Bipolar Nedir? Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Bipolar Bozukluk Nedir?

Bipolar, taban tabana zıt olan "mani" ve "depresif" duygudurumuna sahip kişilerde iki uçlu bozukluğu tanımlamaktadır. İki ayrı hastalık dönemlerinde görülen mani, coşkulu, taşkın ve enerjik bir ruh halini ifade ederken, depresif ise üzgün olan, intihara kadar uzanabilecek depresyona işaret etmektedir.

Toplumda her 100 kişiden % 1-2’sinde görülen bipolar bozukluk, sıklıkla genç erişkinlikte 15-35 yaş aralığında ortaya çıkar, kadın ve erkekte eşit olarak görülmektedir.

Mani nedir?

Maniye girmiş kişi (yani ‘manik’ hasta) son derece neşelidir. Güler şarkı söyler, herkesle sohbet eder ancak hasta neşeli olmakla birlikte kolaylıkla da sinirlenebilir. Bipolar hastalığı (duygudurum bozukluğu) olan kişilerin fikirlerini eleştirmeye, taşkın davranışlarını engellemeye çalıştığınızda da büyük bir öfkeye kapılabilirler. Mani ‘anormal‘ bir durumdur ve kişi neşeli, mutlu, esprili ve enerjik olmasına rağmen kişinin tüm sosyal uyumu bozulmuştur.

Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Bipolar bozukluğu bulunan kişilerde aşırı yüksek ruh halinden aşırı düşük ruh haline kayma söz konusudur. Manik belirtilerde enerjinin artması, çok mutlu ve neşeli olma, kendini önemli hissetme ve ajitasyon yer alırken, depresif belirtilerde ise enerji eksikliği, değersiz olduğunu düşünme, özgüven düşüklüğü ve intihar düşünceleri söz konusudur.

Manik belirtiler şunlardır:

• Mutlu, neşeli ve coşkulu hissetme
• Kendini önemli hissetme
• Hızlı konuşma
• Konsantrasyonda azalma ve dikkatin dağılması
• Cinsel istekte artış
• Riskli kararlar vermek
• Uyku problemleri (uyku ihtiyacında azalma)
• Çok para harcama
• Yargılama kapasitesinde azalma
• Düşünme ve konuşma içeriğinde artış
• Tahrik edici, uygun olmayan davranışlarda artış
• Alkol ve madde kullanımında artış

Depresif belirtiler de şunlardır:

• Üzgün ve mutsuz hissetme
• Sinirli ve gergin olma
• Enerji eksikliği
• Değersiz olduğuna inanma
• Umutsuzluk içinde olma
• İştahsızlık
• İntihar düşüncesine sahip olma

Bipolar belirtilerinin üç veya daha fazlasının her gün görülmesi ve bir hafta veya daha uzun sürmesi gerekmektedir. Mani dönemi ani başlar ve tedavi edilmezse haftalarca sürebilir. Kişi genelde mani dönemi yaşarken hasta olduğunu fark etmez ya da tedaviyi reddetme eğilimindedir.

Manik atağın başlangıcında ya da bağımsız bir atak olarak da görülebilen bir diğer durum da hipomanidir. Hipomani fazı, üretkenliğin arttığı ancak manik belirtilerin daha hafif olduğu bir dönemdir. Hipomani fazında belirtiler genellikle kişinin okul, iş ve sosyal çevresiyle bağlarını etkilemeyecek derece görülürler.

Bipolar Bozukluk Atakları Nedir?

Kişinin ruh halinde çarpıcı değişikliklere yol açan yükselme ve alçalma dönemleri, depresif ve manik ‘ataklar’ olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler depresyona ya da maniye daha yatkın olurken bazı kişilerde belirtiler, iki uç duygu durum arasında gidip gelme (karma epizot) şeklinde olabilmektedir. Bipolar bozukluk evreleri şu şekildedir:

Mani dönem

Kişinin aşırı enerjik, konuşan, hareketli hissettiği, kendini güçlü olarak tanımladığı bir dönemdir.

Depresif dönem

Kişi hayattan keyif almamaya başlar, sürekli olarak yakınır ve mutsuz olduğu bir dönemdir.

Karma dönem

Mani ve depresif semptomlarının aynı anda bulunduğu ve karışık bir şekilde olduğu dönemdir.

Bipolar depresif atağa (döneme) ait belirtiler nelerdir?

• Umutsuz ve karamsar olma
• Üzgün endişeli ve mutsuz hissetme
• Yaşamdan zevk alamama
• Enerji azlığı
• Unutkanlık
• Konsantrasyon güçlüğü
• Değersizlik hissi
• İştah değişikliği; kilo kaybı ya da kilo alımı
• Fazla uyuma, uykuya dalmakta güçlük çekme, geceleri sık uyanma
• Çaresizlik ve değersizlik hisleri
• Ölüm ya da intihar düşünceleri

Depresif dönemde de, en az beş belirtinin iki hafta ya da daha fazla sürmesi beklenir. Depresif ve manik atakların ağır yaşandığı durumlarda da halüsinasyon ve hezeyan gibi psikotik belirtiler de görülebilmektedir.

Bipolar Bozukluk Nedenleri

Yapılan araştırmalar sonucunda bipolar bozukluk nedenleri arasında genetik faktörlerin yer aldığı bilinmektedir. Genetik olarak bipolar bozukluk hastalığına yatkın olan kişilerin yaşadığı stresli bir hayat bu hastalığı tetikleyebilmektedir. Genetik yatkınlığın yanı sıra beyin gelişimi ve beyin hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan nörotransmitterların da bipolar bozukluk hastalığına sebebiyet verdiği düşünülmektedir. Aile bireylerinde bipolar hastalığı olan kişilerde bipolar bozukluğun ortaya çıkma ihtimali olduğu belirtilmektedir.

Bipolar Bozukluk Gelişiminde Rol Aan Risk Faktörleri Nelerdir?

• Yeterli bedensel aktiviteler yapmama
• Kötü beslenme alışkanlıkları
• İlaçların yan etkileri
• İş sorunları
• Stresli yaşam
• Adrenalin, insülin, stres hormonu ve kortizol sisteminde değişiklikler olması
• Suç oranı yüksek bölgede yaşama
• Maddi sorunlar

Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Herkeste bipolar bozukluğu tanısı farklı alt tip, şiddet, yoğunluk ve sıklık gösterir. Hastalığın tedavisine başlanmadan önce hekim tarafından bipolar testi yapılmalı ve psikiyatrik tanı konduktan sonra uygun tedavi biçimi seçilmelidir.

Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir? 

Bipolar tedavisinde, akut alevlenme dönemlerinin tedavisi ve koruma tedavisi olmak üzere iki aşamalı tedavi şekli söz konusudur. Bipolar bozuklukta atak tedavisi, modern tıbbın başarıyla tedavi edebildiği,  hastanın zaman zaman geçirdiği manik veya depresif atakların tedavisidir. Atakların tekrarlama riskine karşı planlanan koruyucu tedaviyle de, atak sıklığının azalması, hasta tekrar mani veya depresyon geçirse bile bunların hafif olması ve kısa sürmesi sağlanmaktadır. Uzun dönemde koruyucu tedavinin sürdürülmesi gerekmektedir. Bipolar tedavisinde hekim tarafından planlanan duygu durumu dengeleyen ilaçlar (bipolar bozukluk ilaçları) ile birlikte destekleyici psikoterapi ve psikososyal terapilerin uygulanması bipolar hastalığının kontrolü açısından önemlidir.

Bipolar bozukluk tedavisi ne kadar sürer?

Bipolar tedavisinde, akut alevlenme dönemlerinin tedavisi ve koruma tedavisi olmak üzere iki aşamalı tedavi şekli söz konusudur. Bipolar bozuklukta atak tedavisi, modern tıbbın başarıyla tedavi edebildiği,  hastanın zaman zaman geçirdiği manik veya depresif atakların tedavisidir. Atakların tekrarlama riskine karşı planlanan koruyucu tedaviyle de, atak sıklığının azalması, hasta tekrar mani veya depresyon geçirse bile bunların hafif olması ve kısa sürmesi sağlanmaktadır.

Bipolar Bozuklukta Hangi Hastalıklar Görülebilir?

Bipolar hastalığı olan birçok kişide aşağıdaki bazı rahatsızlıklar görülebilmektedir:

• Yemek yeme bozukluğu
• Endişe (anksiyete) bozukluğu
• Maddeleri kötüye kullanma
• Obeziteye ve diyabete yakalanma riski
• Migren tipi baş ağrıları
• Tioid ile ilişkili hastalıklar
• Kalp hastalıkları

Bipolar Bozukluk Nasıl Önlenir?

• Düzenli ve yeterli uyunmalıdır
• Yaşa ve vücut tipine uygun sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmak çok önemlidir. Doktor kontrolünde doğru bir beslenme planı oluşturulmalıdır.
• Mümkün olduğu kadar egzersiz yapılmalıdır
• Stresli ortamlardan mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır
• Alkol mümkün olduğu kadar azaltılmalı veya hiç tüketilmemelidir
• Nefes egzersizleri yapılmalıdır
• Öfke kontrolü yapılmalıdır

Bipolar Bozukluğu Olanlara Nasıl Yaklaşılmalı?

Bipolar tanısı alan kişiler, çoğu zaman hastalıklarını kabullenmez ve durumlarına sebep olarak da çevrelerinde olup bitenleri gösterme eğilimindedirler. Bu nedenle, tedaviye başlamak ve sürdürmek için aile ve çevre desteği çok önemlidir. Hastanın güvenliğinin temin edilmesi ve tedavinin sağlıklı sürdürülebilmesi için aile bireylerinin hastalık döneminde etkin davranması gerekebilmektedir.

Aile bireyleri hastalık dönemine ait davranış problemleri (depresif dönemde çökkünlük ve ağlama atakları ya da manik dönemde kontrolsüz para harcama, alkol ve madde kullanımı gibi ) ve sonuçlarıyla baş etmekte zorluklar yaşayabilmektedirler. Aile bireyleri ve yakın çevrenin de yaşadıkları zorluklarla baş etmek için destekleyici grup terapisi çalışmalarına katılmaları yararlı olabilmektedir.

Bipolar Bozukluk Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bipolar hastalığı kimlerde görülür?

Özellikle bahar aylarında artış gösteren bipolar bozukluk, 15-35 yaş aralığında görülebilir. En çok görüldüğü yaşlar 20’den başlamaktadır.

Bipolar bozukluk tedavisi hayat boyu sürer mi?

Bipolar bozukluk tedavisinde uzun dönemde koruyucu tedavinin sürdürülmesi gerekmektedir. Bipolar tedavisinde hekim tarafından planlanan duygudurumu dengeleyen ilaçlar (bipolar bozukluk ilaçları) ile birlikte destekleyici psikoterapi ve psikososyalterapilerin uygulanması bipolar hastalığının kontrolü açısından önemlidir.

Bipolar krizi nasıl olur?

Bipolar bozukluk her insanda farklı alt tip, şiddet, yoğunluk ve sıklık gösterir. Kişinin ruh halinde çarpıcı değişikliklere yol açan yükselme ve alçalma dönemleri, depresif ve manik ‘ataklar’ olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler depresyona ya da maniye daha yatkın olurken bazı kişilerde belirtiler, iki uç duygu durum arasında gidip gelme (karma epizot) şeklinde olabilmektedir.

Bipolar bozukluk nasıl anlaşılır?

Bipolar bozukluk belirtileri gösteren hastaya uzman hekim tarafından bipolar testi yapılmalı ve psikiyatrik tanı konduktan sonra uygun tedavi biçimi seçilmelidir.

Bipolar bozukluk geçer mi?

Bipolar bozukluk hastalarının bir kısmı tedaviye olumlu sonuç verip iyileşirken bazı hastalar hayatlarının çeşitli dönemlerinde ataklar yaşayabilmektedir. Ataklar dışında hayatlarına sorunsuz bir şekilde devam edebilirler.

Bipolar bozukluk genellikle hangi yaşlarda başlar?

Bipolar bozukluk sıklıkla genç erişkinlikte 15-35 yaş aralığında ortaya çıkar, kadın ve erkekte eşit olarak görülmektedir.