Leptin Hormonu Nedir? Ne İşe Yarar?

Leptin hormonu nedir?

Leptin hormonu yağ hücreleri tarafından üretilir. Leptin ayrıca kemik iliğinde, iskelet kaslarında, mide mukozasında, meme, deri hücrelerinde ve beynin bazı kısımlarında da üretilir. Leptin hipotalamusa yağ depolarının yeterli olduğunu ve kişinin daha az yiyebileceğini ya da yemeyi bırakabileceğini bildirir.

Yüksek leptin seviyesi beyne yeterince yağ depoladığınızı söylerken, düşük leptin seviyesi beyne yağ depolarının düşük olduğunu ve yemek yenmesi gerektiğini iletir. Leptin bu sebeple “tokluk hormonu ” olarak da bilinir. Leptinin ana işlevi, beyne artık yemek yemesine gerek kalmadığını ve kalorileri normal oranda yakabileceğini işaret etmektir.

Leptin seviyeleri sabahları düşüktür, bu da yemek yeme isteğini tetikler. Akşamları yüksek bir eşiğe ulaşır. En düşük seviye öğle saatlerinde görülür. En yüksek leptin seviyesi genellikle gece yarısından sonra fark edilir.

Leptin hormonu nasıl çalışır?

Leptin, metabolik bir hormondur ve çoğunlukla yağ hücrelerinde oluşur. Yağ hücreleri leptin salgıladığında kan yoluyla beyne taşınır. Tokluk hormonu olarak da bilinen bu protein, vücudun yağ depolarını düzenleme işleviyle yakından bağlantılıdır.

Leptin ve ghrelin hormonlarının dengesi, iştahın normal şekilde çalışması için kritik öneme sahiptir. Ghrelin, açlık hormonudur ve çoğunlukla midede üretilir. Daha küçük miktarlarda beyin, ince bağırsak ve pankreas tarafından da salgılanır. İştahı uyarır ve beyne yemek yeme zamanının geldiğini bildirir. Sadece daha fazla yemek yeme isteği uyandırmakla kalmaz, aynı zamanda yağ depolamayı da destekler.

Ghrelin ve leptin arasındaki denge, sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak için önemlidir. Bu hormonlar yeterli miktarda yemek yenmesi için birlikte çalışır. Ghrelin iştahı artırır ve leptin tok hissetmeyi sağlar. Bu iki hormon birbirine zıttır ve dengede olmaları gerekir. Bu hormonların dengesi bozulduğunda kişi kendini aç hissetmeyebilir veya tok olduğu halde hala iştahı olabilir. Önemli ölçüde kilo alımına veya kaybına yol açabilir ve ayrıca yeme ve duygudurum bozukluklarıyla bağlantılıdır.

Leptin hormonu ne işe yarar?

Leptin bir doyma hormonudur. Esas olarak yağ hücreleri tarafından üretilir ve vücut besinlerden elde ettiği enerjiyi depoladığında leptin hormonu beyne tok olunduğuna dair sinyal gönderir. Leptin hormonu iştahın kontrol edilmesinde önemli bir rol oynar.

Vücut ağırlığı ve metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olur. Leptin ayrıca kas aktivitesi, bağışıklık sistemi, üreme ve büyümede görev alan bir hormondur. Hamilelikte plasentanın gelişimine ve bebeğin büyümesine yardımcı olur. Yapılan araştırmalar, leptin hormonunun metabolizma ve kilo alma problemleriyle ilgili yeme bozukluklarında önemli bir yeri olduğunu ortaya koymaktadır.

Leptin hormonu nasıl artırılır?

• Sağlıklı uyku tüm vücut fonksiyonlarının düzenlenmesinde önemli bir yere sahiptir. Günde en az 7-8 saat uyunmak gereklidir.
• Düzensiz ve kalitesiz uyku leptin seviyelerini düşürebilir ve ghrelin seviyelerini artırabilir, bu da iştahı artırır.
• Hızlı diyet ve ani kilo kaybı iştahı kontrol eden hormonların dengesini bozabilir.
• Ghrelin seviyeleri diyet sonrasında veya sırasında artar. Bu, diyetten sonra eski yeme alışkanlıklarına geri dönmenin ve tekrar kilo almanın neden kolay olduğunu açıklar.
• Dengeli beslenme alışkanlıkları, sağlıklı bir vücut ağırlığı ve hormonların dengede tutulmasına yardımcı olmaktadır.
• Yemeği yavaş ve uzun çiğneyerek yemek kilo kontrolüne yardımcı olarak daha sağlıklı olmayı sağlar.
• Düzenli egzersiz kilo kontrolünü sağlayarak sağlıklı bir kiloda kalınmasına yardımcı olur. Ayrıca tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve inme riskini azaltabilir.
• Yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme gibi aktivitelerle günlük yaşamda daha fazla hareket edilmelidir. Leptin hormonunu dışardan sağlamak için sağlıklı ve dengeli beslenmek önemlidir.
• İşlenmiş ve paketli gıdalardan uzak durulmalıdır. Leptin hormonunu dışardan desteklemek için avokado, acı biber, yumurta, soğan, sarımsak, kayısı, deniz ürünleri ve kabuklu deniz ürünleri, mantarlar ayva, kırmızıbiber, safran, tropikal meyveler; özellikle mango, papaya, kavun gibi besinler tüketilebilir.
• Leptin hormonu yoğun stres altında olumsuz etkilenmektedir. Stresten uzak durmak leptin hormonu ve diğer hormonların sağlıklı ve dengeli salgılanmasını sağlamaktadır.

Leptin direnci nedir?

Kan dolaşımındaki leptin seviyesi, vücuttaki yağ miktarıyla doğru orantılıdır. Daha fazla vücut yağı, daha fazla leptin salgılanmasına yol açar. Benzer şekilde, vücut yağ seviyeleri düştüğünde leptin seviyeleri de düşer. Ancak bazen beyin, leptin seviyeleri çok yüksek olduğunda bile yanıt vermeyi keser. Bu durumda leptin direncinden bahsedilir. Beyne artık midenin dolu olduğu sinyali verilmez. Zaten tok olunsa bile kişi yine aç hisseder. Sağlıklı bir yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları ile leptin direnci düzenlenebilir. Öğün sıklığını azaltmak ve daha fazla hareket etmek burada özellikle etkilidir. 

Leptin içeren besinler nelerdir?

Leptin hormonu içeren besinlerden bazıları şunlardır; avokado, acı biber, yumurta, soğan, sarımsak, kayısı, deniz ürünleri ve kabuklu deniz ürünleri, mantarlar ayva, kırmızıbiber, safran, tropikal meyveler; özellikle mango, papaya, kavun.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.