HDL Kolesterol Nedir? HDL Kolesterol Düşüklüğü ve Yüksekliği

HDL Kolesterol Nedir?

Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol, karaciğerde üretilen, damar sertliği gelişme riskini azaltan, atardamarları ve kalbi koruyan kan plazmasının bir lipoproteinidir. iyi kolesterol olarak da bilinen HDL kolesterol, kötü kolesterolü atardamarlardan toplayıp, karaciğere geri taşıyarak vücudun ihtiyaç duymadığı kolesterolü temizlemesine yardımcı olur. Lipoproteinler, lipitlerden yani yağlardan ve proteinlerden oluşan parçacıklar olarak bilinir. Yağlar yapıları nedeniyle kanda tek başına dolaşamayacaklarından bu görevi lipoproteinler üstlenir.

Karaciğerde üretilen HDL kolesterol, kolesterolü kanda taşımakla görevli yağ ve proteinlerden oluşur. Doku içerisinde serbest dolaşan kolesterolü kullanılması ya da atılması için karaciğere geri taşır. Daha sonra karaciğer bu kolesterolü parçalar ve vücuttan uzaklaştırır. Bu sayede kardiyovasküler hastalık riskini azaltır.

Kanda çok fazla kolesterolün birikmesini engelleyen HDL, arter duvarında plak birikmesi yani ateroskleroz riskini azaltır. Bu sebeple HDL yararlı kolesteroldür. Kötü kolesterol olarak bilinen yüksek düzeyde düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ise kan damarları duvarlarında birikerek ve geçiş yollarını daraltır ve çeşitli hastalıklara neden olur.

HDL Kolesterol Düşüklüğü Nedir?

HDL değerinin düşük olması kalp damar hastalıklarına yakalanma riskinin arttığını göstermektedir. Eğer yeterli düzeyde HDL olmazsa kolesterol kandan temizlenmez bu da damarlarda plak oluşumuna; damar sertliği ve damar daralmasına neden olur. Dışarıdan hiçbir şekilde kolesterol ihtiva eden yiyecekler tüketilmese bile vücudun günlük kolesterol imalatı 5.5 gr'dır. Bu arada iyi kolesterolün azalması da mutlaka sağlık açısından dikkate alınmalıdır. Kısacası kolesterolle ilişkili bir damar riskinizin bulunup bulunmadığını anlamak istiyorsanız, yalnızca kötü kolesterolünüzün değil, iyi kolesterolünüzün de ne düzeyde olduğunu bilmeniz şart. HDL'si düşük olanlar damar sağlığı bakımından en riskli kişiler arasında sayılır.

HDL Düşüklüğü Neden Olur?

HDL'nin düşük gelmesinin sebepleri sigara kullanımı, hipertansiyon, kalp hastalığı öyküsü ya da riski, önceden kalp krizi geçirmiş olmak, diyabet olabilir. Yaş da HDL için risk faktörüdür. Erkeklerde 45 yaş üstü, kadınlarda 55 yaş üstü olmak da HDL'nin düşüşünde risk faktörleri arasındadır. Sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam, fazla kilo da HDL’nin düşmesinde risk faktörlerindendir. HDL düşüklüğü birçok neden bağlı olarak ortaya çıkabilir. HDL düşüklüğü nedenleri şöyle sıralanır:

• Genetik bir durum olan tangier hastalığı HDL kolesterolün çok düşük olmasına neden olur
• Kandaki yağların olması gerekenden yüksek olması durumu yani hiperlipidemi HDL kolesterolün çok düşük olmasına sebep olur
• Metabolik sendrom düşük HDL düzeyleri de dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinin bir kombinasyonu olarak bilinir
• Aşırı kilo ya da obezite HDL seviyesini düşürebilir
• Sigara veya tütün kullanımı, nikotin içerdiğinden HDL seviyesini düşürür.

HDL Kolesterol Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

HDL kolesterol düşüklüğü değerinin herhangi bir belirtisi bulunmasa da kan testleriyle tespit edilebilir. Kardiyovasküler hastalık riskinizi artırdığı bilinen HDL kolesterol düşüklüğü ile ilişkili belirtiler arasında felç, kalp krizi, erken koroner arter hastalığı ve periferik polinöropati yer alır.

HDL kolesterol düşüklüğünün belirtileri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Felç
• Kalp krizi
• Erken koroner arter hastalığı
• Periferik polinöropati

HDL Kolesterol Nasıl Yükseltilir?

HDL kolesterolü yükseltmek için zeytinyağı, hindistancevizi yağı ve yağlı balık gibi sağlıklı yağları yemeyi tercih ederek ve zararlı trans yağlardan kaçınmak önemlidir Düzenli egzersiz yapmak, sigarayı bırakmak ve antioksidan bakımından zengin gıdalar tüketmek de HDL kolesterolü yükseltmede etkili olmaktadır. HDL kolesterolü yükseltmek için şu durumları uygulayabilirsiniz:

• Şeker tüketimi azaltılmalı
• Kilo ideal kiloda kalmalı
• Düzenli egzersiz yapılmalı
• Alkol ve sigara tüketimi sınırlandırılmalı
• Çok yağlı besinlerden kaçınılmalı
• Bol sebze ve meyve tüketimi yapılmalı

HDL Kolesterol Yüksekliği Nedir?

HDL kolesterol yüksekliği, kandaki kolesterol düzeyinin 80 mg/dL'nin üzerinde olmasıdır ve endişelenmeyi gerektirmez. HDL, fazla kolesterolü kandan uzaklaştırarak damar sağlığını koruyan bir kolesteroldür. HDL yüksekliği kalp sağlığının çok iyi korunduğu anlamına gelmektedir.

HDL Yüksekliği Neden Olur?

Yüksek HDL'nin nedeni genetik mutasyonlar olarak bilinir. Genlerde oluşan bazı mutasyonlar vücudun çok fazla HDL kolesterol üretmesine veya ondan kurtulmakta zorluk yaşamasına sebep olabilir. Anormal derecede yüksek HDL'nin diğer nedenleri şöyle sıralanır:

• Hipertiroidizm (Zehirli Guatr)
• Birincil biliyer kolanjit
• Alkol kullanım bozukluğu
• Bazı ilaçlar

HDL Kolesterol Normal Aralığı Nedir?

HDL kolesterol normal değeri kadınlarda 40 mg/dL, erkeklerde ise 50 mg/dL'nin üzerinde olması gerekir. HDL oranının yüksek olması kalp ve damar hastalıkları riskinin azalması için önemlidir. Sadece HDL yüksekliği değer olarak tek başına yeterli olmayabilir. Kişinin durumu incelenirken LDL değeriyle beraber değerlendirilmedir.

Koldan bir damardan ya da el parmağından delinerek alınan kandan HDL testi ve LDL testi yapılarak oranlara bakılır.

HDL Kolesterol Ne İşe Yarar?

HDL kolesterol, kan dolaşımından ve atardamar duvarlarından fazla kolesterolü toplayarak vücuttan atılabilmesi için karaciğere ileten, bu nedenle iyi kolesterol olarak adlandırılan lipoprotein türüdür. Vücuttaki yüksek HDL kolesterol seviyesi koroner kalp hastalığı riskini azaltır.

HDL (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein) kolesterol, genellikle “iyi” kolesterol şeklinde bilinir ve vücuttaki yağ (lipid) ve protein birleşiminden oluşan moleküllerdir. Bu moleküller, kolesterol ve trigliseritleri vücut boyunca taşır ve vücut fonksiyonu açısından önemli işlevlere sahiptir.

HDL veya iyi kolesterolün temel görevi, fazla kolesterolü arter duvarlarından ve kan dolaşımından alarak karaciğere taşımasıdır. Karaciğer ise bu kolesterolü parçalar ve vücuttan atılmasını sağlar. Bu süreç, arterlerde yağ birikimini önleyerek ateroskleroz (damar sertliği) riskini azaltır ve kalp hastalıklarına karşı koruma sağlar. 

Yüksek HDL seviyeleri, genellikle daha düşük kalp hastalığı riski ile ilişkilendirilir. Ancak yapılan bilimsel araştırmalar, HDL seviyelerini ilaçlarla artırmanın doğrudan kalp hastalığı riskini azaltmadığını göstermiştir. Bu nedenle, HDL seviyelerini artırmaya odaklanmak yerine, genel kalp sağlığını iyileştirmeye yönelik yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve süreci doğal bir şekilde yönetmek daha önemlidir. 

HDL seviyelerini doğal olarak artırmak ve kalp sağlığını desteklemek için aşağıdaki yaşam tarzı değişikliklerinin yapılması önerilir:

Düzenli egzersiz yapmak: Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik egzersiz yapmak HDL seviyelerini artırabilir. Ancak kişi mevcut sağlık durumuna göre bu süreyi kendi vücudunu baz alarak ayarlayabilir. Ancak egzersiz, olmazsa olmaz bir adımdır.

Sağlıklı yağlar tüketmek: Zeytinyağı ve avokado gibi tekli doymamış yağlar ile ceviz ve balık gibi çoklu doymamış yağlar açısından zengin besinler tüketmek de HDL kolesterol bakımından faydalıdır.

Sigara içmemek: Sigara içmek HDL seviyelerini düşürür; bırakmak ise seviyeleri iyileştirir. Bu sebeple her anlamda sigara tüketmemek çok ama çok önemlidir.

Sağlıklı kiloyu korumak: Fazla kiloların verilmesi de HDL seviyelerini artırabilir.

Sonuç olarak, HDL kolesterol, vücudumuzda fazla kolesterolün uzaklaştırılmasında kritik bir rol oynar ve kalp sağlığını korumaya yardımcı olur. Ancak, sadece HDL seviyelerine odaklanmak yerine, genel yaşam tarzı ve diğer risk faktörlerini de göz önünde bulundurarak kalp sağlığını desteklemek en etkili yaklaşımdır.

HDL Kolesterol Hakkında Sık Sorulan Sorular

HDL kolesterol kaç olursa tehlikeli?

Yapılan kan testinde HDL kolesterol oranı 40 mg/dl altında ise HDL düşüklüğü yaşanarak tehlikeli olarak kabul edilir.

HDL kolesterol ne demek?

HDL kolesterol, kötü ve fazla kolesterolü karaciğerin vücuttan atması için kandaki kolesterolü toplayıp karaciğere geri taşıyan kolesterol türüdür. Diğer kolesterol formlarından kurtulmayı sağladığı için iyi kolesterol olarak sınıflandırılır. HDL kolesterol seviyelerinin yüksek olması kalp hastalığı ve felç riskini azaltır.

HDL kolesterol doğal yollarla nasıl artırılır?

Düzenli olarak egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, zeytinyağı, avokado yağı ve balık yağı gibi sağlıklı yağlar tüketmek, sigarayı bırakmak ve özellikle aşırı şekerden kaçınma HDL kolesterol doğal olarak artış göstermesini sağlar.

HDL kolesterolün fazla olması zararlı mı?

Yüksek HDL seviyeleri genellikle faydalı kabul edilir ancak 100 mg/dL ve üzeri olan çok yüksek seviye değerlerde damar sertliği veya inflamasyon riski doğabilir. 

HDL kolesterol düşükse ne olur?

Çok düşük HDL kolesterol seviyeleri, kalp hastalığı riskini artırabilir. Bu değerler genellikle erkeklerde 40 mg/dL, kadınlarda 60 mg/dL aralığıdır. Çünkü HDL, damarların temizlenmesini sağlayarak fazla kolesterolü karaciğere taşır. Ancak düşük seviyeler meydana geldiğinde kolesterol damar duvarlarında birikebilir ve damar sertliği riski artabilir. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.