Sistit Nedir? Sistit Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Sistit, genellikle escherichia coli adlı bakterinin neden olduğu idrar torbası olarak bilinen mesanenin enfeksiyonudur. Sistite neden olan bakterilerin çoğu sağlıklı bağırsak florasını oluşturur ve bu tür enfeksiyonlarının büyük bir çoğunluğu bağırsakta bulunan ve idrar yoluna ulaşan bakterilerden kaynaklanır. Kadınların üretrasının erkeklerden daha kısa olması bakterilerin mesaneye ulaşma ve enfeksiyona neden olma olasılığını yükselttiğinden sistit daha çok kadınlarda görülen mesane enfeksiyonu türüdür. Sistitin neden olduğu belirtiler idrarda yanma, sık idrara çıkma, idrarda kan, kasık ağrısı, idrar renginde koyulaşma ve idrarda kötü kokudur.

Sistit Nedir?

Sistit, idrar yolu enfeksiyonuna bağlı ikincil olarak ortaya çıkan bakteriyel kaynaklı mesane enfeksiyonudur. Özellikle kadınlarda yaygın görülen bir idrar yolu enfeksiyonu türüdür. Sistinin en yaygın belirtisi idrar yaparken yanma ve ağrı, daha sık idrara çıkma, idrarı tutamama ve idrarın kötü kokmaya başlamasıdır.

Hafif sistit vakaları genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşebilirken şiddetli sistit durumlarında düzenli veya tıbbi tedavi gerekebilir.

Akut sistit nedir?

Akut sistit, sistitin bakteri kaynaklı meydana gelen türüdür. Akut sistine neden olan bakteri ise escherichia coli'dir. Bakteri kaynaklı mesane enfeksiyonu olan sistit idrar sırasında ağrı-yanma, idrarın kokması, normalden daha sık idrara çıkma ve karın veya belin alt kısmındaki ağrı şikayetiyle ortaya çıkar. 

Sistit Neden Olur?

Sistit nedeni genellikle bakteriyeldir. Normalde bağırsak ve sindirim sisteminde bulunan ve zararsız olan bakterilerin mesaneye ulaşması sistit nedeni olmaktadır. Sistite en çok Escherichia coli (E.coli) bakterisi yol açmaktadır. Bakteriyel sistitin haricinde mesanenin zarar görmesi veya tahriş olması da sistite yol açabilir.

Genel olarak bakteriyel olmayan sistit nedenleri şu şekildedir

• İnterstisyel sistit
• Kemoterapi, radyoterapi veya bazı ilaçlar
• İdrar sondası ve mesane tüpü gibi uzun süreli kateter kullanımı 
• Aktif bir cinsel hayat
• Genital bölgenin temizliği 
• Doğum kontrolü için diyafram kullanmak 
• Mesane taşı
• Prostat bezinin büyümesi 
• Hamilelik 
• Menopoz döneminde östrojen eksikliği 
• Diyabet hastalarının idrarındaki yüksek şeker seviyeleri 
• Parfümlü sabun veya köpük banyosunun yarattığı tahriş

İnterstisyel sistit

Ağrılı mesane sendromu olarak da bilinen interstisyel sistit mesanenin nedeni bilinmeyen kronik, steril inflamatuar bir hastalığıdır. Genellikle kadınlarda görülen İnterstisyel sistit hastalığının teşhis ve tedavisi zordur. İnterstisyel sistit hastalığı enfeksiyon kaynaklı değildir ancak belirtileri mesane enfeksiyonuyla benzerdir. 

Kemoterapi, radyoterapi veya bazı ilaçlar

Özellikle kemoterapi tedavisi olmak üzere bazı ilaçlar mesanenin iltihaplanmasına yol açarak sistite neden olabilir. Aynı şekilde radyasyon tedavisi de sistit nedenleri arasında sayılabilir.

İdrar sondası ve mesane tüpü gibi uzun süreli kateter kullanımı

İdrar sondası, mesane tüpü gibi uzun süreli kateter kullanımları iltihaplanmaya neden olacak doku hasarına yol açarak sistite neden olabilir.

Aktif bir cinsel hayat

Aktif bir cinsel hayat yaşayan kişilerde sistit oluşma riski yüksektir. 

Genital bölgenin temizliği

Özellikle kadınlarda genital bölgenin arkadan ön tarafa doğru silinmesi sistite yol açan faktörlerden biri olarak değerlendirilir.

Mesane taşı, prostat bezinin büyümesi veya hamilelik

Hem mesane taşı, hem prostat bezinin büyümesi hem de hamilelik gibi mesanenin tam olarak boşaltılamadığı durumlar sistit nedenleri arasında sayılabilir.

Menopoz sürecinde östrojen eksikliği

Kadınların yaşadığı menopoz sürecinde görülen östrojen hormonunun eksikliği sistite sebebiyet verebilir.

Diyabet hastalarının idrarındaki yüksek şeker seviyeleri

Diyabet hastalarının idrarındaki yüksek şeker seviyeleri, bakterilerin çoğalması için elverişli bir ortam sağlayabileceğinden sistite zemin hazırlayabilir.

Bunların dışında parfümlü sabun veya köpük banyosu gibi tahriş edici kimyasal maddeleri kullanmak da sistit nedeni olabilir.

Sistit Belirtileri Nelerdir?

Sistit durumunda görülen yaygın belirtiler sık sık idrara çıkma ve idrarda yanma, normalden daha sık ve ani idrar yapma ihtiyacı, idrarda kan görülmesi, idrar renginin bulanıklaşması, koyu renk alması ve kötü kokmasıdır. Sistit belirtileri farklı rahatsızlıklardan da kaynaklanabileceği için bu belirtilerden bir veya birkaçının yaşandığı durumlarda doktora giderek gerçek nedenin belirlenmesi önemlidir.

Sistit belirtileri genellikle şunları içerir:

• İdrar yaparken yanma ve ağrı
• Sık sık ve aniden idrara çıkma ihtiyacı
• İdrardan kan gelmesi
• İdrarın kötü kokması
• İdrar renginde bulanıklık veya koyulaşma
• Alt karın bölgesinde ağrı ve kramp
• Bel ağrısı
• İdrar kaçırma
• Ateş
• Terleme
• Mide bulantısı ve kusma

Sık sık idrara çıkma ve idrarda yanma 

Mesanede meydana gelen enfeksiyona bağlı olarak kişi sık sık idrara çıkar ve akabinde idrar sırasında yanma hisseder. Bu durum sistit hastalığının yaygın belirtileri arasındadır. 

İdrar varmış hissi ve ani sıkışmalar

Sistitin yaygın görülen belirtilerinden biri de idrar varmış hissi yaşamak ve ani sıkışmalardır. Bu gibi durumlarda kişi idrarı olmadığı halde idrarı gelmiş hissiyle ani sıkışmalar yaşar.

İdrardan kan gelmesi

Hematüri olarak ifade edilen idrardan kan gelmesi şikayeti de sistitte görülen belirtilerden biridir. 

İdrar renginde koyuluk veya kötü koku 

Eğer idrar renginde koyuluk görüyor ve kötü koku hissediyorsanız bu durum sistitin göstergelerinden biri sayılabilir. 

Kasık ağrısı 

Mesanede meydana gelen sistit hastalığı kasık ağrısına yol açabilir.

Bunlarla birlikte göbek deliğinin altındaki karın bölgesinde meydana gelen ağrı, kramp, basıncın yanı sıra şiddetli vakalarda mide bulantısı ve kusma da görülebilir. Ayrıca hafif ateş de sistit belirtisi şeklinde değerlendirilebilir.

Çocuklarda sistit belirtileri

Çocuklarda sistit belirtileri yetişkinlerdeki kadar net olmayabilir. Çocukların yetişkinler gibi şikayetlerini açık bir şekilde dile getirememesi sistit teşhisini zorlaştırabilir. Çocuklarda sistit belirtileri genellikle; yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık ve kusma gibi şikayetlerle ortaya çıkabilir.

Sistit Teşhisi Nasıl Yapılır?

Sistit belirtilerinden bir veya birkaçının olduğu durumlarda konunun uzmanı bir üroloji doktoruna başvurulmalıdır. Sistit teşhisi doktor muayenesi ve basit bir idrar tahliliyle kolaylıkla konulabilir. Özellikle idrarda 10 ve üzerinde bağışıklık hücresinin tespit edilmesi sistit tanısı için yeterlidir.

Ayrıca tekrarlayan sistit vakalarında kullanılacak antibiyotiğin belirlenebilmesi için neden olan mikrop cinsinin belirlenebilmesi de önemlidir.

Sistik Tedavisi Nasıl Yapılır? 

İdrar torbasının (mesane) enfeksiyon kapması sonucu ortaya çıkan sistit, çoğunlukla tedavi gerektirir. Gereken tedavi ise genellikle antibiyotiktir. Şiddetli ve kronik sistit vakalarında daha etkili antibiyotikler kullanılır.

Nadir durumlarda kendi kendine geçebilme özelliği gösteren sistit tekrarlayıp kronik hale geldiğinde tedavi edilmezse oluşan enfeksiyon böbreklere ulaşarak çok daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sebeple sistitin tıbbi tedavisi önemlidir.                        

Sistit Nasıl Geçer?

Bakteri kaynaklı sistitin en etkili tedavi yöntemi antibiyotiktir. Aniden ortaya çıkan akut sistit bazen kendi kendine geçebilir. Bol sıvı alımı, dinlenme ve ilgili bölgeyi sıcak tutma gibi tedbirlerle geçmeyen sistit için ise kesinlikle uzman bir doktora başvurulmalıdır.

Sistite iyi gelen ve önleyici yöntemler şu şekilde sıralanabilir: 

• Bol su tüketmek
• İdrar ihtiyacı hissedildiğinde zaman kaybetmeden tuvalete gitmek
• Genital bölge temizliğinin önden arkaya doğru yapılması 
• Genital bölge temizliğinde tahriş edici kimyasal ve parfümlü ürünler kullanmamak
• Cinsel ilişkiden sonra mesanedeki idrarı en kısa sürede boşaltmak
• Sistit belirtilerinin yaşandığı dönemde cinsel ilişkiden uzak durmak
• Ağrıyı gidermek için karın üzerine veya kasıklara sıcak su uygulaması 

Sistiti önlemek için ayrıca;

Pamuklu iç çamaşırı kullanmak, köpük banyosu tarzında genital bölgeyi tahriş edebilecek aktivitelerden uzak durmak, genital mantar gibi sistiti tetikleyecek hastalıkları kısa sürede tedavi ettirmek, soğuk algınlığından kaçınmak, ıslak mayo ile kalmamak, doğum kontrolü için diyafram uygulaması yerine farklı yöntemlere başvurmak önemlidir.

Sistiti geçirmek için alınacak önlemlerin faydalı olmadığı durumlarda ise doktora gidilmelidir.

Sistit için ilaç tedavisi

Bakteriyel sistit için antibiyotik olarak genellikle; nitrofurantoin, trimetoprim-sülfametoksazol, amoksisilin, sefalosporinler, siprofloksasin ve levofloksasin içeren ilaçlar kullanılabilir. Tekrarlayan sistit durumlarında tedavi için kullanılan antibiyotikleri daha uzun süreli kullanmak da gerekebilir. Ayrıca ilişki ile tetiklenen bazı sistit durumlarında cinsel ilişkiden önce uygun seçilen antibiyotiğin tek bir doz alınması faydalı olabilir.

İnterstisyel sistit tedavisi

İnterstisyel sistit rahatsızlığında enflamasyonun nedeni tam olarak belli olmadığı için her vaka için en iyi sonucu veren tek bir tedavi yoktur. Diğer bakteriyel sistitlerin aksine, mesanede belirgin bir enfeksiyon bulunmadığı için İnterstisyel sistit tedavisinde antibiyotik kullanımı faydalı olmamaktadır.

 İnterstisyel sistitin belirti ve şikâyetlerini hafifletmek için kullanılan tedaviler şunlardır:

• Ağız yoluyla alınan veya doğrudan mesaneye yerleştirilen ilaçlar
• Mesaneyi su, gaz veya ameliyatla germek gibi şikâyetleri azaltmaya yönelik uygulamalar
• Pelvik ağrıyı hafifletmek için hafif elektrik şoklarının kullanıldığı ve bazı durumlarda idrar sıklığını azaltan sinir stimülasyonu

Sistit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Sistit ne demek?

Sistit, escherichia coli bakterisi başta olmak üzere bakteriyel kaynaklı meydana gelen bir enfeksiyondur. Bakteriyel olmayan sistit vakaları ise başta kemoterapi tedavisi, aktif bir cinsel hayat, genital bölge temizliği, mesane taşı ve menopoz döneminde östrojen eksikliğidir.

Sistit için hangi doktora gidilir?

Sistit ve idrar yolu enfeksiyonları için hastanelerin üroloji bölümü doktorlarına gidilmelidir. Tedavi edilmeyen ve ilerleyen sistit vakaları böbrekleri de etkileyebilir.

Erkekler sistit olur mu?

Sistit genellikle kadınlarda görülmekle birlikte erkek ve çocuklarda da yaşanabilir. Erkekler sistit nedeni kadınlara göre daha ciddi rahatsızlıklardan kaynaklanabilir. Erkeklerde sistit; prostat enfeksiyonu, kanser veya genişlemiş prostat gibi altta yatan başka bir durumdan kaynaklanabileceği için zaman kaybetmeden altta yatan rahatsızlık belirlenmelidir. Erkek sistit vakalarının çoğunda erken tedavi sorunu etkili şekilde çözmektedir.

Menopoz sistit riskini artırır mı?

Menopoz geçirmiş ya da geçmekte olan kadınlarda, üretra ve mesane astarı, östrojen hormonu eksikliği nedeniyle incelir. İnce astarın enfekte olması, hasar görmesi veya tahriş olması daha olasıdır.

Sistit çocuk sahibi olmayı etkiler mi?

Hayır, sistit erkeklerde veya kadınlarda doğurganlığı etkilememektedir.

Sistit veya idrar yolu enfeksiyonu cinsel yolla bulaşır mı?

Sistit veya idrar yolu enfeksiyonu cinsel yolla bulaşmaz.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.