Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Nedir​? Psöriatik Artrit Belirtileri​ Nelerdir?

Psöriatik artrit, kronik bir cilt ve tırnak hastalığı olan sedef hastalığıyla bağlantılı, daha çok tendonların ve bağların kemiğe bağlandığı eklemlerin kronik iltihaplı bir hastalığıdır. Sedef romatizması, sertlik, şişlik ve eklem ağrılarına neden olur ve aynı zamanda ciltte kırmızı pullar gelişmesine neden olur. Parmak uçları ve omurga da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilen bu hastalık, alevlenme dönemlerinde etkisini artırabilir. Psöriatik artrit için kesin bir tedavi şekli olmasa da oluşan semptomları kontrol altına almaya yönelik olarak bir çalışma tedavi yapılabilir. Bu tedavi şeklindeki ama ise oluşan eklem hasarına önlemeye yönelik gerçekleşir.

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Nedir​?

Psöriatik artrit, kırmızı, pullu döküntülere ve kalın, çukurlu tırnaklara neden olan sedef hastalığına sahip olan kişileri etkileyerek tüm el ve ayak parmaklarının şişmesi gibi belirtilere sebebiyet veren bir artrit türüdür. Sedefli hastaların yaklaşık %20-40’ında sedef romatizması gelişebilir. Genellikle uzun yıllardır (10-15 yıl) döküntüleri olan hastalarda sonradan gelişmektedir (%75) ama bazen sedefle aynı anda (%15) ya da döküntülerden aylar-yıllar öncesinden de (%10) romatizmanın geliştiği görülmektedir.

Ciltte iltihaplanmalara neden olan sedef hastalığında artrit de görülmesi nedeniyle oluşan otoimmün bir hastalıktır. Psöriatik artrit, ciltte sedef hastalığı semptomları ve eklemlerde iltihap geliştiğinde ortaya çıkar. Cilt yüzeyinde ve eklemlerlerde genellikle alevlenme adı verilen dönemlerde şiddetlenebilir. Buna yönelik olarak doktor, semptomları hafiflemesi için ilaç tedavisi yapabilir.

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Türleri Nelerdir?

Psöriatik artrit, vücuttaki farklı eklemeleri etkileyerek çeşitli semptomlara neden olabilir. Bu nedenler oluştuğu bölgeye göre isimlendirilir ve buna yönelik olarak bir tedavi şekli uygulanabilir. Sedef romatizmasının türleri şöyle sıralanabilir:

Distal interfalangeal baskın psöriatik artrit

Bu tür, el ve ayak parmaklarının uçlarına yakın olan eklemleri etkiler. En yaygın görülen yaygın psöriatik artrit olarak bilinir. Tırnaklarda renksiz, pullu bir yapı ve çukurlar oluşturabilir.

Simetrik poliartrit

Simetrik poliartrit aynı anda beş veya daha fazla eklemi etkilenmesine neden olan bir türdür. Simetrik poliartrit vücudun her iki tarafındaki aynı eklemleri etkileyebilir. Bunlar her iki diz ya da her iki dirsek olabilir.

Asimetrik oligoartiküler psöriatik artrit

Asimetrik oligoartiküler psöriatik artrit, vücudun her iki tarafında yer alan dört eklemin etkilenmesin neden olan türdür. Psöriatik artritin en yaygın görülen diğer bir türü olarak da değerlendirilir.

Spondilit

Omurga, vertebra olarak isimlendirilen 33 kemikten oluşur. Spondilit, omurları arasında yer alan eklemlerde iltihaplanmaya ve diğer semptomlara sebep olabilir. Bunun yanında kalçalarda ve omuzlarda ağrıya da neden olabilir.

Artrit mutilans

Artrit mutilans, ellerde ve ayaklarda şiddetli semptomlara neden olan bir durumdur. Oluşan iltihaplanma genellikle kemik kaybına neden olacak kadar şiddetli olarak kendini gösterir. Psöriatik artritin en nadir görülen şekli olarak bilinir.

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Belirtileri Nelerdir?

Psöriatik artrit, vücutta herhangi bir eklemin etkilenmesin neden olarak iltihaplanma, yorgunluk, eklem ağrıları ve sertlik gibi belirtilere neden olur. Özellikle gözler, akciğerler ve aort gibi bölgelerde iltihaplanmaların görülmesi de psöriatik artrit, belirtisi olarak değerlendirilir. Daha şiddetli sedef artriti alevlenmeleri eklemlerin hareket ettirilmesini engeller ve kullanımını zorlaştırabilir. Bunun yanında cilt yüzeyinde daha büyük sedef hastalığı lekelerine neden olabilir.

Psöriatik artrit diğer adıyla sedef romatizmasının en sık görülen belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Eklem ağrıları
• El ve ayak parmaklarında ağrılı, sosis benzeri bir şişlik
• Katılık ve sertlik
• Etkilenen eklemlerin yakınında renk farklılıkları veya kızarıklık
• Tendon ve bağların kemiklere bağlandığı yerlerde ağrı veya hassasiyet
• El ve ayak parmaklarında şişlik
• Saç derisi, dizler, dirsekler ve alt sırtta görülen gri pullu lekeler
• Tırnaklarda renk değişikliği veya çukurlaşma
• Tükenmişlik hali ve yorgunluk

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Neden Olur?

Psöriatik artrit, genetik mutasyonlara bağlı olarak ortaya çıkan bir artrit türü olarak bilinir. Genlerdeki değişiklikler sebebiyle görülen psöriatik artrit, kalıtsal olarak değerlendirilir ve biyolojik ebeveynlerden çocuklarına geçmiş olarak görülebilir. Fiziksel travma veya viral veya bakteriyel enfeksiyon gibi kalıtsal yatkınlığı olan kişilerde de sedef artritinin görülme olasılığı vardır.

Bunların yanında güneşten az yararlanma, havanın soğuması gibi nedenlerle de deride kuruluk ve kaşıntı meydana gelebilir. Bu da zaman içerisinde bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olarak psöriatik artrit hastalığının alevlenmesine zemin hazırlar.

Psöriatik artrit nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Bağışıklık sisteminde meydana gelen problemler
• HLA-B27 geni ile ilişkilendirilen genetik yatkınlık
• Enfeksiyon, travma gibi çevresel faktörler
• Duygusal ve fiziksel stres
• Hormonal değişiklikler
• Özellikle tırnak tutulumu olan sedef hastalığı hastalarında
• Obezite
• Sigara ve alkol kullanımı

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Nasıl Teşhis Edilir?

Psöriatik artrit, doktor tarafından fiziksel muayene ve bazı testlerle teşhis edilebilir. Doktor, kişinin semptomları hakkında kişiye sorular sorarak, cilt yapısını ve eklemleri kontrol eder. Psöriatik artriti doğrudan teşhis edebilecek bir test bulunmamaktadır. Enfeksiyonları kontrol etmek için kan testleri kullanabilir. Görüntüleme testleri sayesinde ise hasarı veya iltihabın görülmesi istenebilir.

Psöriatik artrit teşhisi için kullanılacak yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Röntgenler
• Emar (MR)
• BT taraması
• Ultrason

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Tedavisi Nasıl Olur?

Psöriatik artrit, erken ve tedavi sayesinden belirtileri kontrol altına alınabilen bir hastalık türüdür. Tedavisi hastalığın ciddiyetine, etkilenen eklemlerin sayısına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Psöriatik artrit tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Ağrı kesici ve iltihap giderici ilaç tedavisi
• Eklem hareketliliğini korumak ve kas gücünü artırmak için fizik tedavi
• Akdeniz diyeti gibi anti-enflamatuar diyetler
• Hafif tempolu yürüyüş, yoga ve yüzme gibi aktiviteler
• Stres, hem psöriatik artrit hem de sedef hastalığını kötüleştirdiğinden strese maruz kalmama
• İleri evrede psöriatik artritte, eklem hasarı ciddi ise eklem protezi ameliyatı gibi cerrahi müdahaleler
• Psikolojik destek veya danışmanlık

Psöriatik Artrit (Sedef Romatizması) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Psöriatik artrit en sık nereyi tutar?

Bilindiği gibi sedef hastalığı bir cilt hastalığıdır. Ciltte kırmızı bir zeminde beyaz refle veren ve uzaktan bakıldığında sedefi anımsatan döküntülere neden olur. En sıklıkla dirsek, diz üstü, saçlı deri, alın ve yüzde görülür. Nadiren görünürde belirgin bir döküntü yokken göbek çukuru, genital bölge, kulak arkası, derinin kıvrım noktalarında küçük plaklar olabilir. Bazen tüm vücut cildinde yaygın döküntüye neden olabilir.

Sedef romatizması kimlerde görülür?

Çoğunlukla genç kadınlarda ve genç erkeklerde görülür ama daha geç yaşlarda da görülebilir. Kadın olmak, aynı anda 5’ten fazla eklemde romatizmal tutuluş olması ve romatizmanın 20 yaşında önce başlaması, ilerleyici ve sakatlığa yol açıcı olacağının göstergesidir.

Sedef romatizması en çok hangi belirtiyle görülür?

Sedef romatizmasında en sıklıkla diz ve ellerin küçük eklemlerinde kızarıklıkla beraber ağrılı şişmeler, hareket kısıtlılığı ve beraberinde ayak parmaklarında sosis gibi (sosis parmak) şişme ve ağrı görülür. Bazen sadece el parmaklarından birinde çok hızlı ilerleyen iltihapla birlikte parmak ekleminde hızla eklem yıkımı, parmakta kısalma ve çekince eski boyutuna ulaşan "teleskop parmak"a neden olmaktadır. Ellerin tırnağa yakın olan eklem yerlerinde şişme ve ağrıya neden olur. Özellikle genç erkeklerde bel ağrısı ve omurga romatizmasına neden olan tipi sıktır. Vücuttaki birçok büyük ve küçük eklemde aynı anda şişme, ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.

Sedef romatizması tedavi edilebilir mi?

Tedavide başlangıçta birkaç ilacı aynı anda kullanmak gerekir. Kortizon ve bağışıklık sistemini düzenleyen ilaçlar kullanılmaktadır. Son yıllarda tıp ve ilaç sektöründeki hızlı ilerlemeyle geliştirilen ilaçlarla başarı şansı daha da artmıştır. Tedavi başarısını etkileyen en önemli faktör hastanın tanısının erken konup, tedavinin erken başlanmasıdır. Hastalık önemsenmezse kalıcı sakatlıklara yol açarak, yaşam kalitesini azaltır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.