Kafa travması nedir? Kafa travması belirtileri nelerdir?

Memorial Ataşehir Hastanesi Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahi Bölümü Uzmanları, kafa travması hakkında bilgi verdi.

Kafa travması nedir?

Kafa travması, kafatası veya beyinde; kaza, düşme, çarpma, çarpışma, fiziksel saldırı, trafik kazası gibi travmalar sonrası kafaya darbe alınması sonucu gerçekleşen yaralanmadır. Kafatası içerisinde korunmakta olan beynin, travma sonucunda hasara uğraması ve bunun sonucunda ortaya çıkan kas, iskelet ve sinir sistemi problemleriyle seyreden bir hastalıktır. Travmatik beyin hasarı ve kafa travması terimleri, tıp literatüründe sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır.

Yetişkinlerde trafik kazaları, düşmeler, spor kazaları  veya saldırılar önde gelen kafa travması sebeplerindendir. Çocuklar da en sık kafa travması nedeni düşmelerdir.

Kafa travması belirtileri nelerdir?

Hafif kafa travmalarından sonra yaşanan belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Travma alanında şişlik, morluk ve çizikler gözlenebilir.
• Hastanın nörolojik muayenesinde baş ağrısı, baş dönmesi gibi şikayetler mevcuttur.

Ağır kafa travmalarından sonra yaşanan belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Travma alanında, cilt altındaki kanamalara bağlı büyük şişlikler
• Derin cilt kesileri
• Kafatasının çökme ve kırıkları gözlenebilir.

Ağır kafa travmalı hastaların nörolojik muayenesinde belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Bilinç kaybı, bilinç bulanıklığı, bayılma, anlama ve konuşma problemi
• Uyanık olunması beklenen saatlerde uyuklanması
• Burun veya kulaktan saydam sıvı ya da kan gelmesi
• Şiddetli baş ağrısı yakınması
• 5-6 kez fışkırır tarzda kusma
• Denge kaybı veya yürümede problem
• Bulanık, çift görme veya ani görme kaybı
• Her iki kolda veya bacakta güçsüzlük
• Epilepsi yani sara nöbeti veya kasılmalar

Bu belirtilerin yanında bebeklerde yaşanan kafa travmalarından sonra; etrafa ilginin azalması, emme veya yeme bozukluğu gibi durumlar görülebilmektedir.

Kafa travması nedenleri nelerdir?

Kafa travmaları; trafik kazaları, yüksekten düşmeler, fiziksel saldırı veya spor kazaları gibi birçok nedenle olabilir.

Yetişkinlerde trafik kazaları, düşmeler, spor kazaları,  veya saldırılar önde gelen kafa travması sebeplerindendir.   

Çocuklar da en sık kafa travması nedeni düşmelerdir.

Beyin kendisini yenileyebilen bir organ olmadığından beyin hasarının etkileri ömür boyu sürmekte ve hastanın hayatını derinden etkilemektedir.

Kafa travması nasıl teşhis edilir?

• Kafa travmalarında, ilk yapılacak olan ayrıntılı bir nörolojik muayenedir. Travmanın şiddeti, olay anının öncesi ve sonrası gibi, hasta hikayesindeki bilgiler dâhilinde muayene gerçekleşir.
• Şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, denge kaybı, bulanık görme gibi belirtiler dikkate alınır.
• Eğer doktor gerekli görürse beyin tomografisi, baş veya boyun grafisi, manyetik rezonans gibi tetkikler uygulanabilir.

Kafa travması tedavisi nasıl yapılır?

• Kafa travmalarında ilk müdahale acil serviste yapılır, yapılan muayene ve tetkik sonucu acil cerrahi gerektirmeyen durumlarda hastalar bir süre müşahede odasında takip edildikten sonra, takiplerinde bir problem saptanmadıysa, hasta ve yakınlarına tıbbi önerilerde bulunulur, beyin cerrahi acil durumları anlatılarak beyin cerrahi poliklinik kontrolü önerilir.
• İleri tetkik ve tedavi gerekli olduğu durumlarda takip beyin cerrahi kliniklerinde yapılır. Kafa travmalarında genellikle şuur takibi ve medikal tedavi yeterli olmaktadır
• Acil cerrahi gerektiren kafa travması hastaları,  beyin cerrahi kliniklerince opere edilir. Yapılan cerrahi müdahale ile amaç olabildiğince erken dönemde kafa içi basıncı azaltarak beyin hasarını en aza indirmek ve yaşamsal destek sağlamaktır.
• Cerrahi sonrası hastanın takipleri yoğun bakım servislerinde yapılır. Yoğun bakım süreleri beyin hasarının ciddiyetiyle orantılıdır.  Birkaç hafta yoğun bakımda kalan kişilerde aktif yaşantılarına dönebilme ihtimali yüksekken birkaç ay ve fazlası yoğun bakım ve komada kalan hastalarda aktif yaşama tam anlamıyla dönme olasılıkları daha azdır.
• Yoğun bakımdan çıkan hastaların aktif yaşamlarına dönmeleri için nitelikli ve kapsamlı bir rehabilitasyon şarttır.

KAFA TRAVMALARI HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

Bebeklerde kafa travması kaç saatte belli olur?

Kafa travmalarında, ilk 24 ve 48 saat önemlidir.

Travma sonrası çocuk tamamen normal olsa da takiplerinde yeni bulgular ortaya çıkabilir. Bu yeni bulgular acil cerrahi girişim gerektirebilecek bir patolojiyi işaret edebilir.

Bu nedenle travma sonrası 24-48 saat çocuğun ya ailesi tarafından ya da gereğinde hastanede hekim tarafından takibini ve bu süre sonunda tekrar kontrolünü önerilir.

Kafa travması kaç saatte belli olur?

Kafa travması sonrası ilk 24 ve 48 saat çok önemlidir.

Travma sonrası açık yara olmasa bile kafası kırıkları veya beyin kanaması meydana gelebilir. Eğer kanama sızıntı şeklindeyse ilk saatlerde belirti vermeyebilir. Bu nedenle ilk 24 saat hastanın yanında bir refakatçi bulunması tavsiye edilir. Hastanın mümkün olduğunca uyanık kalması, uyuyorsa kısa aralıklarla kontrol edilip uyandırılıp konuşturulması önerilir.

Travma sonrası ilk 48 saat içerisinde görülen kusma, kafa içi basıncını artıran beyin ödemi veya beyin kanaması belirtisi olabilir.

Künt kafa travması nedir?

Künt travma, insan bedenine alınan darbe, yaralanma veya fiziksel saldırı nedeniyle oluşabilmektedir.

Künt kafa travması da alınan darbenin kişinin kafasına geldiğini ifade eder. Kuvvet travması olarak da bilinen künt travma, kimi zaman yüksek hız etkisinden de kaynaklanabilmektedir. Bununla birlikte, yüksekten düşme künt travmaya neden olabilir ve düşme hızı ile düşülen yerin yüksekliği de travmanın derecesinde farklılığa neden olur.

Kafa travması yıllar sonra sorunlara yol açabilir mi?

Kafa travmaları, şiddetine göre aylar ve yıllar sonra da sorunlara yol açabilir. Yaşlı hastalarda travmadan aylar sonra başlayan bazı nörolojik bulgular yavaş gelişen bir beyin kanaması düşündürür. Beyin zarları arasında sızıntı şeklindeki kanamalar başlangıçta bulgu vermeyip travmadan günler, hatta aylar sonra baş ağrısı ve denge bozukluğu gibi bulgularla ortaya çıkabilir. Çocuklarda tekrarlayan veya şiddetli kafa travmaları ilerleyen dönemlerde nöbetlere sebebiyet verebilir

Kafa travması sonrası gelişen Organik Beyin Sendromu terimi, 12 ay ve daha sonrasında bazen de hasardan yıllar sonra süren belirtilerin sınıflandırılması açısından tanımlanmıştır.

Hafif kafa travmaları her ne kadar tehlikesiz olarak düşünülse de, insanların önemli bir kısmında, çekilen beyin tomografi veya MR taramalarında herhangi bir anormallik görünmese de, haftalar, aylar bazen de yıllar sonra, süren şikayetler oluşabilir.

Organik beyin sendromunda;

• Dikkat eksikliği
• Uyum zorluğu
• Ruh durumu bozuklukları
• Hafıza ve sosyalizasyon problemleri
• Sık sık yaşanan baş ağrıları
• Kişilik değişiklikleri gibi belirtiler oluşabilir.

Kafa travması sonrası beyin ödemi yaşanabilir mi?

Kafa travması sonrası, travmanın şiddeti ile bağlantılı olarak fizyolojik ve metabolik mekanizmalarla ortaya çıkan beyin kan akımında azalma, beyin ödemi ve kafa içi basınç artışı, ikincil beyin hasarını oluşturur.

Beyin ödemi, kafa travmasından saatler, bazen günler sonra ortaya çıkabileceği için, ikincil beyin hasarını azaltmak teorik olarak mümkündür ve günümüzde travma mahallinde başlayıp yoğun bakım ünitesinde devam eden tedavi protokollerinden çoğu buna yöneliktir.

Kafa travması sonrası geçmeyen baş ağrısı neyin belirtisi olabilir?

Kafa travmaları sonrası baş ağrısı, kafatası kırığı veya beyin hasarı olmasa dahi bir hafta kadar devam edebilir ve şiddeti azalarak son bulur.

 Şiddetli kafa travmalarından sonra kafa kemiklerinde kırıklar, beyin dokusunda ya da beyin zarları arasında kanamalar oluşabilir. Daha az sıklıkta beyin zarları arasında sızıntı şeklindeki kanamalar başlangıçta bulgu vermeyip travmadan günler, hatta aylar sonra baş ağrısı ve denge bozukluğu gibi bulgularla ortaya çıkabilir.

Travma sonrası başlayan bir haftadan uzun süren veya şiddetini arttıran baş ağrıları,kafa içi basıncını arttıran bir kanama veya beyin ödemini işaret eder.Bu gibi durumlarda Beyin cerrahi doktor kontrolü önerilir.

Kafa travması sonrası uyku hali ne anlama gelir?

Kafa travması geçiren hasta, travma sonrası travmanın  nasıl gerçekleştiğini, öncesini ve sonrasını hatırlamakta zorluk çekiyorsa, uyku hali varsa ya da uyandırılamıyorsa hayatı risk altında olabilir.

Uyku halinin artması kafa içi basıncını arttıran beyin kanaması ve beyin ödeminin bir belirtisi olabilir.

Kafa travması sonrası hafıza kaybı yaşanır mı?

Kafa travması geçiren hasta, travmanın nasıl gerçekleştiğini, öncesini ve sonrasını hatırlamakta zorluk çekebilir.

Kafa travması nedeniyle beyin hasarı oluşan ve bu nedenle komaya giren kişiler, uyandıkları ilk günlerde hafıza kaybı yaşayabilir. Özellikle travmaya neden olan olay ve onun öncesindeki kısa dönemli hafıza tamamen silinebilir. Hafıza kaybı dışında kişi nerede olduğunu bilemeyebilir, sinirli olabilir,  aşırı duygusal davranabilir. Sosyal kuralları ihmal edip uygunsuz konuşabilir, küfür edebilir, kendini kontrol etme becerisini yitirebilirler.

Post-Travmatik Amnezi (Travma Sonrası Hafıza Kaybı)

Komadan sonraki bu dönem iyileşmenin normal bir parçasıdır. Tıbbi olarak post-travmatik amnezi olarak adlandırılır.  Beyin hasarı sonrası komadan uyanan kişi kim olduğunu, başına ne geldiğini, nerede olduğunu hatırlayamayabilir. Kendisinin veya yakınlarının ismini, içinde bulunulan mevsimi, Haftanın günleri gibi temel bilgileri bile hatırlamayabilir.

Kafa travmasında ilk yardım nasıl yapılmalıdır?

Kafa travmasından sonra ilk yardım genel olarak şu şekilde yapılmaktadır;

• Travma hastasının bilinç kontrolü yapılır.
• Yaşamsal bulguları değerlendirilir. Hemen tıbbi yardım istenir (112).
• Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır.
• Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir.
• Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır.
• Yardım geldiğinde sedyeye baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan alınmalıdır.
• Taşınma ve sevk sırasında sarsıntıya maruz kalmaması gerekir.
• Tüm yapılanlar ve yaralı hakkındaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir.
• Kafa travması geçiren hasta, asla yalnız bırakılmamalıdır.

Kafa travması sonrası mide bulantısı ne anlama gelir?

Kafa travması sonrası mide bulantısı veya kusma olabilir. Genellikle kafatası arka tarafına alınan darbelerde sık görülür. Kusma, her zaman bir beyin hasarının göstergesi değildir. Fakat şiddetli mide bulantısı ve fışkırır tarzda tekrarlayan kusmalar kafa içi basınç artışı, beyin kanaması veya beyin ödemi belirtisi olabilir.

Kafa travması sonrası kulaktan kan gelmesi tehlikeli midir?

Kulaktan kan gelmesi genellikle bir beyin kanaması bulgusu değildir. Bir kafa travmasını takip eden kulak kanamaları genellikle kısa süre içerisinde kendi kendine durur ama kafa travmasına ve kafatası kemiklerinin kırılmasına bağlı olarak ek problemler nedeni ile hastanın yatırılması ve tetkik edilmesi gerekebilir.

Kafa travması sonrası ateş yaşanır mı?

Kafa travması sonrası kanama, beyin zarları arasında olduğu zaman ense sertliği, ateş yükselmesi ve bilincin kapanması gibi belirtiler görülür.

Travma sonrası açık ve kirli yaralar enfeksiyona ve yüksek ateşe neden olabilir.

Kafa travması sonrası ateş, hastada durumu daha da kötüleştiren bir gelişmedir. Vücut ısısındaki artış karbondioksit seviyesini ve beyin metabolizma hızını arttıracaktır. Hastanın ateşi, ateş düşürücü ilaçlar ve soğuk kompres uygulaması ile düşürülmeye çalışılır.

Kafa travması sonrası koku kaybı yaşanır mı?

Şiddetli kafa travmaları, beyin kontüzyonu denen durumu meydana getirir. Beyin kontüzyonu geçiren kimselerde konuşamama (afazi), koku olmama (anosmi), yarım görme (hemianopsi) ve felç (hemipleji) gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Kafa travması geçiren bazı kimselerde daha sonraları sara nöbetleri gelişebilir.

Kafa travması sonrası kaç saat uyumamalıdır?

Kafa travması sonrası, nörolojik muayenesi normal ve şikayeti olmayan çocuklarda, normal beslenme ve uyku düzenine devam edilip, 2-3 saat arayla çocuktaki belirtiler kontrol edilmelidir. Uyuyorsa uyandırılıp, konuşmasına ve uyanıklığına bakılmalıdır. Gece uykusundan bir defa uyandırmak genelde yeterli olur.

İlk 24 saat içinde kendiliğinden ve fışkırır tarzda kusmalar yaşanırsa, şuur bulanıklığı, uyku hali , konuşma bozukluğu, kol ve bacakta kuvvet kaybı, nöbet gibi şikayetleri oluşursa en kısa sürede donanımlı bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bu gibi durumlarda hastalar genellikle takip amaçlı hastaneye yatırılır, gerekli tetkikler (Beyin tomografisi-BT) yapılarak acil cerrahi bir patoloji olup olmadığı araştırılır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.