Beş temel duyudan biri olan görme, insan hayatı için büyük önem taşıyor. Görme duyusu; göz içi kanamalar, göz içi zar gelişimleri, retina yırtılmaları ya da diyabet nedeniyle ciddi hasar görebiliyor. Tüm bu riskler arasında diyabet yani şeker hastalığı bir adım öne çıkıyor. Bunun temel nedeni, doğrudan damar sistemi üzerinde hakimiyet kuran diyabetin hayli ince ve hassas bir damar yapısına sahip olan gözleri de etkilemesi olarak gösteriliyor. Diyabetin ya da diğer göz rahatsızlıklarının neden olduğu görme problemleri “Vitrektomi cerrahisi” ile son bulabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Göz Merkezi’nden Prof. Dr. Abdullah Özkaya, vitrektomi cerrahisi hakkında bilgi verdi.
Gözün içini vitreus olarak adlandırılan bir jel madde doldurmaktadır. Bu madde retinaya yapışıktır. İleri yaşta bu jel yapısal olarak değişime uğrayabilir ve yapışık olduğu yerlerde retinaya bir çekinti yapar. Bununla birlikte gözdeki sinir hücreleri uyarılır. Böylece loş ortamlarda kişiler ışık çakması şeklinde görüntüler görebilir. Retinası sağlam olanlarda bir sorun oluşmaz ama bazı kişilerde retina yırtılması meydana gelebilir. Bu nedenle de retina yapması gereken görevi yapamaz. Bu durumda vitrektomi cerrahisi yani retina cerrahisi devreye girebilir.
Pek çok sorunu çözüyor
Vitrektomi cerrahisi retina hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. İlk defa 1970’li yıllarda uygulanmaya başlayan vitrektomi cerrahisine, şeker hastalığına bağlı retina yırtılmaları, göz içi kanamalar, göz içi zar gelişimleri, gözün sarı noktası üzerinde zar, delik gelişmesi ya da çekinti olması durumunda başvurulmaktadır. Günümüzde çok yaygın görülmese de, ilerleyen yaşla ortaya çıkan gözde sinek uçması olarak tarif edilen floaters adlı hastalığın tedavisinde de vitrektomi yapılabilmektedir. Vitrektomi, vitreus isimli jelin göz küresinin içine çıkarmak için yapılan bir operasyondur. Operasyon ile birlikte retina, beyne sinyal göndererek görme sorununu çözümler. Pek çok kalıcı görme kaybı durumu vitrektomi ile tedavi edilebilir. Bu sayede kaliteli bir görüntü sağlanabilmektedir.
Geç kalan diyabet hastaları dikkat
Toplumu giderek etkisi altına alan diyabetin bir insanın vücudunda geçirdiği süre uzadıkça göz tutulum oranları da artmaktadır. Özellikle 10 yılı geçmiş tipik diyabetlerde ciddi oranlarda göz bulguları görülmeye başlar. Erken teşhis edildiğinde çoğunlukla küçük kanamalar, yağ birikintileri, görme noktası ödemleri, lazer göz içi enjeksiyon tedavileriyle düzeltilebilmektedir. Ancak geç kalındığı takdirde yani diyabet hastaları periyodik kontrollerini aksattığında tek seçenek olarak geriye cerrahi kalmaktadır. Vitrektomi cerrahisi sayesinde gözdeki kanlanma, zarlar temizlenmekte ve gözün görme yetisini daha fazla kaybetmesinin önüne geçilebilmektedir.
Retina yırtıklarında da kullanılır
Vitrektomi cerrahine gözün sarı nokta olarak bilinen makula bölgesinde zar oluşumu ve retina yırtıklarına bağlı retina dekolmanı gelişmesi durumunda başvurulmaktadır. Gözün içine dolduran vitreous jeli 40’lı yaşlardan sonra yapıştığı bölgelerden ayrılmaya başlar. Bazı alanlardan rahat ayrılamadığı için çekme yaparak delik veya yırtık oluşturabilir. Bu yırtıkların da altına sıvı kaçması sonucunda retina tabakası ayrışır ve retina dekolmanı adı verilen durum oluşur.
Göz travmalarında da vitrektomi uygulanabilir
Kanama, yırtık ve delici yaralanmalara neden olan göz travmalarında hem kornea hem de retina hasar görmektedir. Gözün arka kısmını ilgilendiren yaralanmalarda; retina dekolmanı, kanama, zar oluşumu gibi durumlar eş zamanlı meydana gelmişse hem kornea nakli hem de vitrektomi birlikte yapılmaktadır.
Operasyon lokal veya genel anestezi altında uygulanır. Operasyonda bir milimetreden küçük kesiler açılır. Ameliyatın sonunda da soruna göre dikiş atılır veya atılmaz. Ameliyat sonrasında bazı konulara dikkat edilmelidir. Vitrektomi sonrası yatış pozisyonu büyük bir önem taşımakla birlikte doktorun önereceği pozisyonda yatmak cerrahinin başarılı olması için olmazsa olmazdır. Eğer doktorun önerilerine uyulmazsa bu ikinci bir cerrahiye neden olabilir. Ameliyat sonrasında gözde kızarıklık, kaşınma, batma kanlanma olabilir. Bu şikayetler bir hafta içinde düzelir. Eğer ameliyat sonrasında şikayetlerde düzelme olmazsa, şiddetli baş ağrısı olursa mutlaka cerrahinin yapıldığı merkezle irtibata geçilmelidir.
Cerrahi sonrası takipler önemli
Cerrahinin süresi hastadan hastaya farklılık göstermektedir. Hem kornea nakli hem de vitrektomi yapıldığı durumlarda 1-3 saat, retina durumu hafif olan vakalarda ise yaklaşık 1 saat sürebilir. Vitrektomi ameliyatı sonrası iyileşme süresi hastadan hastaya göre değişmektedir. Vitrektomide, diğer göz cerrahilerinden farklı olarak iyileşme zamana yayılır ve görme seviyesi yavaş yavaş düzelir. Cerrahi sonrası ise gözü travmalardan ve darbelerden korumak gerekir. Vitrektomi sonrası bakım da önemlidir. Bu konularda göz hekimi gereken uyarıları yapar. Güneşe çıkarken mutlaka güneş gözlüğü takılması önerilir. Yakın takip ve kontrollerin aksatılmaması, ilaçların düzenli olarak alınması da önem taşır.
Güncelleme Tarihi : 24 Haziran 2021
Yayınlanma Tarihi: 6 Şubat 2020
