Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir? Çoklu Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir?

Dissosyatif kişilik bozukluğu olarak da isimlendirilen çoklu kişilik bozukluğu, kişinin birden fazla benliğinin olduğuna inanması ve bu kişilikler arasında bilinç değişimleri yaşamasına neden olan psikolojik bir hastalıktır. Kişinin içinde hissettiği bu farklı kimlikler alter olarak isimlendirilir. Zihinsel bir problem olan çoklu kişilik bozukluğu kişinin hafızasında boşluklara neden olarak halüsinasyonlara neden olabilir. Bu durum gerçeklikle bağlantı kurmayı zorlaştırır.

Çoklu kişilik bozukluğu zamanla kişinin eylemlerinden kopmaya hissine neden olarak duyarsızlığı ortaya çıkarır. Kişinin kendi ile ilgili bilgileri hatırlamasında sorun yaşamasına sebep olur.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Çoklu kişilik bozukluğu en yaygın belirtisi kişinin kendi içinde başka bir kişinin daha olduğunu hissederek kişilik bölünmesi yaşamasıdır. Bu durumda kişinin iki farklı kimliği bulunur. Kimliklerin farklı cinsiyetleri, etnik kökenleri, ilgi alanları ve çevreleriyle etkileşim yolları olabilir. Bunun yanında halüsinasyon görmek ve hafıza kaybı da çoklu kişilik bozukluğunun en yaygın belirtilerindendir. Çoklu kişilik bozukluğu diğer yaygın belirtileri ve semptomları şöyle sıralanabilir:

• Depresyon
• Anksiyete
• Halüsinasyonlar
• Hafızada boşluklar
• Uyku problemleri
• İkinci bir kişiliğin olduğunu hissetme
• Aşırı uyarılma duygusu
• Flashback atakları
• Bedensel ağrılar
• İntihar düşüncesi veya kendine zarar verme
• Yeme sorunları
• Mutsuzluk, keyif almama gibi depresif hareketler
• Kişinin kendine yabancılaşması (depersonalizasyon)
• Evinde nereden geldiğini hatırlamadığı eşyalar bulma
• Cinsel işlevle ilgili sorunlar

Çoklu kişilik bozukluğu belirtileri genellikle çocukluk çağında ortaya çıktığından ebeveynler, öğretmenler ya da uzman doktorlar belirtileri gözden kaçırabilir. Çocuklarda yaygın olan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi diğer davranışsal veya öğrenme problemleriyle karıştırılabilir. Bu sebeple genellikle yetişkinliğe kadar teşhis edilememektedir.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Dissosiyatif bozukluğu yani çoklu kişilik bozukluğu, depersonalizasyon bozukluğu, dissosiyatif amnezi ve dissosiyatif kimlik bozukluğu olmak üzere üç ayrı türü bulunur. Bunlar şöyle açıklanabilir:

Depersonalizasyon Bozukluğu (Duyarsızlaşma)

Duyarsızlaşma, kendinden ayrılma hissi ya da kendinin dışındaymış gibi hissetmektir. Hareketler, duygular, düşünceler ve benlik uzaktan görülüyormuş gibidir. Zaman yavaşlıyor veya hızlanıyor gibi görünebilir. Duyarsızlaşma, rahatsız edici olabilen semptomlar saatler, günler, haftalar veya aylar sürebilir.

Disosiyatif Amnezi

Dissosiyatif amnezi, unutkanlıktan daha şiddetli olan hafıza kaybı belirtisiyle ortaya çıkar. Özellikle şok, stres, sıkıntı veya acı hissettiğiniz bir dönemden itibaren hayattaki olaylar ve kişiler hakkındaki bilgiler hatırlanmayabilir. Dissosiyatif amnezi, nöbet halinde aniden görülebilir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu,  başka kimliklere geçmeyi ifade eder. Kafanızın içinde konuşan veya yaşayan iki veya daha fazla insan varmış gibi hissedilebilir. Bunun yanında başka kimliklerin sizi ele geçirdiğini düşünmek de mümkündür. Her kimliğin kendine özgü bir adı, kişisel geçmişi ve özellikleri bulunur. Dissosiyatif kimlik bozukluğunda genellikle amnezi nöbetleri de bulunur. Kişide kafa karışıklığı ve başıboş dolaşma oluşabilir.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Çoklu kişilik bozukluğu, çocukluk çağında yaşanan fiziksel ya da cinsel istismar, aile içi şiddet, ağır travmalar, doğal afet, savaş gibi olaylara karşı geliştirilen bir tepki nedeniyle görülür. Psikolojik bir tepki olan bu bozukluk yaşanan olaylardan uzaklaşmanın bir yolu olarak ortaya çıkar ve bireyin kendini korumak için farklı kişiliklere bölünmesini tetikleyebilir.

Cinsel ya da fiziksel istismar olmadığı durumlarda ise aile içerisinde ihmal edilmek ve duygusal istimara maruz kalmak dissosiyatif kimlik bozukluğunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Çoklu kişilik bozukluğuna neden olan durumlar şöyle sıralanabilir:

• Doğal afet ya da savaş gibi durumlar
• Yaşanan ağır kazalar
• Zihinsel, fiziksel ve cinsel açıdan istimara maruz kalmak
• Bir suçtan dolayı mağdur konumunda olmak

Çoklu Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?

Çoklu kişilik bozukluğunu tanısı koymak zaman alan bir süreçtir. Psikolog ve psikiyatri desteğiyle kişide oluşan dissosiyatif kimlik bozukluğu, terapi sürecinden sonra ortaya çıkar. Ayrıca çoklu kişilik bozukluğu olanlarda depresyon, anksiyete ve diğer kişilik bozuklukları belirtileri de görülebileceğinden tanısı koyulması zorlaşır.

Çoklu kişilik bozukluğunu teşhis edebilecek tek bir test bulunmamaktadır. Uzman doktor belirtileri ve kişisel sağlık geçmişini inceler. Belirtilerin altında yatan kafa yaralanmaları veya beyin tümörleri gibi fiziksel nedenleri dışlamak için testler yapabilirler.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nedir?

Dissosiyatif bozukluğu yani çoklu kişilik bozukluğu, ilaçlar yoluyla depresyon veya anksiyete gibi semptomların azalmasına yardımcı olabilir. Ancak çoklu kişilik bozukluğunda en etkili tedavi psikoterapidir. Psikolog veya psikiyatrist gibi ruh sağlığı bozuklukları konusunda uzmanlık eğitimi kişiler, doğru tedaviye yönlendirebilir. Terapi tedavisinde ise şu durumlara odaklanılır:

• Geçmişte yaşanan travma veya istismarın belirlenerek üzerine çalışılması
• Ani davranış değişikliklerini yönetmek
• Ayrı kimlikleri tek bir kimlikte birleştirmek

Dissosyatif (Çoklu) Kişilik Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Çoklu kişilik bozukluğu olduğunu nasıl anlarız?

Dissosiyatif bozukluk durumunda kişi birden fazla kişiliğe sahip olur. Her kişiliğin ayrı adı, etnik kökeni, davranışları ve anıları bulunur. Kişilikleri birbirini tanımamaktadır.

Çoklu kişilik bozukluğu ne zaman ortaya çıkar?

Çoklu kişilik bozukluğu olan kişiler terapiye başlayana kadar bu durumun farkında olmayabilir. Psikoterapi esnasında bu kişilikleri farkına varabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.