Türk Dil Kurumu’na(TDK) göre “sinirsel” olarak tanımlanan nevrotik ya da nevrotik bozukluk, kaygı, olumsuzluk, karamsarlık, huzursuzluk, depresif ruh hali ve kendinden şüphe duymaya neden olan duygu durum bozukluğudur. Diğer bir tabir ile takıntılı düşünceler, kaygı ve güvensizlik içeren, nefret ve huzursuzluk gibi duyguların insan üzerinde birikmesi durumudur. 1980’li yıllarda yapılan araştırma sonucu nevroz kelimesinin tek başına zihinsel bir durum olmaktan çıkmış, nevrotik bozukluk kaygı bozukluğu başlığı altında değerlendirilmeye başlanmıştır.
Nevrotik Davranış Nedir?
Nevrotik davranışı normal insan davranışından ayıran en önemli çizgi yoğunluğudur. Nevrotik düşünce ve davranışlar, belirtileri doğrultusunda o kadar aşırı ve yoğun olarak karşımıza çıkar ki insanın günlük yaşamını doğrudan olumsuz etkiler.
Genellikle kafada sürekli olarak en kötü durum senaryoları yeniden canlandırılarak deneyimlenir ve yüksek düzeyde suçluluk, endişe, korku ve depresyonla bağ kurulur. Psikologlar tarafından, dışadönüklük, deneyime açıklık, vicdanlılık ve uyumluluk ile birlikte kabul edilen Beş Büyük Kişilik özelliğinden biri olarak kabul edilir.
Nevrotik kişilik özelliğine sahip bireyler genellikle kolayca uyarılırlar. Bu uyarılma sonucunda kaygı ve üzüntüleri artar, bu üzüntülerini yok etme ve kendilerini sakinleştirme yetenekleri azalır.
Bazı nevrotik davranışlar ise nevrotizm adı verilen kişilik özelliğine sahip olunmasından kaynaklanır. Kişiler, karakteristik özelliklerinin nevrotizm olmasından dolayı bu davranışları sergiler.
Nevrotik Kişilik Özellikleri Nelerdir?
Kişiden kişiye değişme durumu söz konusu olan nevrotik kişiliğin kabul gören ortak davranış özellikleri mevcuttur. Bunlar şöyle açıklanabilir:
- Olumsuz duygulara eğilim
- Üzüntü ve sinirlilik hali
- Suçluluk hissi
- Düşmanca yaklaşım
- Bir olayda en kötü sonucun yaşanma ihtimalini daha yüksek görmesi
- Kendinden şüphe duyma duygusu
- Utangaçlık
- Duygular arası dramatik değişimler
- Kronik endişe
- Kolayca oluşan kıskançlık
- Günlük olaylar hakkında hayal kırıklığı ve öfke
- Başkalarının suçlanması
- Karar vermekte zorlanma
- Benmerkezci davranış özelliği
- Yoğun alkol ve uyuşturucu kullanımı
- Terk edilme ve güvensizlik hissiyatı
![]()
Nevrotik Kişilik Nedenleri
Güvensizlik, kaygı ve huzursuzluk gibi sebeplerle ortaya çıkan nevrotik kişiliğin altında yatan bazı nedenler söz konusudur. Bu nedenleri başlıklar altında açıklamak mümkündür:
Beyin İşlevi
Yapılan bir çalışma, olumsuz görüntüleri izledikten sonra, nevrotiklik açısından daha yüksek puan alan kişilerin, daha düşük nevrotiklik derecelerine sahip olanlara göre lateral prefrontal kortekslerinde daha düşük oksijen seviyelerine sahip olduğunu ortaya koydu. Beynin bu bölgesi, çeşitli bilişsel süreçlerde rol oynamasıyla bilinir.
Çocukluk Travmaları
Çocukluk dönemlerinde aile içinde veya sosyal çevrede yaşanan olumsuz olaylar ve şahit olunan davranışlar ilerleyen süreçte kişinin nevrotik birine dönüşmesinde etkili olur.
İklim
Yaşadığınız bölgenin hava durumu, kişiliğinizi etkileyebilir ve nevrotik durumlar ortaya çıkarabilir.
Cinsiyet
Yapılan bazı çalışmalar, kadınların nevrotik kişilik özelliklerine daha yatkın olduğu konusunda bazı sonuçlar elde etmiştir.
Genetik
Araştırmalar, nevrotik kişilik özelliklerinin de bazı hastalıklar ve davranışlar gibi kalıtsal olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda doğduğumuz andan itibaren nevrotik özelliklere sahip bir şekilde dünyaya gelmemiz mümkündür.
Hayatta Kalma Duygusu
Bazı durumlardan dolayı tehlike veya tehditlere karşı aşırı duyarlı olma hissi, nevrotikliği tetikleyip bu konuda avantaj bile sağlamıştır.
Bunlarla birlikte nevrotik kişilik bozukluğu bazı zihinsel sorunlardan da kaynaklabilir. Bunlar:
Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nedir?
Endişe ve stresi yönetmek hayatın her alanında insan yaşamını olumlu etkiler. Nevrotik kişilik bozukluğunda da bu kaygı ve endişeleri yönetmek nevrotik durumla kendi kendinize baş etme yolunda size önemli kapılar açacaktır.
- Her gün egzersiz yaparak daha iyi hissedebilirsiniz.
- Aile veya arkadaş çevrenizle konuşarak içinde bulunduğunuz ruh halini anlatabilirsiniz.
- Her gece düzenli uyku uyuyarak hayatınızı düzene koymalısınız.
- Alkol ve kafein yerine bol su tüketin.
- Sağlıklı öğünler tüketerek enerjinizi yükseltip hem fiziksel hem de ruh sağlığınızı iyileştirin.
- Günlük tutarak başınızdan geçen güzel olayları kaydedip dönüp baktığınızda hatırlayın.
- Bu duygu durumunun size zarar verdiğini düşünüyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. Profesyonel yardım için online psikolog hizmetlerinden faydalanmanız mümkündür.
Nevrotik Kişiliğin Faydaları Var mı?
Nevrotik kişiliğe sahip kişiler, yaşadığı hayatları tamamen kaygı, depresyon, olumsuzluk ve endişe üzerine kurdukları için bu durumun sonucu alarak alkol ve uyuşturucu kullanımına yönelir. Sosyal çevrelerinden uzaklaşırlar ve evli olan kişilerin boşanma ihtimalleri yüksektir.
Ancak, bu durumun insana fayda sağladığı yönünde de bazı araştırma ve çalışmaların sonuç verdiği bilinir. Bazı nevrotik eğilimler, bunu hayatlarının belli bölümlerinde pozitif bir durum olarak kullanabilir. Dengeli kişiliğe sahip birey, bunu iş hayatındaki terfi sürecinde kullanabilir veya iş arkadaşlarıyla daha güçlü ilişkiler kurma yoluna gidebilir.
Bununla birlikte sağlığınızla ilgili içinde bulunduğunuz yoğun endişe hali sizi daha sağlıklı bir insan olmaya teşvik edebilir ve hayatınızı bu şekilde yönlendirebilirsiniz.
Nevrotik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Nevrotik Neden Olur?
Nevrotik kişilik, genel olarak duygudurum bozukluğu olarak tanımlanır ve hem genetik hem de çevresel faktörlere dayanır.
Nevrotik İnsanlara Nasıl Davranılır?
Nevrotik insana karşı temkinli yaklaşılmalı, başka insanlardan üstün olmadıkları düşüncesi öğretilmeli ve düşündükleri üstünlüğün başkalarınu üzmesine izin verilmemelidir.
Nevrotik Tedavisi Var mı?
Nevrotiklik, kişinin kendi kendine tedavi edebileceği bir süreç olarak da görülmekle birlikte uzun süreli durumlarda profesyonel bir yardım almayı gerektirebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Nisan 2023
