Perinatoloji (Yüksek Riskli Gebelik)

Perinatoloji ya da perinatal tıp, anne adayı ve doğacak bebeği ile ilgili problemlerin yaşandığı sorunlu gebeliklerde gerekli tanı ve tedavi yaklaşımları konusunda uzmanlaşan bir bilim dalıdır. Bu alanda uzmanlaşan perinatologlar, anne ve fetüs sağlığının korunması için doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde gelişebilecek komplikasyonları yakında takip ederek müdahalede bulunabilir. Hem bebeğin hem de annenin sağlığı için bazı durumlarda multidisipliner bir yaklaşıma ihtiyaç duyulabilir.

Perinatoloji Nedir?

Perinatoloji, yüksek risk faktörleri olan ve gebelik planlaması yapan anne adaylarının doğum öncesi, doğum sırasında ve sonrasındaki süreçlerini takip eden tıp dalıdır. Doğumdan sonraki ilk dört haftalık dönemi de kapsayan süreçte anne ile karnındaki bebeğin sağlık durumuyla ilgilenen, risk taşıyan hastalara yapılacak yaklaşımı disipline eder ve tedavi sunar.

Bazı durumlarda anne adayının gebe kalması mevcut sağlık sorunu üzerine bir etki yaparak hastalığın seyrini değiştirebilmekte, bazen de sağlık sorunu gebeliğin ve anne karnındaki bebeğin durumunu etkileyebilmektedir. Tüm bu durumların öngörülmesi, ortaya konulması ve daha sorun oluşmadan önlem ve tedavisinin yapılması büyük önem taşımaktadır. Bunun dışında fetüs yani anne karnındaki bebeğin gelişimi esnasında ortaya çıkabilecek dış etkenler ile gelişim seyrinin ve sağlık durumunun etkilenmesi durumunda, tanı ve tedavi sürecinin doğru yönetimi çok önemlidir.

Ne Zaman Perinatoloji Uzmanına Başvurmak Gerekir?

Perinatoloji uzmanına başvurmak için genellikle yüksek riskli gebelik durumlarıyla karşılaşılması gerekir. Beklenen ya da beklenmeyen bir sorun ortaya çıkması halinde; ayrıntılı tanının konulması ve sorunun gerekirse ilaç ya da anne karnında işlem veya ameliyat) ile giderilmesi, anne karnındaki bebeğin söz konusu sorun nedeni ile kaybedilmemesi, hastalığının önlenmesi ve kontrol altına alınması en kritik aşamayı teşkil eder. Bu durumda şüphelenen ya da saptanan sorunun çözümü için gerekli bilgi eşliğinde perinatoloji birimine başvurulmasında fayda olabilir.

Perinatoloji uzmanına başvurmanız gerektiğini gösteren durumla şöyle sıralanabilir:

• 35 yaş ve üzerinde olan kadınlar,
• Önceki gebeliklerde preeklampsi, erken doğum, düşük doğum ağırlığı gibi komplikasyonlar yaşayan anne adayları
• Ailede genetik hastalık öyküsü bulunan veya önceki gebeliklerinde genetik anormallikler tespit edilmiş olan kadınlar
• Gebelik sırasında hipertansiyon ya da diyabet (şeker hastalığı) gibi sağlık sorunları yaşayanlar
• Gebelikte erken doğum riski taşıyan durumlar olduğunda
• Ultrasonda bebeğin büyüme geriliği, anomali veya gelişimsel bir problem gibi bulgular tespit edildiğinde
• İkiz veya daha fazla bebek taşıyan kadınların
• Obezite durumunda bu birime başvurmak önemlidir.

Perinatal Tanı ve Tedavisi Nasıl Olur?

Hamilelik döneminde ortaya çıkan komplikasyonlar, anne adayında kronik hastalık varlığı, bebekte gelişme geriliği ve çeşitli anomaliler, erken doğum riski, çoğul gebelik, tekrarlayan gebelik kayıpları gibi durumların teşhisi perinatoloji bölümünde gerçekleşir. Bu birimde kişiye özel tedavilerle annenin sağlığının korunması ve bebeğin sağlıkla dünyaya gelmesi amaçlanır.

Hamilelik sürecinde bebeğin gelişimi ya da annenin sağlığını ilgilendiren bir sorun ortaya çıkması durumunda; özel tetkiklerle ayrıntılı tanı konularak, ilaç tedavisi veya anne karnında uygulanacak ameliyat ya da işlemle sorunun giderilmesi, anne karnındaki bebeğin sağlığına kavuşması sağlanmaktadır.

Down Sendromu-Trizomi 21, Edward Sendromu (Trizomi 18), Patau Sendromu-Trizomi 13, cinsiyet kromozomu-X/Y bozuklukları, triploidi, kaybolan ikiz eşi için anne kanında saptanan fetal ya da plasentadan kaynaklanan serbest DNA ölçümleri ile tarama testleri yapılmaktadır. Bu tarama testleri tanısal değerde olmasa da %99’a yakın değerde hassasiyet sahiptir. Üç ya da dört boyutlu ultrason görüntülemeleri de riskli gebeliklerde tanı için kullanılmaktadır.

Son yıllarda bu uygulamalarla kesin tanı için gerekli olduğu düşünülen CVS ya da amniosentez yapılması gerekliliği azalmış durumdadır. Bu sayede normal gebeliklerin düşükle sonuçlanması riski de anlamlı ölçüde azaltılmaktadır. Kromozomlara ait sorunları içeren ve hamilelik döneminde ultrason ile bulgu vermeyen delesyon sendromları için de artık risk fetal DNA testi ile hesaplanabilmektedir. Bu sendromlardan en sık rastlananların başında DiGeorge, 1p36, Angelman, Prader Willi, Cri du Chat gelmektedir. Bu durumda da özel tanı ve tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır.

Anne karnında uygulanan ameliyatlar

Anne ya da bebek kaynaklı olarak riskli bulunun hamileliklerde perinatal değerlendirmenin doğru yapılması ve sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için bu alanda tecrübeli perinatoloji uzmanlarının olduğu tam donanımlı merkezlerin seçilmesi büyük önem taşımaktadır. Çeşitli risk faktörleri bulunan ve gebelik düşünen anne adayları ile gebeliğinde çeşitli riskler tespit edilen, komplikasyon gelişen ya da çeşitli nedenlerle süreç hakkında endişeleri olan anne adayları da mutlaka perinatoloji uzmanlarına başvurmalıdır.

Perinatoloji Bölümü Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Perinatoloji bölümü özellikle yüksek riskli gebelikler ve fetüs ile ilgili ortaya çıkabilecek komplikasyonlarla ilgilenir. Bu alanda anne ve bebek sağlığını korumaya yönelik olarak planlamalar yapar. Bunun yanında doğum öncesi ve sonrasında gelişebilecek hastalık ve durumu yönetir.

Perinatoloji uzmanlarının ilgilendiği bazı hastalıklar şöyle sıralanabilir:

Hamilelik öncesi anne adayında en sık karşılaşılan sorunlar

• Kalp hastalığı, tansiyon yüksekliği
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Tiroit hastalıkları
• Karaciğer veya böbrek hastalıkları
• Enfeksiyon hastalıkları
• Kollajen doku hastalıkları (lupus, sjögren hastalığı gibi)
• Kromozom ya da gen hastalıkları
• Kan uyuşmazlığı durumu
• Annede ilaç kullanım öyküsü (epilepsi, psikiyatrik hastalık vs)
• Sigara ya da alkol kullanımı
• Anne adayının 18 yaşından küçük, 35 yaşından büyük olması
• Anne adayının çok zayıf veya çok şişman olması

Hamilelikle birlikte gözlenen sorunlar

• Gebelik diyabeti (Gestasyonel diyabet)
• Hamilelik döneminde yüksek tansiyon, preeklampsi, eklampsi (gebelik toksikozları)
• Erken gebelik dönemi kanamaları
• Çoğul gebelikler
• Erken doğum öyküsü
• Anormal tarama test sonucu (ikili test, üçlü test, dörtlü test vs)
• Doğumda gelmesi gereken suyun erken gelmesi (Erken membran rüptürü)
• Tekrarlayan gebelik kayıpları
• Bebekte gelişme geriliği görülmesi
• Bebeğin eşinin yerleşim bozuklukları
• Fetusta saptanan kalp, akciğer, yüz, beyin, böbrek ya da yüz anomalileri
• Bebeğin anne karnında yaşadığı sıvı ortamı yani amnion sıvısının az ya da çok olması
• Anneden bebeğe geçen enfeksiyonlar
• İri bebek
• Anne karnındaki bebekte görülen kist ve tümörler
• Fetal kemik gelişim anomalileri
• Çoğul gebelikler, ikiz gebeliklere özgü sorunlar

Perinatoloji Hakkında Sık Sorulan Sorular

Perinatoloji uzmanına ne zaman başvurmalı?

Perinatoloji uzmanına ileri yaşta gebelik yani 35 yaş üstü durumunda, daha önceki gebeliklerde komplikasyonlar durumunda, genetik hastalıklar, hipertansiyon, diyabet, erken doğum riski olduğunda başvurulur.

Perinatoloji uzmanı ne tür hastalıklarla ilgilenir?

Perinatoloji uzmanları, erken doğum riski, fetüs büyüme geriliği, çoklu gebelik, preeklampsi, genetik hastalıklar, yüksek riskli gebeliklerle ilgilenir.

Perinatoloji uzmanı doğumda yer alır mı?

Perinatoloji uzmanı genellikle doğum öncesi ve doğum sonrası sürecin yer alır. Fakat doğum esnasındaki yönetimi genellikle bir kadın doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Yüksek riskli durumda perinatolog doğum sırasında da müdahalede bulunabilir.