Yükleniyor
Mutluluk hormonları, dopamin, serotonin, endorfin ve oksitosindir. Bu hormonlar spor, başarı elde etme, aşık olma, kaygı ve stresi azaltma gibi farkı şekil ve süreçlerde beynin ödül sisteminin temel merkezini oluşturur ve ruhsal anlamda iyi hissetmeyi sağlar. Bu hormonların vücutta yeterli seviyede olması ruh halini iyileştirir, uykuları düzenler, hafıza performansını etkiler, bağırsak sistemi ve iştahı toparlar.
Mutluluk hormonu, ruh halini, hayata bakışı ve duyguları etkileyen hormonlardır. Kişiyi bu yönde etkileyen mutluluk hormonları serotonin, dopamin, endorfin ve oksitosin adlı hormonlardır.
Halk arasında en fazla bilinen mutluluk hormonları serotonin ve dopamindir. Beynin ödül sisteminin temel merkezini oluşturur ve nörotransmitter bir form yapısına sahiptir. Özellikle serotonin ve dopamin seviyelerinin vücutta ihtiyaç duyulduğu seviyelerde olmasının faydaları yadsınamaz.
Mutluluk hormonları yeterli düzeyde ise kişinin ruh sağlığı olumlu etkilenir, uyku kalitesi artar, hafıza performansı iyileşir, bağırsak sistemi düzenlenir, iştah artar.
Mutluluk hormonlarının eksik olduğu durumlarda ise bu hormonları artış göstermesi için birtakım yöntemler denenebilir. Bunların başında kişinin sevdiği ortamda bulunması, egzersiz yapması, güneş ışığına çıkması, kendisini mutlu eden besinleri tüketmesi ve müzik dinlemesi gelir. Tüm bu unsurlar mutluluk hormonu seviyesinin vücutta artışa geçmesine katkı sağlar.
Mutluluk için en önemli iki hormon serotonin ve dopamindir. Bu iki hormon sinir hücreleri arasındaki iletileri sağlama konusunda işlevsel hormonlardır. Dopamin ve serotinin dışında, oksitosin ve endorfin de mutluluk hormonu olarak bilinmektedir.
Mutluluk hormonlarının başında gelen serotonin, sinir hücreleri arasındaki elektrik sinyallerini taşır. Serotonin vücutta merkezi sinir sisteminde ve mide bağırsak kanalında bulunur. Serotoninin vücutta yeterli seviyede olması; ruh halini olumlu yönde etkiler, uyku performansının düzene girmesine yardımcı olur, hafıza ve öğrenme fonksiyonlarının başarısına olumlu yönde katkıda bulunur, bağırsak sistemini ve iştahı düzenler. Olumlu özelliklerinin yanında serotoninin eksikliğinde depresyona eğilim ve uyku bozuklukları baş gösterir.
Serotoninden sonra mutluluk ile ilgili etkiye sahip olan diğer hormon dopamin'dir. Dopamin, beynin önemli fonksiyonlarında görev alarak sinir iletilerini sağlayan bir hormon çeşididir. Bu fonksiyonlar; hareket, hafıza, dikkat ve öğrenme fonksiyonu, davranış, uyku ve duygu durumu olarak sıralanabilir. Dopamin seviyesinin vücuttaki oranı vücudun işlevi açısından oldukça önemlidir. Bu oran ne düşük ne de yüksek olmamalıdır. Dopamin eksikliğinde Parkinson hastalığı ortaya çıkar. Parkinson hastalığının yanında hareket bozuklukları ve istemsiz hareketler oluşabilir. Dopamin eksikliği hareket bozukluklarının yanında dikkat eksikliği, kavramada sorunlar, hafıza güçlüğü gibi problemler oluşturabilir.
Oksitosin, hipofiz bezinin arka bölgesinden sentezlenir. Oksitosin hormonu, vücutta sevilme, dokunma ve sarılma ile artan bir hormon çeşididir. Mutluluk ve aşkın sembolü oksitosin, kadın ve erkek arasında hoşlanma, aşk gibi güzel duyguların sonucunda salgılanır ve mutluluk hissi verir. Aşkın ve sevginin yanında bir kadını en mutlu eden duygu anneliktir. Oksitosin hormonu, fizyolojik olarak kasların kasılmasını sağladığı gibi doğumu kolaylaştırır. Ayrıca meme bezlerinden süt salgısını arttırır. Bir annenin bebeğini ilk kez gördüğünde oluşan o mutluluk hissi oksitosine bağlıdır. Annenin çocuğunu görmesi, ona dokunması vücuttaki oksitosin hormonunu arttırır.
Endorfin hormonu, ağrı kesici bir özelliğe sahiptir. Acı veya ağrı durumunda vücutta salgılanmaya başlar. Endorfin, vücudun kendi kendini iyileştirme sistemidir. Yaralanmalarda, kazalarda, doğum sancıları sırasında ağrıya bağlı olarak oluşur. Acıyı hafifleterek rahatlama hissi oluşturur. Yürüyüş, koşu, egzersiz gibi fiziksel hareketler hormonun vücuttaki seviyesini arttırır. Fiziksel aktivitelerin yanında olumlu düşüncelerde bulunmak, stresten ve olumsuz düşüncelerden uzak durmak, sağlıklı bir yaşam sürmek endorfin hormonunun seviyesini dengede tutar.
Vücutta mutluluk hormonunun düşmesine bağlı olarak temel fonksiyonlarda da değişimler meydana gelebilir. Mutluluk hormonu değerlerinin düşmesi, depresyon, ruhsal problemlerdeki değişimler, anksiyete gibi problemlere bağlı olarak gelişebilir. Bunun yanında beslenme eksiklikleri, yetersiz uyku, bağırsak problemleri de mutluluk hormonu değerlerinin düşmesine neden olan durumda arasındadır.
Mutluluk hormonu değerlerinin düşmesine neden olan durumlar şöyle sıralanabilir:
Serotonin, dopamin, oksitosin ve endorfin gibi mutluluk hormonları, kişinin yaşam kalitesini etkileyen, ruh halinde değişimlere neden olan hormonlar olarak bilinir. Mutluluk hormonlarının değerlerinin düşmesi durumunda hem fiziksel hem de duygusal belirtilerle kendini gösterebilir. Motivasyon kaybı yaşanması, sürekli yorgun hissetme ve keyifsizlik gibi durumlar mutluluk hormon değerlerinin vücutta düştüğünün bir kanıtı olarak görülür. Bu durum devam ettiğinde ise depresyon ya da anksiyete gibi ruhsal problemlere de neden olabilir.
Mutluluk hormonu düşüklüğü belirtileri şöyle sıralanabilir:
Mutluluk hormonlarının düşmesi durumunda uzun vadede çeşitli fiziksel ve psikolojik hastalıkların görülmesi olası olarak bilinir. Bu hormonların eksikliğine bağlı olarak ruh sağlığı problemleri görülebilir.
Mutluluk hormonu değerlerinin düşmesine bağlı olarak görülebilecek hastalıklar şöyle sıralanabilir:
Mutluluk hormonu seviyesinin vücutta gerekli miktarda olması için triptofan açısından zengin besinleri tüketmenin yanı sıra birtakım aktiviteleri yerine getirmek, seviyeyi yükseltme açısından etkili olur. Mutluluk hormonunu artırmanın yolları arasında açık-güneşli havaya çıkmak, dostlarla sohbet etmek, sevilen besinleri tüketmek, müzik dinlemek, egzersiz yapmak, olumlu düşünmek, gülmek ve kaliteli uyku yer alır.
Mutluluk hormonlarından biri olan serotoninin üretimi vücut tarafından gerçekleştirilse de ayrıca üretimini destekleyen besinlerde kullanılabilir. Serotonin hormonunu sağlayan madde, amino asit olan triptofandır. Bu nedenle triptofandan zengin yiyecekler tüketilmelidir. Triptofan açısından zengin besinler; hindi eti, kırmızı et, yumurta gibi hayvansal besinler; süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri; soya fasülyesi ve badem gibi kuruyemişlerdir.
Mutluluk hormonunu artıran besinler şöyle sıralanabilir:
Yumurta: Serotonin hormonunu içeren besinler arasında yumurta birinci sırada gelir. Yumurta içerisinde bulunan protein, triptofanın kan plazma düzeyini önemli ölçüde artırır. Yumurta, Omega-3 yağ asitleri, triptofan, biyotin gibi sağlığa önemli derecede katkıda bulunan besin maddeleri açısından oldukça zengindir.
Peynir: Mutluluk hormonu içeren besinler arasında ikinci sırada peynir gelir. Triptofan kaynaklarından biri olan peynir içerdiği çinko, fosfor ve kalsiyum, mutluluk hormonunun vücuttaki seviyesini artırırken kemik ve diş sağlığı için de önemli birer besin kaynağıdır.
Ananas: Mutluluk hormonu içeren besinler arasında üçüncü sırada ananas gelir. Gram başına 17 mikrogram serotonin içeren ananas, mutluluk hormonu seviyesini arttırma açısından güçlü bir besin takviyesidir. Ananas içerdiği C vitamini ile bağışıklık sistemini güçlendirir, vücudu gelebilecek hastalıklara karşı korur.
Domates: Dopomin içeren besinler arasında dördüncü sırada domates yer alır. Sebzeler meyvelerden daha az seviyede dopamin içerir ancak domates, sebzeler arasında en yüksek seviyeye sahiptir. Domates, A ve C vitamini içerir. Domates likopenin ana besin kaynağıdır. Likopen, kalp sağlığını korur, bağışıklık sistemini güçlendirir.
Fındık: Serotonin içeren besinler arasında beşinci sırada fındık yer alır. Fındık ve diğer yağlı tohumlar, mutluluk hormonu için gerekli olan triptofan alımını destekleyecek uygun besinlerdir. Fındık, iyi birer lif, protein ve vitamin kaynağı olmasıyla fazlasıyla tercih edilir. Düzenli fındık tüketiminin içerdiği vitamin ve mineral değerleri sayesinde kanser, kalp hastalığı ve solunum problemleri riskini azaltabileceğini gösterir.
Halk arasında yaygın olarak bilinen mutluluk hormonları serotonin ve dopamindir. Ancak 4 mutluluk hormonu serotonin, dopamin, endorfin ve oksitonsin hormonlarıdır.
Gülmek ve hatta kahkaha atmak özellikle serotonin ve dopamin seviyelerini artırır. Bu sebeple sürekli olumlu düşünmek ve olaylara komik bir açından bakmak gülmeyi teşvik eder ve hormon seviyelerini yükseltir.
Serotonin eksikliğ yaşandığı durumda ruh hali doğrudan etkilenir. Bu da kişide depresyon, anksiyete ve huzursuzluk hissine neden olabilir. Uyku düzeninin bozulmasının yanında kronik olarak yorgunluğa zemin hazırlar. Serotoninin az olması bağışıklık sisteminin zayıflamasına da neden olan durumlardandır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 25 Şubat 2025
Yayınlanma Tarihi: 30 Temmuz 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
