Evlilik Korkusu (GametoFobi) Nedir? Nasıl Geçer?

GametoFobi Nedir?

Fobi, bir şeye karşı duyulan korkunun, kişinin gündelik yaşamını olumsuz yönde etkilemesi hali olup, fobinin nedenleri konusunda farklı ekollerin farklı açıklamaları bulunmaktadır.  Freud, fobiyi bilinçaltı çatışmaları olarak tanımlarken,  Watson’a göre ise fobi, şartlı reflekse dayanmaktadır.

Gametofobi, bireyin evli olma halinden korkması durumu olup, sık rastlanan fobilerden biridir. Evlilik, yasal yollarla bireyleri birbirine bağlayan, çeşitli akitleri olan, birçok açıdan kişinin hayatını yeniden düzenlemesine sebep olan bir durumdur.

Örneğin genç çiftler evlilik tarihinin yaklaşmasıyla birlikte, yükümlülüklerinin artmasına bağlı olarak bunalarak, korku yaşamaya başlayabilmekte, çevrelerindeki insanlar tarafından yapılan olumlu ya da olumsuz yorumlar, çeşitli baskılar neticesinde de kendilerini baskı alında hissedebilmektedirler.

Kişi, gametofobide, geçmiş deneyimlerinden, çocukluk yaşantılarından, gündelik hayatından edindiği izlenim ile psikolojik bir uzun süreli bağlanma korkusu yaşamaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, ülkemizde gün geçtikçe evlilik korkusu yaşayan kişilerin sayısı artmaktadır.

Evlilik Korkusu (GametoFobi) Belirtileri Nelerdir?

Evlilikten kaçan kişiler, bağlılıktan çekindikleri için, toksik ilişki yaşama kaygısına sahip olduklarından, ya da ciddi birliktelik yükümlülüklerinden kaçınmak, başarısız bir birliktelik yaşamamak vb. sebeplerle,   uzun süreli beraberliklerden kaçınarak, yalnız yaşamanın en huzurlu seçim olduğuna kendilerini inandırabilirler.  Daha ziyade bekâr ve yalnız yaşayan kişilerle irtibatta kalmayı seçerek, fazla mükemmeliyetçi, detaycı hatta bencil davranabilirler. Özellikle erkeklerden daha fazla duyulan “evlenmek istemiyorum” cümlesi, ilişkilerde uzun süreli istikrar sağlamada da negatif etkiler yaratmaktadır. Evliliğe kutlanacak değil, yası tutulacak bir olgu olarak bakmaktadırlar.

Fiziksel Belirtiler:

Evlilik konusu açıldığında;

• Panik ve titreme ahvali,
• Sıcak basması
• Boğulma hissi
• Göğüste daralma
• Kontrolünü kaybetme korkusu
• Aşırı terleme
• Kalp atışlarda artış
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi, baş dönmesini takiben bayılma

GametoFobi Tanısı Nasıl Konulur?

Öncelikle bu fobi, kişilerin ikili ilişkilerde sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Çünkü her şeyin yolunda gittiği ilişkilerinde bile zaman ilerleyip, durum ciddileştikçe, ilişkileri bitirme konusunda kendilerine engel olamamaktadırlar. İlişki içinde olması muhtemel sorunlar, kavgalar, gayet doğal karşılanması gerekirken, bu kişiler, en ufak gerginliği sağlıksız, olmaması gereken bir durum gibi algılayarak gözlerinde büyütebilirler, nasıl başa çıkacaklarını bilemeyebilirler. Uzun süreli ilişkinin sonu evliliktir diye düşünerek, kısa ya da çok partnerli ilişkiler seçebilmektedirler. Güven alanlarını koruyan, tehdit etmeyen, çok beklenti içine girmeyen kişileri partner olarak seçerler. Genellikle ilişkiler uzadıkça, sorunlara odaklanarak “daha iyisini bulurum” diye düşünecek bir savunma mekanizması geliştirirler. Bu kişiler, evliliği hayallerinin önünde bir engel olarak görerek, bu konuşmalardan rahatsız olur, kendilerini evli biri olarak hayal etmekte zorlanırlar..

GametoFobi (Evlilik Korkusu) Sebepleri Nelerdir?

Farklı geçmişe, kültürlere, aile yapılarına, hayat görüşlerine sahip kişilerin, başka bir kişiye bağlanarak,  kendilerini çatışma ve kavga dolu bir süreçten koruma istekleri en önemli sebepler arasında sayılabilmektedir.  Evlilik hayatının artıracağı sorumluluklar, zamanla bu sorumluluğa çocuk faktörünün de eklenmesi, özellikle çalışan kadınlarda gametofobinin görülmesine sebep olabilmektedir. 

Kişi kötü bir anne- baba iletişimi ve çocukluk yaşantılarına sahipse, bu kavgalardan, huzursuzluktan kaçmak için de kendini korumaya çalışıyor olabilir. Zira kötü ilişki örneklerine maruz kalmış olmak, bireyin hem kendisine hem de karşı tarafa olan güvenini ve umudunu da sarsar.

Erkekler açısından da, erkek arkadaş ve sosyal çevreden kopma, özgürlüğünü kaybetme,  evde kendisine yüklenen sorumluluğun artacak olması, kişileri evlilik fikrinden uzaklaştırabilmektedir.  Mutsuz evlilik tecrübelerini görmüş olmak kadar, kendi ailesinin mutlu olması da bu kişilerin kendi ilişki beklentilerinde mükemmeliyetçi olmalarına, gerçekçi beklentilerden uzaklaşmalarına sebep olabilmektedirler.

Sebepleri kısaca şöyle sıralanmaktadır:

• Bireyin boşanmış bir anne baba ilişkisi görmüş olması,
• Bireyin, kişisel özgüven eksikliği
• Bireyin, kendisi ile ilgili olarak cinsel yetersizlik hissi
• Kişinin ailesinde, ebeveynleri arasında yaşadığı fiziksel/psikolojik şiddet olayları
• Çevresindeki ilişkilerde genelde kötü sonuçlara, aldatmalara, yalanlara, direkt olarak ya da dolaylı yoldan şahit olması
• Bireyin, bilinçaltında yatan kaygılar
• Kişinin geçmişte herhangi bir istismara uğramış olması ya da şahit olmuş olması
• Evlenecek olan kişinin sosyoekonomik açıdan kendisini yetersiz hissetmesi
• Bireyin daha önce başarısız bir evlilik ya da ciddi ilişki deneyiminin olması
• Kişinin çevresinde evlilik ile ilgili olarak olumsuz söylemlerde bulunan kişilerin varlığı
• Evlenecek olan kişinin şüpheci oluşu, insanlara kolay güvenememesi,
• Bireyin detaycı, mükemmeliyetçi oluşu
• Evlenecek olan kişinin anne ve babası çok mutlu bir evlilik sürdürüyor ise, kendilerinin bu kadar mutlu olamayacağı kaygısı.
• Kişinin evlendikten sonra boşanamayacağını düşünmesi
• Nişan, düğün ve benzeri etkinliklerde oluşan stres hali
• Evlenecek olan kişinin, hep daha iyi bir eş bulma düşüncesi ile arayışta olması,
• Bireyin hayatının tek düze hale geleceğinden, özgürlüğünü kaybedeceğinden korkması
• Kişinin narsist kişilik özelliklerine sahip olup, kimseyi kendisine layık görememesi.
• Evlenecek olan kişinin anti sosyal ya da asosyal olması

GametoFobi Tedavisi Nasıldır?

İlk adım kişiye karşı tarafa güvenebilmeyi öğretmektir.  Bunun için profesyonel destek almak gereklidir.  Yani bu güvensizliği yaratan konuları, durumları konuşmak,  ne kadar gerçekçi oldukları üzerinde tartışmak, objektif sonuçlara vararak, kişiye iç görü kazandırmak amaç edinilmelidir.  Partnerlerin, ilişkiden gerçekten neler beklediğine, karşısındaki kişiyi önyargısız değerlendirmesine,  dair sağlıklı sorgulama yapabilmeyi öğrenmesi gereklidir. Bu şekilde ilişki adaylarına sağlıklı ve istikrarlı bir tutumla yaklaşabilecektir.

Geçmişten getirdiğimiz korkularımızın bizi bir kutuya hapsettiğini görmemiz gereklidir. Bu kafes sebebiyle, belki nice mutlu olunabilecek ilişki de boşa harcanacaktır. İçimizdeki önyargı ve kaygılarla,  iyi giden bir ilişkiyi bile manipüle edebileceğimizi farkına vararak, hayatımızdan zaman da kaybettirdiğini görmek gereklidir. Korkularla yüzleşerek,  hak eden kişiler için elinizden gelen çabayı göstermek, gerekirse çift terapisi almak ta destek sağlayacaktır. Korkuyla ve önyargıyla reddettiğiniz evlilik fikri,  aslında derin hissiyatınızda, tam tersi isteyip, kötü sonuçlanmasından korktuğunuz için yaşayamadığınız bir gelecek olabilir.

GametoFobide İzlenebilecek tedavi metotları nelerdir?

Davranışçı Terapi: İçinde bulunulan zamanı hedefleyen ve kişinin duygularını olumlu bir şekilde etkileyip düşünceleri ve davranışlarını değiştirmesini sağlayan bu yöntem ile kişi daha yapıcı,  subjektiflikten uzak, mantığa dayalı kararlar verebilir.

Psikoterapi: Kişilerin duygusal sorunlarının ve bu sorunların harekete dökülmüş halinin çözümünün sağlanmasını hedefleyen, ruh sağlığı üzerinde koruma ve geliştirme yapılan yöntem ile kişisel gelişim basamaklarından ilerleme sağlanması hedeflenmektedir.

Maruz Bırakma: Kişiyi direkt olarak sorun ve kaygı kaynağına maruz bırakarak, uzun, değerli ilişkiler içerisinde sebat ederek, devamlılığını aktif sağlama yönünde katılımına çalışılır.

GametoFobi için Öneriler nelerdir?

Hayatınıza, geçmişinize, kişisel özelliklerinize, ilişki beklentilerinize, hayatınızda o andaki partnerinize dair objektif analizler yapabilmek için psikolog desteği alın. Evlilikle ilgili korkunuzun asıl sebebinin neler olduğunu tespit etmeniz ilk adım olacaktır.

•  Analizinizi yaptıktan sonra, evlilikten korkmanıza sebep olan şey ile yani korkunuzla yüzleşerek,  bugününüzü ve yarınınızı etkilemeyeceği bir noktada konumlandırın.
• Evlilik ile ilgili korkularınızı farklı ve güvendiğiniz kişilerle paylaşın.
• Partnerinizin artı ve eksi yönlerini belirleyerek,  hayat boyu onunla nasıl ve neden birlikte olacağınıza dair bir senaryo oluşturun,  kıymet verdiğiniz birini kaybetmek isteyip istemediğinize karar verin.
• Hayatın farklı zamanlarındaki iniş çıkışları, zaman zaman kavgalar da olacağını,  her zaman mutlu ya da her zaman üzgün olunamayacağını,  insanların konuşarak hatta destek alarak anlaşabileceğini kendinize hatırlatın.
• Gelecekteki yerinizi belirleyin. Bir kaç yıl sonrasında kendinizi nerede ve nasıl bir halde hayal ediyorsunuz, yaşlılığınızda, zor zamanlarınızda,  mutlu günlerinizde yalnız mı olmak istiyorsunuz,  bunu sakin bir anda düşünün.
• Başkalarına kulak asmayın. Hiçbir bireyin ve hiçbir ilişkinin aynı olmadığını, güvenilir ve kalpten seven insanlarında hayatta mutlaka var olduğunu, çok mutlu ilişki ve evliliklerinde yaşandığını görmezden gelmeyin.