortaya çıkan yeni bir şişlik veya kitle, ciltte anormal kanamalar veya benler, aşırı kilo kaybı, kronik bir yorgunluk, öksürük ve akabinde ses kısıklığı, nefes darlığı, idrarda veya dışkıda kan görülmesidir.

Tümör belirtileri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Vücutta ortaya çıkan yeni bir şişlik veya kitle
• Ciltte anormal yaralar veya farklı formda ben oluşumu
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Kronik yorgunluk
• Öksürük ve ses kısıklığı
• Nefes darlığı
• İdrarda veya dışkıda kan görülmesi
• Vücuttaki enfeksiyonun iyileşmemesi
• Gece terlemeleri
• Baş ağrısı ve baş dönmesi

İyi Huylu Tümör (Benign) Nedir?

İyi huylu tümörler (benign), yavaş büyüyen, kanser riski taşımayan ve metastaz yapma özelliği olmayan anormal hücre büyümeleridir.

İyi huylu tümörler veya diğer adıyla benignler genellikle yavaş bir hızda büyüyen tümörlerdir. Yavaş büyümeleri ile birlikte metastaz yapma riski taşımaması, kanserli hücrelere dönüşme tehlikesi bulunmaması ve kanserde olduğu gibi yakındaki dokuyu istila etmemesi iyi huylu tümörlerin en temel özellikleridir.

Ayrıca tümörlerin hücre yapısının normal hücrelere oldukça benzemesi söz konusudur. İyi huylu tümörlerin yaygın örnekleri arasında lipom (yağ dokusu tümörü), fibrom (lifli doku tümörü), adenom (bez dokusu tümörü) ve miyom (kas dokusu tümörü) yer alır. Her ne kadar genellikle tehlikeli sonuçlar ortaya çıkmasa da iyi huylu tümörlerin bazı türleri, bulundukları bölgeye bağlı olarak kan damarları veya sinirler gibi hayati yapılara baskı yaparsa ciddiye alınması gerekebilir, belirtiler gösterebilir ve bu durum, cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Ancak iyi huylu tümörler genellikle cerrahi işlemler yoluyla kolaylıkla çıkarılabilir.

Örneğin, beyinde meydana gelen iyi huylu bir benign, çevresindeki doku ve sinirlere baskı yaparak baş ağrısı, görme bozukluğu veya nörolojik belirtilere yol açabilir. Bu tür vakalarda, iyi huylu tümörün büyüklüğü ve meydana geldiği bölge dikkate alınarak tedavi planı yapılabilir.

İyi huylu tümörler neden olur?

İyi huylu tümörlerin ortaya çıkma nedeni kesin olarak bilinemese de bazı faktörlerin tümör tetikleyici olduğu değerlendirilir. İyi huylu tümörlere yol açma riski bulunan faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Radyasyon ve kimyasal toksinlere maruz kalma
• Stres düzeyi
• Genetik faktör
• Diyet ve beslenme
• Lokal travma veya yaralanma
• Enfeksiyon ve iltihaplanmalar

İyi huylu tümörlerin en temel özellikleri

İyi huylu tümörler metastaz yapma riski taşımaz, yavaş büyür, çevresindeki dokuyu istila etmez, kanserli değildir, cerrahi işlemle kolaylıkla çıkarılabilir ve tekrarlama riski düşüktür. Bu yüzden iyi huylu tümörlerle karşılaşıldığında endişe edilmemesi ancak doktor kontrolünde tümörün çıkarılması gerekir.

İyi huylu tümörlerin özellikleri şöyledir:

• Metastaz yapma riski taşımaz
• Yavaş bir şekilde büyür
• Çevresindeki dokuyu istila etmez
• Kanserli değildir
• Cerrahi işlemle kolaylıkla çıkarılabilir
• Tekrarlama riski düşüktür
• Çevresindeki dokulara baskı yapabilir
• Normal hücrelerle benzer bir görüntüye sahiptir

İyi huylu tümör çeşitleri

Vücut dokularında farklı yapılardan kaynaklanan iyi huylu tümör çeşitleri bulunur. Bunların en yaygın olanları adenom, fibrom, hemangiom ve lipomlardır. Ancak bu sayının çok daha fazla olduğu bir gerçektir.

Adenomlar: Adenom tipi iyi huylu tümörler genellikle bir bezin veya bez benzeri yapının epitel dokusunda başlayan iyi huylu tümörlerdir. Örneğin yaygın bir adenom türü kolondaki poliptir. Adenomlar ayrıca karaciğerde veya adrenal, hipofiz veya tiroid bezinde de ortaya çıkabilir. Gerekirse ameliyatla çıkarılabilen adenomlar yaygın olmasa da kötü huylu hale gelebilir ancak bunun riski çok düşüktür. Örneğin kolonda, her 10 adenomdan 1'inden azı kanserli hale gelir.

Fibrom (miyom): Fibromlar, herhangi bir organda büyüyebilen lifli veya bağ dokusu tümörleri olarak tanımlanır. Ancak miyomlar genellikle rahimde büyür. Kanserli bir yapıya sahip olmasalar da rahim miyomları ağır vajinal kanamaya, mesane sorunlarına, pelvik ağrıya veya basınca yol açabilir. Bunlar da cerrahi işlemlerle çıkarılabilir.

Hemangiom: İyi huylu tümörlerin bir diğer çeşidi olan hemangiomlar, ciltte veya iç organlarda kan damarı hücrelerinin birikmesidir. Hemangiomlar genellikle baş, boyun veya gövdede oluşan yaygın bir doğum lekesi türüdür. Kırmızı veya mavimsi bir renk alan hemangiomların çoğu kendiliğinden geçer. Görme, duyma veya beslenmeyi etkileyen hemangiomlar kortikosteroidler veya diğer ilaçları içeren bir tedavi gerektirebilir.

Lipom: Lipomlar, yağ hücrelerinde büyüyen iyi huylu tümörlerdir. Yetişkinlerde en sık görülen iyi huylu tümörler olan lipomlar genellikle boyun, omuz, sırt veya kollarda ortaya çıkar. Lipomların en temel özellikleri yavaş büyümeleri, genellikle yuvarlak ve hareketli olmaları ve aynı zamanda dokunulduğunda yumuşak hissedilmesidir.

Menenjiyom: Menenjiyomlar, beyin ve omuriliği çevreleyen zarda gelişen iyi huylu tümörlerdir. Genellikle 10 vakadan yaklaşık dokuzu iyi huyludur. Birçoğu yavaş büyüyen menenjiyomların yapısına göre bazı örnekleri daha hızlı büyüyebilir. Menenjiyom tedavisi, menenjiyomun konumuna ve neden olduğu semptomlara bağlı olarak değişir. Semptomlar arasında ise baş ağrısı ve bir tarafta güçsüzlük, nöbetler, ruh halinde dalgalanmalar ve görme sorunları yer alabilir.

Bunlarla birlikte tüm iyi huylu tümörler maddeler halinde şöyle ifade edilebilir:

• Adenom
• Fibrom
• Hemangiom
• Lipom
• Menenjiyom
• Nevüsler
• Nöromlar
• Osteokondrom
• Papillom
• Schwannom

İyi huylu tümör belirtileri

İyi huylu tümör belirtileri, tümörün nerede konumlandığına bağlı olarak değişir. En yaygın iyi huylu tümör belirtileri arasında kanamalar, cilt değişimleri, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, iştahsızlık ve kemik ağrıları yer alır.

İyi huylu tümör genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:

• Rahim miyomlarında kanama
• Ciltte değişiklikler
• Hava yolunu etkileyen tümörlerde nefes darlığı
• Baş ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme ve hafıza kaybı
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Kemik ağrıları

Kötü Huylu Tümör (Malign) Nedir?

Malign olarak ifade edilen kötü huylu tümörler, hücrelerin olması gerekenden daha fazla büyüyüp bölünmesiyle ortaya çıkan ve metastaz yapabilen kanserli tümörlerdir. Kötü huylu tümörler metastaz yapabilme özelliği taşıdığı için çevre dokulara saldırabilen tehlikeli doku kitleleridir.

Risk ve tehlikesi göz önüne alındığında erken teşhis edilmesi gereken kötü huylu tümörlerin tedavi seçenekleri arasında cerrahi, kemoterapi veya radyasyon tedavisi yer alabilir. En doğru tedaviye, tümörün konumuna ve yapısına göre doktor tarafından karar verilir.

Kötü huylu tümörler neden olur?

Kötü huylu tümörler (malign) genellikle kimyasal maddelere veya toksinlere maruz kalınması gibi çevresel faktörler, sigara tüketimi, genetik, stres, sağlıksız beslenme gibi faktörlere bağlı olarak meydana gelir. Kanserli hücre özelliği gösterdiği için erken teşhis edilip tedavi edilmesi gerekir.

Kötü huylu tümörlerin oluşumuna neden olan faktörler şu şekildedir:

• Kimyasal maddelere veya toksinlere maruz kalınması
• Sigara tüketimi
• Genetik faktör
• Stres
• Sağlıksız beslenme
• Ultraviyole ışınları

Kötü huylu tümörlerin en temel özellikleri

Kötü huylu tümörler kanserlidir, hızlı yayılır, metastaz özelliği taşır, çevre dokulara saldırabilir, vücutta ciddi semptomlara yol açabilir ve tekrarlama riski söz konusudur.

Kötü huylu malign tümörlerin en temel özellikleri şöyledir:

• Kötü huylu tümörler hızlı ve kontrolsüz yayılır
• Metastaz özelliği taşır
• Çevre dokulara saldırabilir
• Ciddi semptomlara yol açabilir (halsizlik, kilo kaybı, nefes darlığı vb.)
• Tekrarlama riski vardır
• Organların fonksiyon ve işleyişini bozabilir
• Hayati tehlikesi söz konusudur

Kötu huylu tümör çeşitleri

Vücut dokularında ortaya çıkış türüne göre farklı kötü huylu tümör çeşitleri vardır. Bunların başında karsinom, sarkom, miyelom, lösemi ve lenfomalar gelir.

Karsinom: Karsinomlar, tüm kanser vakalarının yaklaşık %90'ını oluşturur. Vücuttaki cilt veya organların astarları gibi epitel dokulardan kaynaklanır. Yaygın karsinomlar arasında cilt, göğüs, prostat, mesane, serviks, endometrium (rahim astarınızın), akciğerin, kolon ve rektumunuzun kötü huylu tümörleri bulunur.

Sarkom: Sarkom adı verilen kötü huylu tümör türü, kemikleriniz, kıkırdaklarınız, kaslarınız, tendonlarınız ve yağlarınız gibi bağ dokularında başlar. Diğer birçok kanser türünden farklı olarak, sarkomlar genç yetişkinlerde daha yaygın olarak ortaya çıkar. En yaygın sarkom türü ise yumuşak doku sarkomudur.

Miyelom: Multipl miyelom olarak da adlandırılan miyelomlar, kemik iliğinin plazma hücrelerinde (bağışıklık hücreleri) meydana gelir. İki ana miyelom türü, smoldering (kanser öncesi evre) ve aktif olandır. (kanser evresi)

Lösemi: Kötü huylu tümörlerin en tehlikeli türlerinden biri olan lösemi, kan kanserleri olarak da adlandırılır ve aynı zamanda kemik iliği kanseridir. Lösemi genellikle anemiye, yorgunluğa ve kan pıhtılaşma sorunlarına yol açan olgunlaşmamış kan hücrelerinin aşırı üretimiyle meydana gelir.

Lenfomalar: Lenfomalar, lenf sisteminin bezlerinde veya düğümlerinde gelişir. Lenfomalar vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir ancak en yaygın olarak boyunda, koltuk altında veya kasık bölgesinde yumru şeklinde hissedilir.

Bunlarla birlikte tüm kötü huylu tümörler maddeler halinde şöyle ifade edilebilir:

• Karsinom
• Sarkom
• Miyelom
• Lösemi
• Lenfomalar
• Nöroblastom
• Gliom
• Mesane karsinomu
• Adenokarsinom

Kötü huylu tümörün belirtileri nelerdir?

Hücrelerde kontrolsüz bir şekilde çok fazla büyümeye ve çoğalma başlaması ile yumru şeklinde ortaya çıkan kötü huylu tümör belirtileri şunlardır:

• Gece terlemeleri ve/veya ateş
• Aşırı yorgun ve bitkin hissetme
• Vücutta sebepsiz kanama veya morarma
• Sebepsiz vücut ağrıları
• Kilo kaybı
• Özellikle lenf düğümleri olan yerlerde (koltuk altı, boyun, kasık vb.) yumru veya şişlik

Tümör Teşhisi Nasıl Yapılır?

Tümör tanısında hastaneye şikayetle gelen kişinin öncelikle fiziki muayenesi yapılır ve hastalık öyküsü dinlenir. Bunların akabinde bir şüphe söz konusuysa doktor tarafından teşhis süreci başlatılır. Öncelikle kan tahlili ve röntgen, MR, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Gerekirse PET-CT yöntemiyle tümörün konumu ve metastaz yapıp yapmadığı belirlenebilir.

Tümör teşhisinde başvurulan yöntemler şunları içerir:

• Fiziki muayene
• Kan tahlili
• Röntgen
• MR
• Bilgisayarlı tomografi
• PET CT
• Biyopsi
• Endoskopik tanı yöntemleri
• Gerekirse genetik ve moleküler testler

Tümör Tedavisi

İyi huylu tümörler genellikle kanserli hücreler olmadığı için özel bir tedaviye gerek duymaz ve cerrahi operasyonla kolaylıkla çıkarılabilir. Daha sonrasında kişinin düzenli takibi yapılır. Ancak kötü huylu tümörlerin tedavisi daha geniş bir başlıkta değerlendirilir.

Özellikle kötü huylu tümörlerin tedavisinde faydalanılan yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:

• Tümörün çıkarılması için yapılan ameliyat
• Kemoterapi tedavisi
• Yüksek güçlü X ışınlarıyla kanserli hücreleri yok etmek için uygulanan radyasyon tedavisi
• Ablasyon tedavisi
• Embolizasyon yöntemi
• Tümörün büyümesini besleyen hormonları engellemek için hormon tedavisi
• Bağışıklığı güçlendirmek için immünoterapi
• Kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak için hedefli tedavi
• Kök hücre nakli
• Palyatif tedavi
• Fotodinamik terapi
• Kriyoterapi (kanser hücrelerinin dondurulması)

Tümör Hakkında Sık Sorulan Sorular

Tümör ne demek?

Tümör, iyi veya kötü huylu şeklinde sınıflanan vücuttaki anormal doku büyümeleri olarak tanımlanır.

Malign tümör nedir?

Malign tümör, kötü huylu tümördür. Kötü huylu tümörler aynı zamanda kanserli tümörlerdir ve vücuttaki diğer dokulara yayılma riski taşır.

Tümör kansere döner mi?

Özellikle kötü huylu tümörlerin erken teşhis edilmeyip tedaviye başlanmaması durumunda kanserleşmesi söz konusudur. Bu gibi durumlarda hayati tehlike söz konusu olabilir.

İyi huylu tümör ve kötü huylu tümör arasındaki temel fark nedir?

İyi huylu tümörler daha yavaş büyüyen, metastaz özelliği taşımayan ve cerrahi operasyonla çıkarılması mümkün olan tümörlerdir. Kötü huylu tümörler ise kanser özelliği taşır, metastaz yapabilir, çevre dokulara saldırabilir ve hayati tehlike barındırır.

Tümör stresten olur mu?

Stres, hem iyi huylu hem de kötü huylu tümörlere neden olabilecek risk faktörleri arasında yer alır. Stres düzeyinin yüksek olduğu bir hayat yaşamak, depresyona girmek ve kötü deneyimlere sahip olmak tümör oluşumunu tetikleyebilir ve kansere de yol açabilir.

Tümör oluşumu önlenebilir mi?

Vücutta tümör oluşumunu önlemek için öncelikle sağlıklı, düzenli ve disiplinli bir hayat yaşamak şarttır. Sağlıksız gıdalarda uzak durmak, sigara içmemek, stresten mümkün olduğunda uzak durmak, kimyasal toksinlere maruz kalmamak, düzenli egzersiz yapmak ve kanser taramalarını ihmal etmemek tümör ve kanser oluşumunun önüne geçebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.