Torasik outlet (çıkış) sendromu nedir?

Sıra dışı bulgu ve belirtilerle seyretmesi nedeniyle tanı konulması zor olan bir hastalık olan torasik çıkış sendromu, kola giden damar ve sinir yapılarının göğüs kafesi çıkışında köprücük kemiği ve 1. kaburga arasında sıkışmasıyla meydana geliyor. Kadınlarda erkeklerden üç kat daha fazla görülüyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Mehmet Burak Yalçın, torasik çıkış sendromu ve tedavisi hakkında önemli bilgiler verdi.

Torasik (outlet) çıkış sendromu nedir?

Kola giden damar, sinir yapılarının göğüs kafesi çıkışında köprücük kemiği ve 1. kaburga arasında sıkışmasına torasik çıkış sendromu denmektedir. Kadınlarda erkeklerden üç kat daha fazla görülmektedir. Toplumda yaklaşık %1-2 sıklıkta görülmektedir.

Torasik (outlet) çıkış sendromu belirtileri nelerdir?

Torasik çıkış sendromu hastalarının yaklaşık %95’inde nörolojik (sinirsel), %5 civarında ise damarsal yapılar etkilenir. Hastanın şikayetleri yani bulgular sıkışan yapı ile ilgilidir. Eğer atar damar sıkışması varsa kolda soğukluk, uyuşukluk, yorgunluk olurken toplar damar basısında kolda ödem ve morarma şikayetleri ön planda olabilir. Sinir sıkışmasında ise kolda uyuşma, karıncalanma, ağrı gibi şikayetleri daha belirgin olmaktadır. Bunun yanında boyun ve omuz ağrıları da olabilir. Kolun yukarı kalkması, uzanma ve ağırlık taşıma ile ağrıda artma görülebilmektedir.

Torasik (outlet) çıkış sendromu tanısı nasıl konulur?

Tanı için pek çok özel test tanımlanmıştır. Bu testlerle birlikte grafi, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR), elektromiyografi (EMG) gibi tetkiklerle teşhis konulabilir. Tanısı zor konulan bir hastalıktır.  Belirti ve bulgularındaki farklılık nedeniyle detaylı muayene ve tetkiklerle bile tanıda gecikme yaşanabilmektedir.

Torasik (outlet) çıkış sendromu tedavisi nasıldır?

Torasik çıkış sendromu vakalarında bazı yaşam tarzı değişiklikleri faydalı olabilmektedir. Örneğin obeziteden kaynaklanan torasik çıkış sendromunda kilo vermek, tekrarlayan hareketler sonucu meydana gelen torasik çıkış sendromunda tekrarlayan aktivitelerden ve baş üstü aktivitelerden kaçınmak, duruş bozukluğu varlığında duruş bozukluğunu düzeltmeye yönelik egzersizler gibi basit yaşam tarzı değişiklikleriyle giderilebilmektedir. Ek olarak, fizik tedavi, ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar da fayda sağlayabilir. Bunlarla yanıt alınamazsa ve/veya basıya bağlı kas zayıflığı, ilerleyici sinir hasarı varsa ameliyat ile basının kaldırılması gerekli olacaktır. Ameliyatta ise boyun üst bölgesinde sıkışmaya sebep olan bantlar serbestleştirilir ve birinci kaburganın çıkarılması işlemi yapılır. İşlem, koltuk altından yapılan bir kesi ya da köprücük kemiğinin üzerinden yapılan bir kesi gerçekleştirilir.

Torasik (outlet) çıkış sendromu hakkında sıkça sorulan sorular

Torasik (outlet) çıkış sendromu neden olur?

Torasik çıkış sendromu her yaşta görülebilir. Çoğu hastada altta yatan anatomik yatkınlığın üzerine eklenen kronik tekrarlayan travma sonrası meydana gelir. Hastaların %70’i hastalığa yumuşak doku anormallikleri sebep olurken yaklaşık %30 hastada kemik anormallikleri hastalığa sebep olmaktadır.

Anatomik özellikler: Doğuştan gelen kalıtsal kusurlar, ilk kaburga (servikal kaburga) üzerinde bulunan ekstra bir kaburga veya omurgayı kaburgaya bağlayan anormal derecede sıkı fibrotik bant içerebilir.

Duruş bozukluğu: Omuzları düşürmek veya başı öne doğru tutmak göğüs çıkış bölgesinde baskıya neden olabilir.

Travma: Araba kazası gibi travmatik bir olay, torasik çıkıştaki sinirleri sıkıştıran iç değişikliklere neden olabilir.

Tekrarlayan aktivite: Aynı şeyi tekrar tekrar yapmak, zamanla vücut dokusunu yıpratabilir. Bilgisayarda yazı yazmak, kolları baş üstü kaldırmak (örnek olarak; baş seviyesinden daha yüksek rafa bir şeyler koymak) gibi bir hareketi sürekli olarak yinelemek torasik çıkış sendromuna neden olacaktır. Beysbol atıcıları ve yüzücüler gibi sporcularda yıllarca tekrarlayan hareketlerden dolayı torasik çıkış sendromu geliştirebilir.

Obezite: Aşırı kilo, ağır sırt çantası veya omuzda ağır çanta taşımak yine torasik çıkışta basıya sebep olabilir.

Gebelik: Eklemler hamilelik sırasında gevşediğinden, torasik çıkış sendromu belirtileri ilk önce hamileyken ortaya çıkabilir.

Tümöral lezyonlar: Akciğer üst kısmında ve koltuk altı bölgesinde görülen tümörler benzer şekilde basıya sebep olabilir.

Torasik (outlet) çıkış sendromuna ne iyi gelir?

Kilo vermek, tekrarlayan aktivitelerden ve baş üstü aktivitelerden kaçınmak, duruş bozukluğuna yönelik egzersizler, fizik tedavi, ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar fayda sağlayabilir. Bunlarla yanıt alınamazsa ve/veya basıya bağlı kas zayıflığı, ilerleyici sinir hasarı varsa ameliyat ile basının kaldırılması gerekli olacaktır.

Torasik (outlet) çıkış sendromu testi nedir?

Torasik çıkış sendromuna özgü pek çok özel test tanımlanmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Adson Testi

Adson testi şöyle gerçekleştirilmektedir:

• Derin nefes alınır,
• Boyun arkaya doğru eğilir,
• Ağrılı yöne baş çevrilir,
• Nabız kaybolursa test pozitiftir yani bası vardır anlamına gelir.
• Adson testi, %50 semptomsuz kişide pozitiftir.

Kostoklaviküler Manevra

Omuzlar arkaya ve aşağıya doğru hasta tarafından gerdirilmektedir. (Sırt çantası taşır gibi). Klavikula kosta arası basının belirtisi olmaktadır.

Hiperabduksiyon Manevrası (Wright 1945)

Hiperabduksiyon manevrası şöyle gerçekleştirilmektedir:

• Derin nefes alınır,
• Baş ters yöne çevrilir,
• Kola abduksiyon ve eksternal rotasyon yaptırılır.
• Subkorakoid bası, aksiller arter basısını gösterir.

Allen Belirtisi

Kol 90 derece abduksiyonda, dirsek bükük, kol dış rotasyonda, baş ters tarafa dönük, nabız kontrolü yapılmaktadır. Bu testlerle birlikte grafi, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR), elektromiyografi (EMG) gibi tetkiklerle de teşhis konulabilmektedir.

Torasik (outlet) çıkış sendromuna neden olan kaslar hangileridir?

Torasik (outlet) çıkış sendromu Boyna yakın bölüm olan proksimaldeki basılar skalen kaslar etkisiyle olabilirken, aşağıda distalde pectoralis minör kası etkisiyle de olabilmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.