K vitamini, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan, kemik sağlığını destekleyen ve yaraların iyileşmesini sağlayan yağda çözünen bir vitamindir. Başlıca türü filokinon olan K vitamini ağırlıklı olarak ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde, bitkisel yağlarda ve brokolide bulunur. K vitamininin başlıca görevi kan akışkanlığını kontrol etmek olup kanın pıhtılaşmasında önemli bir rol oynayarak kalp rahatsızlığı riskini azaltmaya yardımcı olur ve aynı zamanda kemik sağlığını da destekler. Bağırsaklarda bulunan yararlı bakteriler tarafından sentezlenmesi ve besinlerde bol miktarda bulunması nedeni ile K vitamini eksikliği ise nadir olarak görülür.
K Vitamini Nedir?
K vitamini, vücudun kanın pıhtılaşması için ihtiyaç duyduğu, yaraların iyileşmesine yardımcı olan ve ağırlıklı olarak yeşil yapraklı sebzelerde bulunan bir vitamin grubudur. Bunlarla birlikte K vitamini kemik sağlığına da faydalı bir vitamindir.
K vitamini K1 ve K2 olmak üzere iki ana gruba ayrılır. K1 Vitamini bitki kaynaklı gıdalarda bulunurken K2 Vitamini daha çok hayvansal gıdalarda mevcuttur. K vitamininin en fazla bulunduğu besinler başlıca olarak ıspanak, kara lahana, maydanoz, brokoli, karnabahar, kuşkonmaz, bezelye, taze fasulye ve domatestir. Ayrıca kırmızı ve beyaz et, ciğer ve böbrek gibi sakatatların yanı sıra yumurta ve süt ürünlerinde de K vitamini vardır.
Bilimsel olarak açıklamak gerekirse, ortak kimyasal yapısı 2-metil-1,4-naftokinon olan bir bileşik ailesinin jenerik adı olan "K Vitamini", bazı gıdalarda doğal olarak bulunan ve besin takviyesi olarak bulunan, yağda çözünen bir vitamindir Bu bileşikler filokinon (K1 vitamini) ve bir dizi menakinon (K2 vitamini) içerir. Menakinonların doymamış izoprenil yan zincirleri vardır ve yan zincirlerinin uzunluğuna bağlı olarak MK-4 ila MK-13 olarak adlandırılır. MK-4, MK-7 ve MK-9 en iyi çalışılmış menakinonlardır.
Vücutta yeterli miktarda K vitamini bulunmadığında pıhtılaşma etkisi yaratma eksikliği yaşanacağından kanama olasılığı artar. Vücutta daha kolay morarma meydana gelir, adet dönemleri daha ağır geçer. Her zamankinden daha kolay morarabilirsiniz veya bir yaralanma ya da ameliyattan sonra kanamayı durdurmak daha zor olabilir. Ayrıca adet dönemlerinizi daha da ağırlaştırabilir.
K Vitamini Türleri Nelerdir?
K vitamini, K1 ve K2 vitamini olarak iki farklı forma ayrılır.
Phylloquinone (K1 vitamini): K1 vitamini daha çok lahana, karalahana ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Menaquinone (K2 vitamini): K2 vitamini ise et, yumurta ve peynir gibi bazı hayvansal ve fermente gıdalarda bulunur. K2 vitamini ayrıca insan bağırsağındaki bakteriler tarafından da oluşturulabilir.
K Vitamini Ne İşe Yarar?
K vitamini kan akışkanlığını kontrol ederek kanın pıhtılaşmasını sağlar, kemiklerin gelişiminde önemli rol oynar ve yaraların hızlı iyileşmesine katkıda bulunur.
K vitamininin vücuda sağladığı faydalar şu şekildedir:
- Kanın pıhtılaşmasını sağlar
- Kalp hastalıkları riskini azaltır
- Kemiklerin güçlenmesine yardım eder
- Yaraları hızlı iyileştirir
- Sabah bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir
- Bilişsel yeteneği koruyabilir
Kanın pıhtılaşmasını sağlar
K vitamini temelde vücuttaki kan akışkanlığını kontrol eder ve kanın pıhtılaşması için gerekli olan proteinlerin üretilmesine yardımcı olur. Bu kontrol ve üretim sayesinde kanın pıhtılaşmasını sağlayan bir vitamin grubu olarak kabul edilir.
Kalp hastalıkları riskini azaltır
K vitamini, kan damarlarında kalsiyum birikmesini engelleyen ve kalp hastalığını önlemeye yardımcı olabilecek çeşitli proteinlerin üretimini sağlar. Bu da kalp hastalıkları riskinin azalmasına yardımcı olur. Bunun yanı sıra K vitamini kalp sağlığını destekleyen ve koruyan arterlerin esnekliğinin artmasını da sağlar.
Kemiklerin güçlenmesine yardım eder
K vitamini, düşük kemik yoğunluğunu önlemeye yardımcı olan osteokalsin üretimine yardımcı olarak kemiklerinizi güçlendirir ve bu rolü sayesinde kemik dostu bir vitamin grubu olarak değerlendirilir.
Yaraları hızlı iyileştirir
K vitamininin yaraları hızlı iyileştirmesi, kanın pıhtılaşmasını sağlaması özelliğinden gelir. Kanı pıhtılaştıran K vitamini bu sayede kanamaların önüne geçerek yaraları hızlı iyileştirir.
Tüm bunların dışında K vitamininin doğal veya takviye olarak vücuda alınmasının sabah bulantılarını hafifletmesi ve bilişsel yeteneği de koruyabilmesi söz konusu olabilir.
K Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
En güçlü K vitamini kaynağı ıspanaktır. Ispanakla birlikte brokoli, kara lahana, karnabahar, taze fasulye, marul, maydanoz, avokado, yaban mersini, yumurta, ve süt ürünleri de K vitamini zengini besinler arasında yer alır.
K vitamini içeren besinler şöyledir:
- Ispanak, pazı, brokoli
- Kara lahana, brüksel lahanası, karnabahar
- Bezelye, taze fasulye, soya fasulyesi
- Kırmızı ve beyaz et, ciğer-böbrek gibi sakatatlar
- Avokado, yaban mersini, incir, kivi, domates
- Marul, maydanoz
- Sızma zeytinyağı ve avokado yağı
- Nar suyu ve havuç suyu
- Kaju, ceviz ve fındık
K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Yetişkinlerde K vitamini eksikliği nadir olarak görülür ancak antibiyotikler gibi K vitamini metabolizmasını bloke eden ilaçları alan kişilerde veya gıda ve besin maddelerinin emilim bozukluğuna neden olan durumlarda K vitamini eksikliği görülebilir. Yaygın görülen K vitamini eksikliği belirtileri diş eti kanaması, burun kanaması, mide veya bağırsakta kanamayla birlikte idrar veya dışkıda kanamadır. Ayrıca ciltte morarmalar ve osteoporoz da söz konusu olabilir.
Yenidoğan bebeklerde de K vitamini eksikliği görülebilir zira K vitamini plasentaya geçmez ve anne sütü az miktarda K vitamini içerir. K vitamini eksik olan bebeklerde doğumun ilk haftasında mide-bağırsak yolu veya göbek kütüğünden morarma ve / veya kanama ile yenidoğanın hemorajik hastalığı riski vardır. Protrombin zamanı ve aktive parsiyel tromboplastin zamanı uzayacaktır.
K vitamini eksikliğinin en yaygın belirtileri şunlardır:
Not: Antibiyotikler bağırsaktaki K vitamini üreten bakterileri yok edebilir. Antibiyotiklerin birkaç haftadan daha uzun süre kullanılması K vitamini seviyelerini düşürebilir. Uzun süreli antibiyotik kullananlardan iştahı zayıf olan kişiler K vitamini eksikliği açısından daha büyük risk altındadır. Söz konusu kişiler bu durumda doktor tavsiyesiyle K vitamini takviyesinden faydalanabilir.
K Vitamini Eksikliği Neden Olur?
K vitamini eksikliğinın temel sebebi, yeşil yapraklı sebzeler başta olmak üzere K vitamini açısından zengin gıdaların yetersiz tüketimi sonucunda meydana gelir. K vitamini içeren besinler listesinin başında ıspanak, brokoli, kara lahana, karnabahar, bezelye, taze fasulye, avokado yer alır.
K Vitamini Hakkında Sık Sorulan Sorular
K vitamini nelerde var?
En yaygın K vitamini kaynakları, ıspanak, brokoli, lahana, kara lahana, maydanoz, pazı ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler, yeşil fasulye, kanola yağı başta olmak üzere katı ve sıvı yağlar, soya fasulyesi, avokado, yaban mersini, kuru erik, kivi üzüm ve elma gibi meyveler ile karaciğer ve tavuk gibi et ürünleridir.
Günlük K vitamini ihtiyacı ne kadardır?
Yetişkinlerin vücut ağırlıklarının her kilogramı için günde yaklaşık 1 mikrogram K vitaminine ihtiyaçları vardır. Örneğin, 65 kg ağırlığındaki bir kişinin günde 65 mikrogram K vitaminine ihtiyacı olurken, 75 kg ağırlığındaki bir kişinin günde 75 mikrograma ihtiyacı olacaktır. Bir mikrogram, bir miligramdan (mg) 1.000 kat daha küçüktür. Vücudunuzun ihtiyaç duyduğundan fazla alınan K vitamini, ileride kullanmak üzere karaciğerde depolanır.
K vitaminin fazla miktarda alınması zararlı mıdır?
K vitamini, karaciğer, kalp, beyin, kemikler ve pankreas dahil olmak üzere vücutta yaygın olarak bulunur. K vitamini diğer yağda çözünen vitaminlerin aksine fazla miktarda alınsa bile vücutta nadiren toksik seviyelerde birikir. Bunun nedeni, çabuk parçalanması ve idrar veya dışkı yoluyla atılmasıdır.
K vitamini eksikliği hangi hastalıklara yol açar?
Vücuttaki K vitamini eksikliği kanın pıhtılaşma sorunu meydana getireceği için kalp hastalıkları, kemik gelişimini olumsuz etkileyeceği için de osteoporoz hastalığına yol açabilir.
K vitamini neden önemli?
K vitamini kanın pıhtılaşmasının sağlanması, kalp hastalıkları riskinin azalması ve kemik gelişiminin güçlü olması açısından önemli bir vitamin grubudur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 20 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 6 Haziran 2024
