Diz ağrısı, aşırı kullanımdan ya da kireçlenme gibi artrit sebeplerden kaynaklı olabilir. Diz ekleminde yer alan kireçlenme ağrılı ve ciddi bir hastalık olarak bilinir. En çok görülen semptomları da dizde şişlik ve sertlik şeklindedir. Diz kireçlenmesi yürüme ve merdiven çıkma gibi günlük aktiviteleri zorlaştırabileceğinden ağrıyı yönetmek bu noktada önemlidir.
Diz Kireçlenmesi Nedir?
Diz artriti olarak da tanımlanan diz kireçlenmesi, diz eklem kıkırdağının iltihaplanması ya da aşınması ile kemiklerin birbirine sürtünmesi ve sonucunda incinme, sertleşme veya şişmenin yaşanmasıdır. Hasarlı kıkırdak yüzeyi pürüzlü olur ve kemiklerin birbirine sürtünmesine sebebiyet verir. Bu da dizde sınırlı hareket aralığına neden olmaktadır.
Diz kıkırdağı, uyluk (femur), kaval kemiği (tibia) ve diz kapağının (patella) arka bölümünü kaplar. Kıkırdağın olduğu bölge aşındığında kemikler arasındaki boşluk daralabilir. İlerlemiş diz kireçlenmesinde, kemiğe kemik sürtmeleri olmaktadır.
Diz kireçlenmesinin 2 yaygın türü bulunur:
Osteoartrit (dejeneratif) gibi eklem hastalıklarının görüldüğü artrit tipi, kıkırdağın aşınmasından kaynaklı olan ve ilerleyebilen bir hastalıktır. Pürüzlü hale gelen eklem bölgesinde ağrı oluşur. Travmadan sonra oluşan artrit, kıkırdak ve kemik yaralanmasından kaynaklanabilir.
Romatoid artrit, enflamatuar artrit olarak da bilinen aynı anda fazla birden fazla eklemde görülebilir. Hareketsizlikten kaynaklı olarak ağrı dönemsel olarak sertleşip kötüleşebilir. Bu durum şişlik, kızarıklık ve sıcaklık şeklinde görülür.
Diz Kireçlenmesi Neden Olur?
Genetik yatkınlık, spor yaralanması, fazla kilo, eklemlerin fazla kullanımı gibi durumlar diz kireçlenmesine neden olur. Bunun sonucunda da kıkırdak aşınarak zarar görmeye başlar. Kemiklerin hasar görmesiyle beraber iltihaplanmalar meydana gelir. Diz kireçlenmesi genç yetişkinlerde ve çocuklarda sık görülmesinin yanında şu faktörlerden dolayı da görülebilir:
- Kemik ve eklemlerde doğuştan gelen eğrilik
- Dize baskı uygulayan ve tekrarlayan fiziksel hareketler
- Aşırı kullanım
- Gut hastalığı
- Diz yaralanmaları
- Genetik
- Fazla kilolu olmak
- Yaş
Diz Kireçlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Diz kireçlenmesi belirtileri yavaşça gelişerek zamanla ağırlaşabilir. Diz kireçlenmesi olan kişiler merdiven inip çıkma, çok uzun süre ayakta duramama ya da uzun mesafe yürüme gibi dizleri yüklenen aktivitelerde zorluk yaşamalarına neden olur. Diz kireçlenmesi belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Gıcırdama
- Çıtlama sesleri
- Yürümede güçlük
- Hava durumuna bağlı olarak değişen eklem ağrısı
- Eklem bölgesinde sertlik
- Dizde çökme
- Yavaş ilerleyen diz eklemi ağrısı
- Aniden ortaya çıkan ağrı
- Ciltte kızarıklık
- Şişlik
- Diziniz hareket etmeye çalışırken kilitlenme
- Sıcak cilt
Diz Kireçlenmesi Tedavisi
Diz kireçlenmesine kesin çözüm olmasa da semptomları hafifletilebilir. Böylelikle hastalığın kötüleşmesi yavaşlatılarak durdurulabilir. Uzman doktor diz kireçlenmesine karşı size şu önerilerde bulunabilir:
- Asetaminofen içeriğe sahip ağrı kesici ilaçlar
- Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar
- Glukozamin ve kondroitin sülfat gibi takviyeler
- Ağrıyı hafifleten merhemler veya kremler
- Kortizon iğnesi olan kortikosteroidler
- COX-2 inhibitörleri
Bunların yanında diz kireçlenmesinin ilerlediği durumlarda uzman doktor şu işlemleri de önerebilmektedir:
- Artroplasti (protez cerrahisi)
- Artroskopi
- Yüksek tibial osteotomi
Kireçlenmeye Ne İyi Gelir?
Kireçlenme şikayetlerinde, kilo yönetimi, başta kolesterol, yağ ve sodyum içeren gıdaları sınırlayan beslenme alışkanlığı edinmek, fizik tedavi, yürüyüş ve egzersiz yapmak, ağrıyı azaltmak için zencefil, zerdeçal ve yeşil çay tüketmek, sıcak veya soğuk kompres yapmak kireçlenmeye iyi gelir. Ayrıca PRP tedavisi ve hyaluronik asit enjeksiyonları da kireçlenme şikayetlerinde tercih edilebilir.
Diz kireçlenmesine iyi gelebilecek yöntemler şunlardır:
- Sağlıklı kiloya erişerek o kiloyu koruyun
- Düşük aktiviteli egzersizleri tercih edin
- Ayakkabılara şok emici tabanlıklar ekleyin
- Isı ya da buz uygulayın
- Fizik tedavi egzersizleri yapın
- Enjekte edilebilir stereoidler
- Kantaron yağı sürün
Diz Kireçlenmesi için Egzersizler Nelerdir?
Diz kireçlenmesine karşı uygulayabileceğiniz egzersizler, dizdeki ağrıların azalmasını sağlar ve dizleri güçlendirerek diz kireçlenmesine iyi gelir. İşte diz kireçlenmesi egzersizleri:
Dizinizi kasıp bırakın
Sırt üstü uzanın, dizinizi kasıp 5 saniye sayın sonra dinlendirin. Bu egzersizi 10 kere tekrar edebilirsiniz.
Bacağınızı bükmeden kaldırın
Diz kireçlenmesine sahip olan kişiler dizlerini bükmeden yatar şekilde uzanır. Ayak parmaklarınızı kendinize doğru çektikten sonra diz kırılmadan kalça hizasında havaya kaldırılır. 5 saniye sonra dinlendirilir. Bu egzersiz 10 kez tekrar edilebilir.
Dizinizi 90 derece büküp gevşetin
Koltukta, ayağınız 90 derece açıyla olacak şekilde oturun. Dizinizi havaya kaldırıp dümdüz yapın, 5 saniye sonra da bırakın. Bu egzersizi 10 kere tekrarlayabilirsiniz.
Dizlerinizin arasında havlu sıkıştırın
Dizlerinizin arasında rulo yaptığınız bir havluyu koyun, koltukta oturun. Bu havluyu 5 saniye sıkıştırıp 5 saniye bırakın. Bu egzersizi de 10 defa tekrarlayabilirsiniz.
Kalçanızı açıp kapatın
Koltukta yan bir şekilde uzanın. Üst tarafta yer alan bacağı kalça hizasında havaya kaldırın. 5 saniye tuttuktan sonra bırakın. 10 tekrar olarak bu egzersizi uygulayabilirsiniz.
Diz Kireçlenmesi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Diz kireçlenmesi düzelir mi?
Diz kireçlenmesi egzersizlerle ve tedavi yöntemleriyle semptomları azaltılabilir. Bunun yanında şişlik ve ağrı da giderilebilir fakat tamamen düzelmeyebilmektedir.
Yürüyüş yapmak kireçlenmeye iyi gelir mi?
Hareketsiz kalmak ve egzersiz yapmamak diz kireçlenmesine neden olabilir. Bu yüzden hafif yürüyüşler yapmak erken yaşta diz kireçlenmesini de önleyerek iyi gelecektir.
Kantaron yağı dizdeki kireçlenmeye iyi gelir mi?
Kantaron yağı, kıkırdak sentezine destek olarak zarar gören eklemin iyileşmesine yardımcı olur.
Kuyruk yağı diz kireçlenmesine nasıl iyi gelir?
Kuyruk yağı, içerisindeki D vitamininden dolayı kemik yapısına iyi gelerek diz kireçlenmesinin yarattığı ağrının azalmasını sağlar.
Diz kireçlenmesine evde ne iyi gelir?
Eklem kireçlenmesi karşı evde aloe vera cilt yüzeyine sürülebilir, zencefil, zerdeçal ve yeşil çay tüketilerek iltihaplanmanın yarattığı ağrı azaltılabilir. Bunların yanında sıcak ve soğuk kompres yapmak, masaj uygulamak diz kireçlenmesine evde iyi gelen yöntemler arasında yer alır.
Kireçlenmesi olan hastalar için öneriler şu şekildedir:
- Hastaların ideal kilolarına inmesi, ekleme binen yükleri azalttığından hem hastalığın ilerlemesini azaltır hem de uygulanan tedavi yöntemlerinin etkinliğini ve süresini arttırır.
- Eklem kireçlenmesinden korunmak için eklemleri zorlayıcı egzersizlerden kaçınmak gerekir. Bu rahatsızlıkta düşük yoğunluklu egzersiz, yürüyüş, yüzme ve bisiklet gibi aktiviteler önerilirken, ağırlık kullanılarak yapılan sporlar ve uzun mesafe koşuları önerilmez. Su, eklemlere binen yükü azalttığı için yüzme ve yürüyüş en uygun sporlardandır. Egzersiz düzenli olarak yapılmalıdır.
- Ağrılı durumlarda eklemler baston, dizlik ya da korse kullanılmalı ve eklem üzerine binen yük azaltılmalıdır.
- Eklem bölgesinde ısı artışı olduğu dönemlerde sıcak uygulamalardan kaçınılarak lokal soğuk uygulamaları yapılmalıdır. Kronik dönemde ise sıcak su torbaları, sıcak havlular faydalıdır.
- Diz kireçlenmesini önlemek için, çömelme ve diz çökmeden kaçınmalı, bele binen yükü azaltmak için ağırlık kaldırmaktan kaçınılmalıdır; öne eğilen hareketler yapılmamalı, oturuş şekline dikkat edilmeli, el ve omuz kireçlenmesini engellemek için mümkün olduğu kadar titreşimli alet kullanılmamalı, ağırlık tek elle taşınmamalıdır. Ayrıca omuz artrozu olan hastalar baş üstü aktiviteleri uzun süre yapmamalıdır.
- Kireçlenmeden korunmak için hafif ve ortopedik tabanlı ayakkabılar giyilmeli, düz ve yüksek topuklu ayakkabı kullanılmamalıdır.
- Katı yağlardan kaçınılmalı, zeytinyağının ve sebzelerin ağırlıkta olduğu Akdeniz diyetine geçilmelidir.
- Omega-3’ten zengin yağlı balıklar sıkça tüketilmeli, ancak bu yüksek dozda Omega-3 içeren ilaçların kullanılması gerektiği anlamına gelmez.
- D vitamini alımı ihmal edilmemelidir.
Diz kireçlenmesine bitkisel ne iyi gelir?
Aloe vera, kantaron yağı, zencefil, zerdeçal ve yeşil çay tüketimi veya topikal olarak uygulanması diz kireçlenmesine ne iyi gelebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 30 Ocak 2025
Yayınlanma Tarihi: 9 Haziran 2023
