Antisosyal Kişilik Bozukluğu nedir?

Antisosyal kişilik bozukluğu nedir?

Kişilik bireyin içsel ve dışsal deneyimlerine karşı karakteristik davranışını tanımlamak için kullanılan evrensel bir tanımdır. Bu davranış modeli çoğu insanda bulunan davranış aralığında, kişiye sorun çıkaracak veya adaptif işlevselleği (uyum gösterme) önemli düzeyde bozacak kadar ve maladaptif şiddetli ( çevreye uyum göstermeyecek şekilde) olduğunda kişilik bozukluğu tanısı konur. Antisosyal kişilik bozukluğu insanların davranışlarını düzenleyen sosyal normlara uyum gösterememe ile karakterizedir. Suç işleme genellikle eşlik eder ama kesin olarak eş anlamlı değildir. Diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi, bozukluğun biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Antisosyal kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir?

Hastalar genellikle dürtüsel, ben-merkezci, duyarsız, sabırsızdırlar ve engellenmeyi tolere edemezler; otorite ve disiplini reddetme eğilimleri vardır. Yaygınlık genel popülasyonda erkeklerde  %3 (%7’ye kadar yükselebilmektedir) ve kadınlarda % 1 oranındadır. Yatkınlık gösteren durumlarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve davranım bozukluğu yer alabilir. Hastada daha çok agresif özellikler belirgindir ve komplikasyonlar arasında maddeyi kötüye kullanımı, fiziksel yaralanma, yasal ve finansal güçlükler ve depresif bozukluklar yer alabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğu nasıl teşhis edilir?

Antisosyal kişilik bozukluğu teşhisi Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda (DSM-5) yer alan tanı kriterlerine göre konmaktadır.

DSM-5 göre aşağıdakilerden üçü ya da daha fazlası 15 yaşından beri süregelmelidir.

• Tutuklanmasına yol açan yineleyici eylemlerde bulunmakla belirli olmak üzere yasal yükümlülüklere uymama
• Sık sık yalan söyleme, takma adlar kullanma ya da kişisel çıkarı ya da zevki için başkalarını dolandırma ve belirli sahtekarlık
• Dürtüsellik ya da geleceğini tasarlamama
• Sık sık kavga dövüşlere katılma ya da başkalarının hakkına el uzatma ile belirli olmak üzere sinirlilik ve saldırganlık
• Kendisinin ya da başkalarının güvenliğini umursamama
• Sürekli bir işinin olmaması ya da parasal yükümlülükleri yerine getirmeme ile belirli, sürekli bir sorumsuzluk
• Başkasını incitmesi, başkasına kötü davranmasıyla da başkasından çalması durumunda aldırmazlık gösterme ya da yaptıklarına kendince bir kılıf uydurma ile belirli olmak üzere vicdan azabı çekmeme

Antisosyal kişilik bozukluğu nasıl tedavi edilir?

Tanı konulabilmesi için kişinin en az 18 yaşında olması gerekmektedir. 15 yaşından önce ise davranım bozukluğu olduğuna dair kanıtlar bulunur. Tanısal görüşmeler esnasında kapsamlı değerlendirme önemlidir. Çocukluktan başlayan tipik deneyimler arasında sık sık yalan söyleme, evden kaçma, hırsızlık, yasa dışı aktiviteler vardır. Hasta bir kurumda tutulduğunda ve kontrolsüz davranışlarda bulunmadığında psikiyatrist ve psikolog ile işbirliği içinde çalışabilir.  Antisosyal bireylerle birlikte yapılan kendine yardım grupları ile çalışmak kişinin kendine zarar verme davranışlarının ve dürtüsel davranışları kontrol etmeye yönelik genellikle fayda sağlar. Tedavi; bilişsel davranışçı terapi psikodinamik terapi, psikolojik eğitim, antipsikotik ve antidepresan ilaçları içerebilir.

Antisosyal kişilik bozukluğu sık sorulan sorular

Antisosyal kişilik bozukluğu olan biri nasıl davranır?

Antisosyal kişilik bozukluğunda hastalar sosyal kurallara uymaz, bunları göz ardı ederler. Başkalarıyla ilişki ve bağlılık kurma konusunda zayıftırlar. Hayal kırıklığına karşı düşük bir toleransları vardır ve genellikle dürtüsel veya saldırgan davranırlar. Çok az suçluluk hissederler ya da hiç suçluluk duymazlar ve sosyal olarak öğrenemezler. Genellikle kendi davranışları için yüzeysel bir açıklama sağlarlar ve başkalarını haksız yere suçlamaya eğilimlidirler.

Antisosyal kişilik bozukluğu ne zaman başlar?

Göze çarpan davranışlar genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde gözlemlenebilir. Kesin tanının konulabilmesi için kişinin en az 18 yaşında olması gerekir.

Antisosyal kişilik bozukluğu tamamen tedavi edilebilir mi?

Psikoterapi ve ilaç tedavileri davranışları kontrol etmede fayda sağlayabilmektedir. Kişinin işbirliği tedavinin başarısı için önemlidir.