Pelvik Taban Rehabilitasyon Ünitesi

Pelvik taban, leğen kemiğinin (pelvis) iç kısmını döşeyerek idrar kesesi, genital sistem, üriner sistem ve rektumu (kalın bağırsağın son kısmı)  yerinde tutan ve normal işlevlerini destekleyen kas ve bağ dokusundan oluşan karmaşık bir yapıdır.

Pelvik taban kasları, ürolojik, jinekolojik, gastroenterolojik ve cinsel fonksiyonların normal sürdürülmesinde veya bozuklukların iyileşmesi ile kontrolünde büyük görevler üstlenir. Çeşitli hastalık veya disfonksiyonlarla bozulan işeme, dışkılama ve cinsel fonksiyonlarının normale döndürülmesinde en önemli rol pelvik taban sistemindedir. Ek olarak, pelvis bölgesinde bulunan organlardan mesane, rahim ve rektumu da aşağıdan yerçekimi etkilerine karşı desteklemektedir. Pelvik Taban Rehabilitasyon Ünitesi ile ürolojik, jinekolojik, gastroenterolojik ve kolorektal cerrahiye bağlı hastalıklar ya da müdahaleler sonucu kişilerin kaybettikleri fonksiyon bozukluklarının yeniden kazanımı için dizayn edilen özellikle görsel biofeedback ve elektrostimülasyon yöntemine dayalı pelvik taban rehabilitasyonu sağlanmaktadır. Memorial Bahçelievler Hastanesi Pelvik Taban Rehabilitasyon Ünitesi’nde; pelvik taban bölgesindeki kas işlevlerini en etkin düzeyde çalıştırmayı amaçlayan tedaviler multidisipliner bir anlayışla, modern tıbbın imkanları en üst düzeyde kullanılarak yürütülmektedir.

Pelvik Taban Rehabilitasyonu Ünitesi’nin Başlıca Amaçları

• Pelvik taban kas zayıflığını gidermek
• İdrar ve dışkı kaçırma tedavisi
• Gaz kontrolünün sağlanması
• Kabızlık tedavisi
• Pelvik organ prolapsusu tedavisi
• Cinsel işlev bozukluklarının tedavisi (kadın-erkek)
• Aşırı aktif mesane tedavisi
• Tembel mesane tedavisi
• İşeme bozukluklarının tedavisi şeklinde özetlenebilir.

Memorial Bahçelievler Hastanesi Pelvik Taban Rehabilitasyonu Ünitesi’nde çeşitli branşlarla multidisipliner çalışmalar yürütülmektedir. Bu bölümler şöyle sıralanmaktadır:

• Üroloji  (yetişkin ve çocuk)
• Kadın Hastalıkları ve Doğum
• Pediatri
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
• Geriatri (İleri Yaş Sağlığı Merkezi)
• Genel Cerrahi
• Nöroloji ve Psikiyatri

Kişiye özel rehabilitasyon programları özgüveni de geri kazandırabiliyor

Pelvik taban kaslarında yaşanan çeşitli problemler, kişinin günlük yaşam aktivitelerini kısıtlamakta ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Erişkin yaş grubunda çeşitli sebeplerle yaşanan rahatsızlık hissi (idrar kaçırma, gaz ve gaita kaçırma, kronik kabızlığa bağlı ağrılar) sosyal, iş ve aile ilişkilerini olumsuz etkiler ve kişinin kendisini toplumdan soyutlamasına neden olabilirken çocuk popülasyonda sosyalleşme sorunlarına, akademik başarısızlığa, özgüven kaybına sebep olabilmektedir. Bunlara ek olarak, pelvik taban kaslarının disfonksiyonu kişilerin cinsel işlev kayıplarına da sebep olur. Tüm bu sorunlar mahremiyet duygusunun da etkisiyle sorunlarını konuşamayan ve paylaşamayan kişilerde yalnızlaşma ve depresyona yol açabilir.

Bu çerçevede, pelvik taban fonksiyonlarının belirlediği ve pelvik tabanla komşu anatomik yapıların hastalıkları ya da disfonksiyonları sonrasında oluşan idrar kaçağı, gaz kaçağı, kabızlık gibi durumlarla cinsel işlev bozuklukları gibi problemler “pelvik taban rehabilitasyonu ve egzersizleri”  ile tedavi ve rehabilite edilebilir.

Özellikle jinekolojik, kolorektal ve ürolojik (erişkin veya çocuk)  operasyonlardan sonra gelişen idrar kaçaklarının kısa sürede tedavisinde çok büyük katkısı vardır. Bu manada pelvik tabanın görsel ve elektrostimülasyon biofeedback (geribildirim)  yöntemiyle tedavi edilmesine dayanan sistem bugün en fazla uygulanan ve en çok verim alınan yöntemlerden biridir.

Çocuklarda idrar kaçırma tedavisi uygulamaları

Çocuklarda genellikle en az 5 yaş ve ayda minimum 1 kez olmak üzere 3 ay arka arkaya idrar kaçırma görülmesi halinde idrar kaçırma probleminden bahsedilmektedir. Çocuklarda da nörolojik, ürolojik, nefrolojik veya psikolojik sebeplerle görülen idrar kaçırmalarında pelvik tabanın katkısı çok büyüktür. Çocuklarda en sık görülen aşırı aktif mesane, mesane/bağırsak disfonksiyonu, tembel mesane, ani sıkışma hissi ile idrar kaçırma, işemenin ertelenmesi, nörojenik mesane, kabızlık ve dışkı kaçırma gibi sorunlar sebebe yönelik cerrahi veya medikal tedaviyle kombine edilen iyi bir pelvik taban rehabilitasyonu ile çok olumlu sonuçlar vermektedir.

Koruyucu uygulamalar

Hastalıklar oluşmadan koruyucu amaçlı yapılan uygulamaların pelvik taban rehabilitasyonunda önemli bir yeri vardır. Koruyucu amaçlı uygulamalarda, öncelikle kişilerin pelvik taban hakkında bilgilendirilmesi, daha sonra olası risk faktörlerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Aile geçmişi, sosyal çevre, iş yaşamı, günlük yaşam aktiveleri ve genetik faktörler gibi bireysel özellikler incelendikten sonra pelvik taban egzersizleri eğitimi verilmeli ve günlük yaşamına nasıl aktaracağı hakkında kişi bilgilendirilmelidir. Gerekli bilgilendirmenin yapılması ve eğitimin verilmesi en önemli basamaktır.

Pelvik taban rehabilitasyonunda kullanılan yöntemler

Sağlıklı pelvik tabanda kaslar aktif olarak görev alır. Tedavide kullanılan tüm fizyoterapi ve egzersiz uygulamaları, pelvik taban fonksiyonlarını olabilecek en üst seviyeye getirmeyi hedeflemektedir. Pelvik taban rehabilitasyonunda kullanılan yöntemler şöyle sıralanmaktadır.

• Pelvik taban eğitimi
• Pelvik taban kas kuvvetlendirici egzersiz programı (Kegel egzersizleri)
• Biofeedback uygulaması
• Vajinal konlar
• Elektromanyetik tedavi
• Elektrik stimülasyonu
• Tibial sinir stimülasyonu
• Miyofasyal gevşetme

Üroterapi

Üroterapi, hasta bilgilendirmesi, davranışsal düzenlemeler, mesane günlükleri, biofeedback ve elektrik stimülasyonu ile pelvik taban çalışmaları, nöromodülasyon ve kateterizasyon gibi yöntemleri içermektedir. Altta yatan patolojik bir durum yoksa ve bu durum bazı ürolojik testlerle tespit edilmişse başvurulan tedavi yöntemi üroterapidir.

Biofeedback uygulaması

Görsel ve işitsel sinyaller kullanarak hastanın egzersizleri öğrendiği ve aktif katılım sağladığı bir uygulamadır. Yöntem, temelde egzersizlerin doğru ve etkin yapılmasını sağlamaktadır.  Hastanın aktif katıldığı bir yöntem olduğu için kas gücünün artırılmasında ideal yöntemlerdendir. Memorial Bahçelievler Hastanesi Pelvik Taban Merkezi’ndeki biofeedback cihazı hastaların soyunmadan, oturarak rahatlıkla egzersizlerini yapabilecekleri şekilde tasarlanmıştır. Güçlü etkinliğinin yanı sıra hastanın konforu ve mahremiyeti de en üst düzeyde korunmaktadır.

Pelvik taban fonksiyon bozuklukları kimlerde görülür?

Pelvik taban fonksiyon bozuklukları kasların tonusunu (istirahat sertliğini) azaltan durumlarda ve özellikle kadınlarda en çok hamilelik veya doğum sonrasında görülür. Öte yandan menopoz sonrasında hormanal çekilmenin etkisiyle kas tonusu ve kas hücre sayısının azalması (sarkopeni) sonrasında görülmektedir. Erkeklerde ise özellikle prostat operasyonları ve karın bölgesinden yapılan ameliyatlardan sonra fonksiyon bozuklukları oluşabilmektedir.

• Kronik kabızlık öyküsü (aşırı ıkınmaya bağlı)
• Kronik öksürük
• Karın içi basıncı artışına sebep olan ağır işle uğraşma, ağır yük kaldırma
• Aile hikayesi ve ailesel yatkınlık gibi sebepler de pelvik taban güçsüzlüğüne sebep olabilir.

Pelvik taban disfonksiyonunun belirtileri nelerdir?

• Pelvik taban sorunları farklı hasta popülasyonunda farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. En sık gözlenen belirtiler gaita ve idrar kontrolüne bağlıdır.
• İdrar kaçırma (sıklıkla stres tipi yani efor, hapşırma, ıkınma, fiziksel yüklenme ile)
• Vajen ve makatta dolgunluk ve baskı
• İşeme ve/veya defekasyon sonrası tam boşaltamama hissi
• Kabızlık (zorlu defekasyona bağlı makat çatlakları veya yırtıkları ile birlikte olabilir)
• Kasıklarda ağrı ve rahatsızlık
• Rektumda (kalın bağırsağın son kısmı) sarkma, basur (hemoroid) alevlenmesi.
• Gaz ve gaita kaçırma
• Cinsel işlev bozuklukluları (libido kaybı, ağrılı cinsel ilişki)

Pelvik taban fonksiyon bozukluklarının değerlendirilmesi nasıl yapılmalı?

Pelvik taban disfonksiyonu değerlendirme süreci ilgili hekimin yönlendirmesi veya hastanın doğrudan başvurusu ile başlar. Multidisipliner yaklaşım ışığında hasta “Pelvik Taban Ünitesi”nde ilk görüşmeye alınır. Pelvik taban disfonksiyonu açısından şikayetleri ve medikal hikayesi alınan hasta eğer daha evvel tanı almamış ise ilgili hekim veya hekimlere yönlendirilir  (Üroloji, Jinekoloji, Genel Cerrahi, Pediatrik Üroloji, Pediatrik Nefroloji, Gastroenteroloji). Tanı konulup tedavi çerçevesi çizildikten sonra rehabilitasyon programı için FTR hekimi ve Fizyoterapist tarafından programa alınır. Değerlendirme ve ölçümlerini takiben programa alınır.

Pelvik taban rehabilitasyonu ile ne zaman normal hayata dönülebilir?

Uygulanan tedavi yöntemine, hastanın yaşına, hastalığına bağlı olarak bazı farklılıklar gösterse de, 10-15 seanslık rehabilitasyon süreci sonrası kişi iş ve sosyal hayatına dönebilir. Fonksiyonlar ölçülebilir olduğu için daha erken normalleşen hastanın tedavisi daha erken de bitirilebilir. Hasta aynı zamanda bir eğitim sürecinden de geçeceği için neleri yapıp neleri yapmayacağını da öğrenmiş olacaktır.

Çocuklar için bu sistem uygun mudur?

Çocukluk çağında sık görülen alt ıslatma/idrar kaçırma, gaita kaçırma sorunlarını tedavi ve rehabilitasyonunda pelvik taban fizyoterapisi ve egzersizleri önemli ve çok yararlıdır. Sistem özellikle görsel biofeedback (geribildirim) yöntemi ile çalışmakta ve çocukların ilgisi yüksek olmaktadır. Ekranda oyun temelli görevleri başararak pelvik tabanı güçlendirmesi, kontrolü elinde bulundurması ile yüksek hasta uyumu ve etkinlik sağlanmaktadır.