Panik Atak Belirtileri Nelerdir? Neden Olur ve Nasıl Geçer?
Panik atak, ortada herhangi bir tehlike unsuru veya uyaran olmamasına rağmen, endişe ve yoğun korku ataklarıyla ortaya çıkan, hızlı nefes alıp verme, kalp çarpıntısı ve terleme gibi semptomlar gösteren psikolojik bir rahatsızlıktır. Panik atak esnasında aynı zamanda terleme, göğüs sıkışması, nefes darlığı, baş dönmesi ve mide bulantısı gibi yaygın fiziksel belirtiler görülür. Panik atak tedavi edilebilir bir psikolojik sorun olup, panik atağın tedavisi bilişsel davranışçı tedavi, psikoterapi ve ilaç tedavisi yöntemi ile sağlanmaktadır.
Panik atak, beklenmedik ve ani bir şekilde ortaya çıkan, zihinde yaratılan hayali bir tehdit ve tehlikeye karşı duyulan şiddetli korku ataklarıdır. Tehdit edici olmayan durumlara karşı gelişen, sebebi belli olup bazen de nedensiz ortaya çıkan, kalp krizi hissiyle benzer, ani ve güçlü ruhsal-fiziksel ataklar olan panik atak, kişiye kalp krizi yaşadığını hissederek daha ileri boyutlarda ölebileceğini bile düşündürür.
Panik atak sırasında yaşanan belirtiler kalp atışlarının hızlanması, nefes darlığı, baş dönmesi, titreme, kas gerginliği, kaygı içinde mantıksız düşünme, kontrolü kaybetme, ölüm korkusu, baş dönmesi, göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı ve ağız kuruluğudur.
Bazen nedeni belli olan, kimi zaman da nedensiz bir şekilde ortaya çıkan panik atak, genellikle yoğun stres altında yaşanılan bir hayat ve kişinin başından geçen psikolojik travmalar sonucu meydana gelir. Bu stres ve travmalar beyinden vücuda yanlış alarmlar gönderir ve kişi hayatta kalma içgüdüsüyle panik atak yaşar.
Bilişsel davranışçı terapi başta olmak üzere psikoterapi gibi öncelikle terapi ağırlıklı bir tedavi seçeneklerini içeren panik atak, hastanın durumuna bağlı olarak ilaçlarla da tedavi edilebilir.
Panik Atak Neden Olur?
Panik atak, hayatta kalma iç güdüsüyle ortaya çıkarak bu duygunun beyinden vücuda yanlış alarmlar göndermesi sebebiyle ortaya çıkar. Psikolojik bozukluk olan panik atağa ise stres, yas gibi travmatik durumlar ve beyindeki nörotransmitter dengesizlikler neden olabilir. Tıbbi durum olarak da sayılan tiroid, kalp ritim bozukluğu gibi etkenler de panik atak bozukluğu nedenlerindendir.
Bunların yanında şu durumlar da panik atak sebepleri arasındadır:
Ailede genetik olarak yatkınlık olması, stres, cinsel saldırı, sigara ve kafeinin aşırı kullanımı, boşanma, kronik hastalıklar da panik atak nedenleri altındaki durumlar olarak sıralanabilir.
Panik Atak Belirtileri
Panik atak aniden ortaya çıkan, kısa süreli fiziksel korku hissi ile birlikte yoğun kaygı, kalp atışında hızlanma, terleme, nefes darlığı, baş dönmesi, titreme, kas gerginliği ve el-ayaklarda uyuşma gibi belirtilere neden olur. Bu semptomlar panik atak yaşandığını gösteren belirtilerdir.
Panik atak yaşandığını gösteren tüm belirtiler şunlardır:
Kişinin panik atak sırasında yaşadığı yoğun duygular, kalp krizi geçiriyormuş hissine kapılmasına neden olur. Panik atak anında meydana gelen göğüs ağrısı genellikle keskin veya bıçak gibi bir niteliktedir ve göğsün ortasında hissedilir. Bu durum kişiyi korkutmamalı, akıllara kalp krizini getirtmemelidir.
Baş dönmesi, baygınlık ve sersemlik
Panik atağın fiziksel belirtileri arasında baş dönmesi, baygınlık ve sersemlik yer alır. Kişi panik atak anında baş dönmesinin etkisiyle baygınlık ve sersemlik yaşayabilir.
Ateş basması ya da soğuk terleme
Stres, kaygı ve korkunun çok yoğun yaşandığı panik atak sırasında kişiye ateş basabilir, terleme ve titreme görülebiir.
Ölecekmiş hissi
Panik atağın fiziksel belirtilerinin yanı sıra yoğun ölüm korkusunu içeren psikolojik semptomu söz konusudur. Kişi panik atağın güçlü etkisiyle o an öleceğini hisseder. Bunun biraz daha yumuşak hali ise bayılacakmış hissidir.
Göğüste sıkışma ve nefes darlığı
Panik atak sırasında meydana gelen göğüs sıkışması ve çarpıntı hissi de yaygın görülen fiziksek panik atak belirtilerindendir. Kişi ayrıca panik atak yaşadığı sırada sanki boğuluyormuş gibi bir nefes darlığı yaşar. Bu durum panik atağın çok sık karşılaşılan bir semptomudur.
Kontrolü kaybetme korkusu
Kişi panik atak yaşadığı sırada kontrolü kaybedip saldırganlaşmaya başlayabilir. Bu saldırganlaşma aynı zamanda kişiye, "Acaba çıldırıyor muyum? sorusunu sordurur.
Mide bulantısı ve karın ağrısı
Yaygın bir anksiyete bozukluğu olan panik atak, sindirim sistemine de zarar vererek mide bulantısı ve karın ağrısı gibi fiziksel belirtiler ortaya çıkmasına sebebiyet verir.
Gerçek dışı duygulara kapılma
Panik atak geçiren kişi atak sırasında zihin kontrolünün de kaybıyla gerçek dışı duygular yaşayabilir, mantıksız düşünceler içine girebilir. Bu durum geçici kabul edilir ve atak kesildiğinde kişi normale döner.
Gece Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik atak sadece gün içinde değil, gece uyunduğu anlarda da bir anda ortaya çıkarak bazı reaksiyonlara neden olabilir. Bu belirtiler, korku hissi ve kalp çarpıntısı ile uykudan uyanma, nefes darlığı, terleme, titreme ve mide bulantısıdır. Tüm bu fiziksel ve psikolojik belirtiler birleştiğinde kişi olumsuz düşüncelerin esiri olur ve uykusuna kaldığı yerden devam edemeyebilir.
Gece yaşanan panik atak anında derin nefes alıp vererek panik atağı kontrol altına almaya çalışaılabilir. Nefesle birlikte kötü düşünceleri uzaklaştırmak için çevrede bulunan başka şeylere odaklanmak da işe yarayabilir.
Çocuklarda Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda panik atak belirtileri, baygınlık, terleme, çarpıntı, baş ağrısı, kızarma ve nefes darlığıdır. Yardım almanın zor olabileceği ortamda bulunma korkusu olan agorafobi, çocuklarda panik atak bozukluğundan kaynaklanmaktadır. Bu durum stres, kaygı ve duygudurum bozukluklarıyla bağlantılıdır.
Panik Atağın Yarattığı Etkiler Nelerdir?
Panik atağın terleme, çarpıntı, kızarma, mide bulantısı gibi fiziksel etkileri bulunurken, korku, kaygı, stres gibi ruhsal etkileri de bulunmaktadır. Panik atak geçiren kişiler, atak sırasında ölüm korkusu yaşasalar da bu durum risk taşımamaktadır. Panik atağın ruhsal ve fiziksel etkileri bulunabilir. Bunlar şu şekilde açıklanır:
Panik atağın ruhsal etkileri
Panik atak, ruhsal etkileri arasında bu durumu yaşayan kişide yoğun bir şekilde kaygı, panik hissi, çeşitli korkular, sersemlik, çıldırma duygusuna kapılma görülür. Sempatik sinir sistemini tetikleyen panik atak başlangıcında bu kaygı yaşanır ve 10 dakika içerisinde en yüksek noktada yaşanabilir. Panik atağın ruhsal etkileri şöyle sıralanır:
Kişide yoğun bir şekilde kaygı
Panik hali
Çıldırma duygusuna girme
Sersem hissetme
Ölüm korkusu yaşama
Panik atağın fiziksel etkileri
Panik atağın fiziksel etkileri arasında titreme, terleme, nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme, göğüste baskı, baş dönmesi vardır.
Panik atak anında kişi kendisini nasıl hisseder?
Panik atak yaşandığı sırada kişi yoğun bir korku ve panik halindedir. Bu korku, panik ve endişeli durum kişinin davranışlarına da yansır. Davranışlarda agresifleşme, kontrol kaybı ve tutarsızlık görülür. Bunlarla birlikte kalp krizi hissi ve hatta ölüm korkusu ortaya çıkar. Fiziksel olarak da baş ağrısı, baş dönmesi, baygınlık, mide bulantısı ve kusma da yaşanabilir.
Panik atak ne kadar sürer?
Çoğu panik atak vakası 5 ila 20 dakika arasında sürer ancak bazı ataklar bir saat kadar da sürebilir. Atakların sayısı ve şiddetindeki kıstas panik atağın ne kadar şiddetli olduğudur. Bazı insanlar ayda bir veya iki kez atak geçirirken, bazıları ise haftada birkaç kez atak geçirir. Kimi ataklar daha kısa sürerken kimilerinin süresi ise uzundur.
Panik Atak Türleri Nelerdir?
Bulunduğu ortama ve duruma göre panik atak türleri de değişiklik gösterir. Panik atak, üç şekilde türlere ayrılabilir:
Spontan panik atak: Aniden ortaya çıkabilir. Temelinde panik bozukluk bulunur.
Durumsal panik atak: Durumsal panik atak, panik atak yaşayacağını hissettiği durumlarda ortaya çıkar. Sosyal fobide, travma sonrası stres bozukluğunda ve uyku teröründe görülebilir.
Durumsal olarak yatkınlık gösterilen panik atak: Spesifik bir durumda ortaya çıkarak her zaman tekrarlamayan panik atak türüdür.
Panik Atak Riski Oluşturan Durumlar Nelerdir?
Koyu çay, kahve, sigara ve alkol panik atak riski oluşturarak tetiklenmesine neden olabilir. Bunun yanında bazı ilaçların aniden bırakılması panik atak riskini artırır. Bulunduğu ortama göre hızlı nefes alıp vermek de panik atağın ortaya çıkma nedenleri arasındadır. Panik atak riskini oluşturan faktörler şöyle sıralanır:
Kalp krizi, nefes darlığı gibi problemleri taklit eden panik atağın tanısı konulmadan önce kişinin sağlık geçmişine bakmak, ailedeki hastalıkları incelemek gereklidir. Bu nedenle kişilere öncelikle kan testi, EKG, tiroid testi ve solunum fonksiyon kontrolü yapılabilir.
Panik atak geçiren herkes bu hastalığa sahip olmayabilir. Bu durumda uzman psikolog tarafından yardım alınabilir. Uzman psikolog kişiye panik atak testi gibi uygulamalar yapabilmektedir. Bu süreci online bir şekilde yürütmek de mümkündür. Online psikolog hizmetiyle panik atak sorununun önüne geçebilirsiniz.
Panik Atak Nasıl Geçer?
Panik atak, terapi ve uzman danışmanların yönlendirmesi sayesinde bilişsel davranışçı tedavisinin uygulanmasıyla kolaylıkla geçebilir. Bilişsel davranışçı terapinin yanı sıra psikoterapi ve nefes egzersizleri de panik atak tedavisinde tercih edilir. Bunun yanında ilaç tedavisi de panik atak hastası kişiler için denenen tedavi yöntemlerindendir.
Panik atağı kontrol altına almanın yolları şu şekildedir:
Profesyonel destek alın
Bilişsel-davranışçı terapi sayesinde panik atak geçiren kişilerin bakış açısı değiştirilmesi hedeflenir. Yaşanan fiziksel ve ruhsal belirtiler karşısında yeni bir yaklaşım bulmanıza yardımcı olmayı amaçlar.
4-7-8 kuralını uygulayın
Özellikle 4-7-8 kuralı panik atağı kontrol etmenizi sağlar. 4 saniye boyunca burundan aldığınız nefesi, 7 saniye tutun, sonrasında ise 8 saniye içinde ağızdan yavaş yavaş vererek egzersizi sonlandırın. Bu nefes yöntemi hem panik atak anında atakları kontrol etmeye hem de günlük yaşamınızda sizi rahatlatmaya yardım eder.
Panik atak geçirdiğinizi fark edin
Kalp krizi geçirdiğini düşünen ve aslında o anda panik atak yaşayan kişiler bunu farkına vardıklarında geçici olduğunu kabul ederek iyi hissedeceklerdir. Panik atağı tetikleyen etkenlerden kaçınmak her zaman mümkün olmasa da onu neyin tetiklediğini bilmek panik atak yaşadığınızın farkına varmanızı sağlar.
Gözlerinizi kapatın
Çok fazla uyaran etkenin olduğu hızlı tempolu bir ortamda bulunduğunuz durumda panik atağınızı ortaya çıkabilir. Panik atak sırasında uyaranları azaltmak için gözlerinizi kapatın. Bunu yapmak ekstra uyaranları engeller ve nefesinize odaklanmanızı kolaylaştırır.
Kas gevşetme tekniklerini kullanın
Kas gerginliği, panik atağın bir belirtisi olarak görülür . Progresif kas gevşemesi, tüm vücudu gevşetmek için bir grup kastaki gerilimi aynı anda serbest bırakmayı amaçlar. Bu yünde kas gevşetme teknikleri vücudun panik atağa olan tepkisini mümkün olduğunca kontrol etmenizi sağlar.
Mutlu olduğunuz yeri hayal edin
En rahat ve mutlu olduğunuz bir yeri düşünmek, aklınıza getirmek stres ve kaygının azalmasına yardımcı olarak panik atağa geçirmeden etkili olur. Kendinizi mutlu olduğunuz yerde hayal edin, ayrıntılara odaklanın.
Panik Atak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Panik atak tedavisi, atak sayısını azaltmayı ve belirtilerin hafifletilmesini amaçlamaktadır. Bunun için hem ilaç tedavisi hem de psikoterapi uygulamaları yapılabilir.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisinde uzman doktor kişinin ihtiyacına göre SSRI grubu antidepresan ve benzodiazepin türünde ilaçlar yazabilir. Panik atak yaşayan kişi ilaçları iyi hissetse de içmeye devam edebilmektedir. Dozuna ve kullanım süresine uzman psikolog ya da psikiyatri karar vermektedir.
Psikoterapi
Psikolojik olarak tedavilerin temelinde bilişsel davranışsal terapi (BDT) bulunur. Bilişsel davranışsal terapi (BDT) ile kişi durumla nasıl baş edeceğini ve atakları nasıl önleyebileceğini öğrenir. Böylelikle panik atak hastalığından kurtulabilir. Bazı durumlarda ilaç ve terapi bir arada yürütülebilir.
Panik Atak Sorununa Karşı Alınabilecek Önlemler
Panik atağa karşı uygulayabileceğiniz bazı önlemler söz konusudur. Bunların başında panik atağın bir kalp krizi değil zihinsel bir problem olduğu idrar etmek gelir. Daha sonrasında yalnız olmadığınızı kendinize hatırlatıp, panik atak geçiren başka kişilerle tanışıp, nefes hızınızı düşürmeye çalışın.
Bunlarla birlikte panik atağa karşı alınabilecek önlemler şunları içerir:
Panik atağın bir zihin durumu olduğunu idrak edin
Yalnız olmadığınızı kendinize hatırlatın
Panik atak geçiren başka kişiler ile tanışın
Panik atak geçirdiğiniz yerlerden kaçmayın
Atak sırasında gözlerinizi kapatmak yerine bir yere odaklanın
Nefes hızınızı düşürmeye çalışın
Spor yapın
Uyku düzeninize dikkat edin
Düzenli bir beslenme programı uygulayın
Yarını düşünmeden, anı yaşayın.
Panik Atak ile anksiyete arasındaki fark nedir?
Anksiyete genellikle nedeni belli olan durum veya olaylara karşı stresin tetiklenmesidir. Anksiyetenin aksine panik atakta herhangi bir neden veya somut bir tehlike yokken aniden ortaya çıkan yoğun korku atakları söz konusudur.
Panik Atak Hakkında Sık Sorulan Sorular
Panik atak nasıl hissettirir?
Panik atak yaşandığında fiziksel belirtilere neden olan yoğun bir kaygı hissi ortaya çıkar, kaygı hissi ile birlikte kalp atışında hızlanma, terleme, ateş basması, nefes darlığı, baş dönmesi, mide bulantısı ve kaslarda gerginlik eşlik eder. Tüm bu belirtiler panik atak geçirildiğine işaret eder.
Panik atak için hangi doktora gidilir?
Panik bozukluk vücudu fiziksel ve zihinsel olarak etkiler. Yaşandığı durumda uygun tetkikler yapılmasının ardından uzman psikoloğa ya da psikiyatri doktoruna yönlendirme yapılabilir.
Panik atak yaşayan birine nasıl davranılmalıdır?
Panik atak yaşayan kişiye sakince ve empatiyle yaklaşmak önemlidir. Atak yaşayan kişilere karşı şöyle bir yaklaşım sergileyebilirsiniz:
Panik atak geçirdiğini kişiye açıkça söyleyin
Sakinliğinizi koruyun
Güvenli ve sakin bir alan sağlayın (çevrede rahatsızlık verecek faktörleri azaltın)
Kişiye telkinlerde bulunun (‘bununla başa çıkabileceğiniz biliyorum’, ‘geçici olduğunu unutma’ gibi)
Panik atağı önlemek için neler yapılabilir?
Panik atağı önlemek için günlük hayattaki rutinlerinize dikkat ederek, düzenli egzersiz yapmak, düzenli beslenmek gerekir. Güne odaklanarak anı yaşamaya çalışın, yalnız olmadığınızı hatırlatarak zihninizi rahatlatın. Bu uygulamalar panik atağa iyi gelen şeyler arasında sayılır.
Panik atak farklı psikolojik hastalıklara yol açar mı?
Tedavi edilmeyen ve zamanla kronik hale gelen panik atak depresyona, alkol ve madde bağımlılığına, çeşitli psikiyatrik problemlere neden olabilir. Panik bozukluk, anksiyete, sosyal fobi, travma sonrası stres bozukluğu, kompulsif bozukluk gibi psikolojik hastalıklara yol açabilir.
Panik atak krizleri ne kadar sürer?
Panik atak aniden başlayarak şiddetlenebilir. 10 dakika içerisinde en üst düzeye çıkan panik atak, 10-30 dakika arasında sürer ve kendi kendine geçebilir. Bu süre kişiden kişiye değişir.
Panik atak kaç yaşında başlar?
Gençlerde ve kadınlarda daha sık görülen panik atak başlama yaşı, 15-20 yaşları arasındadır. Küçük çocuklarda da panik bozukluk görülebilir. Kişiden kişiye ve yaşa göre belirtilerinde farklılıklar olabilir.
Panik atak kronik midir?
Panik bozukluk, kişinin yaşamı boyunca ortaya çıkan, psikolojik bir rahatsızlık ve tedavi edilmediğinde kronikleşebilir.
Panik atak kalbe zarar verir mi?
Kalp hastalıkları için risk faktörü oluşturabilen panik atak, kalbe zarar vermez fakat kişide kalp hastalığı varsa tetiklenmesine neden olabilir.
Panik atak öldürür mü?
Şu ana kadar panik ataktan ölen bir kişi yoktur.
Panik atak bir akıl hastalığı mıdır?
Panik atak, panik bozukluk hastalığının yarattığı bir durumdur. Vücut panik atağı savunma mekanizması olarak geliştirir.
Sağlık kütüphanesi içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlı ve kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmıştır. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız, endişeleriniz, teşhis veya tedavi için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz.
