Bebeklerde Ateş Kaç Olmalı? Bebeğin Ateşi Nasıl Düşürülür?

Bebeklerde Ateş Nedir?

Vücut ısısı organ sistemlerinin düzgün çalışabilmesi için belirli sınır dereceler içerisinde olmalıdır.  Vücut ısımızı kontrol eden yer; beyinde hipotalamus olarak adlandırılan bölümdür. İnsanlarda ortalama vücut ısısı 36,5 derecedir. 37.3, 37.4 derece olan vücut sıcaklığı bebeklerde ateşi işaret eder. 38 derece ve üzerindeki vücut sıcaklığı ise vücut ısısının normal sınırların üzerine çıktığı anlamına gelir. 

Ateş vücudun, vücuda giren enfeksiyon ajanlarına verdiği biyolojik bir yanıttır. Ateş ile birlikte bağışıklık sistemi, vücuda giren enfeksiyon yapan mikroorganizmalarla  savaşmaya  başlar. Bu anlamda ateş vücudun savunma mekanizmalarından biridir. Fakat hem ateşin getirdiği huzursuzluk, halsizlik ve bitkinliğin giderilerek çocuğun rahatlatılması hem de ailelerin en korktukları durumlardan biri olan ateşli  havalelerin  önlenmesi  için ateşin belirli bir sınırdan sonra  düşürülmesi gerekmektedir. Günün saatine göre de bu sıcaklık değişir. Bu sıcaklık yükselince bağışıklık sisteminin elemanları aktive olur. Bu noktada bağışıklık sistemi enfeksiyona neden olan virüs, bakteri, parazit  veya  mantar  gibi mikroorganizmalarla  savaşmaktadır. Yani ateş vücudun verdiği sağlıklı bir tepkidir.

Yenidoğan ilk bir ay içerisinde ateş enfeksiyon kaynaklı olabileceği gibi beslenme azlığı ve vücudun sussuz kalması gibi başka bir nedenle de olabilir. Sebep her ne olursa olsun yenidoğan ateşi ciddidir. Zaman kaybetmeden acilen hekime başvurmak gerekir.  Aynı zamanda 3 aylık dönem ve altı diğer bebeklerde de aynı hassasiyet gösterilmelidir.  Bu yaş gurubunda hayatı tehdit eden enfeksiyonlarda zaman kaybı yaşanmamalı ve hemen hastaneye başvurulmalıdır.

Bebeklerde Ateş Belirtileri Nelerdir?

Genel anlamda bebekte ateşin belirtileri şöyle sıralanabilmektedir:

• Halsizlik  gelişmesi
• Uyku  düzeninde bozulma
• Beslenmenin azalması
• Oyuna  ilginin  azalması
• Avuç  içi bebek  veya çocuğun  cildine  dokunulduğunda  normalden  daha sıcak  hissedilmesi.

Bebeklerde Ateş Neden Olur?

Ateş bir hastalık değildir - bir semptom olarak kabul edilir. Ateş genellikle vücudun bir hastalıkla savaştığı ve bağışıklık sisteminin çalıştığı anlamına gelir. Bebeğinizin ateşi varsa, çoğu durumda muhtemelen soğuk algınlığı veya başka bir viral enfeksiyon kapmış demektir. Bebeklerde daha az görülmekle birlikte, pnömoni, idrar yolu enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları veya kan bakteriyel enfeksiyonu veya menenjit gibi daha ciddi bir enfeksiyon ateşe neden olabilir.

Bebeklerde   ateş;  enfeksiyonlar  dışında da olabilir.  Başlıca neden  ise   hafif ve  kısa süreli  ateş  ile seyirli diş çıkarma  dönemleridir. Ayrıca  belli  başlı aşılarda  aşı  sonrası  yine  kısa süreli  ateş olması  normaldir. Çok kalın giyinmek veya sıcak bir günde dışarıda çok fazla zaman geçirerek aşırı ısınmak da  vücut  ısısının  normalden  yüksek  ölçülmesine  neden olacaktır.

Bebeklerde Ateş Nasıl Ölçülür?

Vücut ısısını ölçerken, teknolojik gelişmelerle birlikte, farklı yöntemlerle çalışan ve farklı yerlerden ölçüm yapan termometreler kullanılabilmektedir.  Ağızdan, alından, kulak yolundan, koltuk altından, makattan ateş ölçülebilir. Bu ölçümler için cıvalı- cam, elektronik, dijital, trans membranik ve termal kamera ile ölçüm yapılabilir. Ölçümlerde tercih edilecek termometrelerin doğru ve hızlı ölçüm yapmaları, çevre ısısı ile etkileşmemeleri, güvenilir olmaları gerekmektedir. Ateş ölçüm türleri şöyle sıralanabilmektedir:

• Ağızdan ateş ölçümü: Ölçüm öncesi cıvalı termometre sallanarak cıva düzeyi 36 °C altına inene kadar sallanmalıdır. Dijital termometrelerde de açma düğmesine bastıktan sonra ölçüme hazır olduğuna dair ekran görüntüsü beklenmelidir. Termometre ağız içi yanağın iç tarafına yerleştirilir.  Cıvalı termometre 3 dakika, dijital termometre ise sinyal sesi duyulana kadar ağız içinde tutulur. Ekrandaki ölçüm değeri okunur. Şuuru kapalı hastalarda ve küçük çocuklarda termometreyi ısırıp kendilerine  zarar verebilecekleri için  olabildiğinde  ağız  içi  ölçüm  tercih edilmemelidir.
• Koltuk altından ateş ölçümü: Koltukaltı kurulandıktan sonra termometre yerleştirilmelidir. Cıvalı termometrelerde, termometre kalım süresi 5 dakika, dijital termometrelerde ise yine sinyal sesi duyulana kadardır.  Kolay ve güvenlidir.
• Kulak yolundan ateş ölçümü: Timpanik zar kulak zarıdır. Vücudun ısı merkezinin kanlanmasını sağlayan damarlar bu bölgeye de yakın olduğu için vücut sıcaklığının ölçümünde ideal bölgedir. Kulak salgısı tıkaç oluşturmuş hastalarda, dış kulak yolu travması olan hastalarda kulaktan ölçüm yapılması önerilmez.
• Rektal ateş ölçümü: Bu bölgeden ısı ölçümü genelde cıvalı cam termometreler ile gerçekleşir.  Cıvalı cam termometrelerle 3 dakika ölçüm için beklenir. Termometrenin işlem sırasında kırılabileceği ve rektum yaralanmalarına neden olabileceği göz önünde tutularak yenidoğanlarda ve küçük çocuklarda uygulama pek önerilmez. Ayrıca ishal gelişen hastalarda,  bağışıklık sistemi bozulmuş hastalarda, bu bölge ile ilgili cerrahi işlem geçirmiş hastalarda da bu yöntem ile ölçüm yapılmamalıdır.

        Eğer ağız, kulak yolu veya koltuk altından yapılan ölçümlerde ateş 38 derecenin üstünde ve rektal ölçümde de ateş 38.5 derecenin üzerindeyse çocuğun ateşi var demektir.

 Zaman içerisinde tecrübeli anneler,  termometronin o an için bulunamadığı zamanlarda,  dudaklarını çocuklarının  alınlarına  dayayarak  ateşleri olup olmadığı hakkında ön görüye sahip olabilirler.

Ateş Tehlikeli midir?

Eğer bebek 3 aylıktan küçükse ve ateşi varsa bu acil durum anlamına gelebilir. Bebeğin aktif olup olmadığı, nefes almada veya yemek yemede zorlanıp zorlanmadığı, çok huysuz olup olmadığı, vücudunda döküntü olup olmadığı önemli kriterlerdir. Eğer bebek tepkisizse, nefes alırken sorun yaşıyorsa, çok huysuzsa, vücudunda döküntü ya da kızarıklıklar varsa, daha az bez ıslatıyorsa, ağlarken göz yaşı yoksa, nöbet gibi durumlar geçirdiyse ateş acil durum olarak kabul edilir ve bu tehlikeli bir durumdur. Böyle durumlarda mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna ve çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

Özellikle bebek ve süt  çocuğu  dönemindeki hastalarda, ateşin  nedenini   belirmek  sadece  ebeveynlerin  anlattığı hastalığa  dair   şikayetleri  dinlemek  ve   bebeği muayene etmekle  mümkün olmayabilir. Bu nedenle doktorlar bazen bebeğin ateşinin nedenini tam olarak belirlemek için özel testler (kan veya idrar testleri ve ek tetkikler) isteyecektir.

Bebeklerde Ateş Durumunda Ne Yapılmalı?

Bebeklerde ateş yükseldiğinde bebeği ılık su ile yıkamak, doktorun önerdiği bebekler çin uygun olan ateş düşürücüler vermek, bol sıvı tükettirmek ve kalın giydirmekten kaçınıp hafif ve ince kıyafetler giydirmek,ateşi düşürmeye yardım eder.

• Ilık suyla yıkayın
• Hafif, bir kat giysi giydirin
• Ateşle birlikte vücudun su ihtiyacı artacağı için yeterince sıvı içirin. Bu sıvılar suyun yanı sıra bebeğin yaşına bağlı olarak anne sütü, formül mama, hekim önerisi  ile alınabilecek elektrolit solüsyonu olabilir. Susuz kalmış bir bebeğin daha az ıslak bezi olabilir, ağlarken gözyaşı olmayabilir veya ağız kuruluğu olabilir.

Çocuklarda ateş durumunda içeriği  “parasetamol “ veya “ibuprofen” şuruplar içirilir. Çocukların yaşına veya ayına göre ayrıca kilosuna göre farklı içerikli ateş düşürücü ilaçlar farklı dozlarda verilir. Bu nedenle ateş görüldüğü  takdirde kullanılacak ilaç çeşidi ve miktarı için hekime danışılmalıdır.

Bebeklerde Ateş Nasıl Düşürülür?

Bebeğin ateşini düşürmek için ılık bir banyo yaptırabilir ve ince kıyafetler giydirebilirsiniz. Ilık su ile sünger banyosu yaptırmak veya küvette bekletmek, ateş düşürücü vermek, hafif giysiler giydirmek, sıvı tüketmesini sağlamak ateşin düşmesini sağlayabilir. Ilık uygulama çocuğu zorla duş altına sokmak yerine, beline kadar ılık su dolu banyo leğenine oturtarak ve eğer ateş nedeni ile çok halsiz düşmemiş ise içine oyuncaklarını atarak 15-20 dakika kadar su içinde kalmasını sağlayarak yapılabilir. Bu sırada maşrapa veya sünger ile suyu omuzlarından tekrar tekrar akıtmak uygundur. Başından aşağı su dökmeniz durumunda ağlayıp sudan çıkmak isteyebileceği için omuzlardan itibaren su ile ılık uygulama  yeterli  olacaktır.

Ilık uygulama ve ilaçlara rağmen ateş düşmüyorsa hızlıca bir sağlık kuruluşuna başvurmak, ateşin nedenini saptayıp esas hastalık etkenini tedavi etmek için önem arz edecektir. Ve elbette ateş düşsede aslında ateşin neden yükseldiğini anlamak için bebeği bir uzman doktora göstermekde ihmal edilmemelidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.