Yükleniyor
Müshil olarak da bilinen laksatif, kabızlık şikayetlerinde dışkıyı yumuşatmak ya da bağırsak hareketliliğini artırma etkisine sahip maddelerdir. Kabızlık genel olarak dışkı yaparken zorlanma, sert veya kuru dışkı ve dışkı yaptıktan sonra bağırsakların boşalmaması hissi gibi belirtiler gösterir. Laksatif madde veya müshil ise bağırsak hareketlerini hızlandırarak dışkıyı yumuşatır ve kabızlığın etkilerini azaltır ve hatta giderir.
Laksatif(müshil), dışkı hareketliliğini, hacmini ve sıklığını artırmaya yardımcı olarak kabızlığı giderici etkiler gösteren ilaç kategorisidir. Diğer adı müshil olan laksatifler sertleşmiş dışkıyı yumuşatarak kabızlığı giderir. Ancak uzun süren kabızlık durumunda farklı tedaviler gerekebilir.
Kabızlık için genellikle yaşam tarzı değişiklikleri sindirim sistemini harekete geçirerek dışkının rahat bir şekilde yapılmasını sağlayabilir. Özellikle yüksek lifli besinler tüketmek, probiyotik almak, daha fazla su içmek ve sık sık egzersiz yapmak dışkının yumuşamasına yardımcı olur. Bu gibi doğal durumların yardımcı olmadığı durumlarda laksatife gerek duyulabilir.
Laksatifler genellikle yetişkinlerde yaşanan kabızlık sorunları için kullanılır. Reçetesiz bir şekilde temin edilebilen laksatifler dışında doğal laksatifler de besinler yoluyla alınır. Özellikle lif ve probiyotik içeriği yüksek besinler doğal müshil etkisi yaratır.
Laksatifler kendi içlerinde çeşitli türlere ayrılır ancak 4 ana tip laksatif türü mevcuttur. Bunların açıklaması şöyle yapılabilir:
Laksatif türlerinden biri olan hacim oluşturan müshiller, dışkının "hacmini" veya ağırlığını artırarak bağırsakları uyarır ve dışkının yumuşamasına yardımcı olarak kabızlığın etkisini giderir.
Ozmotik laksatif adı verilen müshiller, dışkıyı yumuşatmak ve geçişini kolaylaştırmak için vücudun geri kalanından bağırsağa su çekme görevi görür.
Uyarıcı müshil olan laksatifler bağırsakları kaplayan kasları harekete geçirerek dışkının arka yoluna doğru hareket etmesine yardımcı olur.
Dışkı yumuşatıcı müshiller, dışkının yumuşaması ve geçişinin kolaylaşması için dışkıya su girmesine izin vererek çalışır ve kabızlığın giderilmesine bu şekilde yardım eder.
Laksatif veya müshiller, doğal yollarla kabızlığın geçmediği durumlarda kullanılan ilaçlardır. Yaşam tarzı değişikliklerine rağmen geçmeyen kabızlık vakalarında, crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi kabızlığa yol açan kronik bir hastalık durumlarında laksatif maddelere ihtiyaç duyulur.
Ancak müshil kullanımı, kabızlığı olan herkes için güvenli bir uygulama olmayabilir. Özellikle hamile olan kişiler müshil almadan önce doktoruna danışmalıdır. Ayrıca çocuk doktoru önermedikçe çocukların müshil kullanımı önerilmez. Bazı müshiller de belirli ilaçların etkilerini ortadan kaldırabilir. Bu nedenle düzenli olarak reçeteli ilaç kullanan bireyler müshil kullanmadan önce doktoruna danışmalıdır.
Hap, toz, sıvılar, şuruplar, fitiller ve lavmanlar müshillerin kullanım formlarıdır. En yaygın kullanılan form hap şeklindedir.
Haplar: Bazı müshiller ağızdan alınan kapsül veya tablet formunda bulunur. En yaygın form olarak hap kullanımı öne çıkar.
Tozlar: Bazı laksatif çeşitleri toz halinde gelir ve bunları su veya diğer sıvılarla karıştırıp içilebilir.
Sıvılar veya şuruplar: Bazı müshiller ölçülü bir şekilde içilebilen sıvı halindedir.
Fitiller: Bir diğer müshil çeşidi ise doğrudan anüse (makat deliğinize) yerleştirilen küçük eriyen kapsüllerin içindedir.
Lavmanlar: Bazı müshiller ise lavman şeklindedir. Bunlar küçük ve sıkılabilir tüplerin içindedir. Tüpü sıkarak ilacı anüsünüze enjekte edersiniz.
Laksatifler, talimatlarda belirtildiği gibi alınmalıdır. Böylece doğru şekilde çalışırlar ve aynı zamanda olası yan etki riskleri de azalır. Örneğin, bazı müshil türlerinin günün belirli saatlerinde veya yalnızca geceleri alınması gerekir. Bazı laksatiflerin yiyecek veya içecekle alınması gerekirken, bazılarının tek başına alınması gerekir. Bazıları ise diğer ilaç türleriyle birlikte alınmamalıdır.
Laktasiflerin etki süresi, alınan türe bağlı olarak değişir. Örneğin, en hızlı şekilde dışkı yapmaya yardımcı olan müshiller, ilacı doğrudan anüse enjekte eden lavmanlar ve fitillerdir. Ancak bu tür müshillerin bazı dezavantajları da vardır. Bu türlerin ishal ve mide krampları gibi yan etki riski daha yüksektir.
Hacim oluşturan müshiller gibi daha hafif müshillerin ise yan etkilere neden olma olasılığı daha düşüktür ancak dışkı yapmasına yardımcı olmaları için etki süresi birkaç hafta sürebilir.
Laktasiflerin kullanım talimatlarını takip etmek yan etki görülme noktasında önemlidir. Örneğin dışkıyı yumuşatmak için vücuttan su çeken müshiller, hacim oluşturan müshiller ve ozmotikler gibi müshil çeşitleri dehidrasyona neden olabilir.
Ayrıca laktasif kullanımı bazı besin maddelerinin de emilimlerini etkilemekte ve kalp ve kemik ilaçlarıyla etkileşime girebilir. Eğer uzun süreli laksatif kullanılırsa kolon motilitesini (hareketliliği) azalarak kabızlık artabilir ve kronik kabızlık yaşanabilir.
Diğer yandan uzun süreli laksatif kullanımı kanda elektrolit (kalsiyum, klor, magnezyum, potasyum, sodyum) dengelerini bozabilir, dehidrasyon (sıvı kaybı), böbrek hasarı, anormal kalp ritmi, halsizlik, konfüzyon (uyku hali) ve inmeye neden olabilir. Ancak ciddi etkiler, ilaçların çok aşırı dozda kullanıldığı durumlarda gerçekleşir.
Genel olarak laktasiflerin olası yan etkileri şu şekildedir:
Laktasifler bağırsakları yumuşatarak kabızlığı gideren kimyasal maddeler içerir. En önemli özelliği bağırsak hareketlerini hızlandırmasıdır.
Laksatif etki, bağırsakta kasları uyarıp, bağırsak hareketliliğini uyararak dışkılamanın kolaylaştıran anlamına gelmektedir. Laksatif etki, kabızlık giderici olarak da ifade edilebilir. Laksatifler, farklı mekanizmalarla çalışarak bağırsak hareketliliğini ve dışkının hacmini artırır, böylece bağırsak içeriğinin daha hızlı ve rahat bir şekilde ilerlemesini sağlar.
Doğal olarak laktasif etki yaratan besinler lif içeriği yüksek olanlar ve probiyotik etki yaratan besinlerdir. Bunlar arasında aloe vera, chia tohumu, keten tohumu, kuru kayısı, kivi, elma, armut yer alır.
Laktasif ilaçlar genellikle kabızlık şikayeti geçene kadar kullanılır. Bu süre birkaç günden bir haftaya kadar sürebilir. Bir haftadan daha uzun kullanılan müshillerin yan etkileri ortaya çıkabilir. Bu noktada kullanım dozu açısından doktorun talimatlarına uymak önemlidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 18 Şubat 2025
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
