Geriatri (İleri Yaş Sağlığı) Bölümü

İleri yaştaki kişilerin büyük çoğunluğu farklı hastalıklarla karşı karşıya kalmaktadır. Yaşa bağlı nedenlerin yanı sıra yaşlıların takip ve taramalarının yetersiz kalması da ciddi hastalıklarla ilgili riskleri artırmaktadır. Dolayısıyla hastalıklardan korunmak ve sağlıklı yaşlanmak için ileri yaştaki kişilerin sağlık durumlarının kontrol altında olması gerekmektedir. Memorial Sağlık Grubu Geriatri (İleri Yaş Sağlığı) Bölümleri’nde 65 ve üzeri yaştaki kişilerin sağlığı bu konuda deneyimli uzman ekip ve modern teknolojilerle bütünsel olarak ele alınmaktadır. 

Geriatri (İleri Yaş Sağlığı) nedir?

Geriatri, 65 yaş ve üstü bireylerin dahili hastalıkları, sosyal ve fonksiyonel yaşamları, yaşam kaliteleri, koruyucu sağlık hizmetleri ve yaşlılarda sık görülen geriatrik sendromlar ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Geriatri yan dal uzmanlığı için iç hastalıkları uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra 3 yıl Geriatri uzmanlık eğitimi almak gerekmektedir.

Neden ‘geriatri’ diye ayrı bir bölüme ihtiyaç duyulmuştur?

Yaşlanma, pek çok hastalığa yatkınlığın arttığı, tüm organ ve sistemleri içeren fizyolojik bir süreci ifade etmektedir. Ancak normal yaşlanmaya bağlı değişikliklerin patolojik olanlardan ayırt edilmesi büyük önem taşımaktadır. 65 yaş ve üzeri kişilerin yarısından fazlasında üç veya daha fazla hastalık görülmektedir. Bu grupta en sık tansiyon ve diyabete rastlanmaktadır. Kronik hastalıklar dışında yaşa özgü diğer rahatsızlıkları ise kemik erimesi, bunama, depresyon, düşmeler, beslenme bozuklukları, idrar yolu enfeksiyonları, zatürre ve benzeri hastalıklar oluşturmaktadır. Özellikle kemik erimesiyle birlikte yaşlılarda düşmelere bağlı kırıklar ortaya çıkmaktadır. Bu tablonun görüldüğü hastalarda yatağa bağımlılık oluşabildiğinden önlem alınması gerekmektedir. Dolayısıyla 65 yaş ve üzeri grup kemik erimesi açından mutlaka incelenmelidir. Eğer kişide kemik erimesi varsa bu kronik bir sorun olarak ele alınmalı ve düzenli takibi yapılmalıdır. Yaşlılarda görülen düşmeler için de hastaların beslenme düzenlerini ve ilaç kullanımlarını gözden geçirerek gerekli önlemler alınmalıdır. 

Kimler geriatri polikliniğine başvurabilir?

Geriatri polikliniğine 60-65 yaş üstü tüm bireyler başvurabilir. Yaşlı hastalarda kullanılan ilaçlara bağlı yan etkilerle sık karşılaşılmaktadır. Geriatri polikliniğinde çoklu hastalığı olup, çok ilaç kullanan hastaların ilaç düzenlenmesi yaşam kalitesine önemli katkılar sağlayabilir. Ayrıca Geriatri polikliniği birden çok hastalığın tek elden takip edilebilme kolaylığını sağlar.  Hastalıkların erken evrede tespit edilerek erken tanı ve tedavisi de Geriatri polikliniğinin amaçlarından biridir. Hastalığı olmayan veya nispeten sağlıklı, altmışlı yaşlardaki bireyler Geriatri polikliniğinden sağlıklı yaşlanma, hastalık taramaları (kanser, osteoporoz vb) ve koruyucu hekimlik hizmeti alabileceklerdir. Böylece sağlıklı yaşlının sağlık durumunun korunması sağlanabilir.

Geriatri (ileri yaş sağlığı) neye bakar?

Geriatri (İleri Yaş Sağlığı) Bölümünde; hipertansiyon, şeker hastalığı, osteoporoz, tiroid hastalıkları gibi dahili problemler yanında unutkanlık, depresyon, idrar kaçırma, beslenme bozuklukları, düşkünlük gibi geriatrik sendromların tedavileri yapılmaktadır.

Geriatrik sendromlar nelerdir?

Geriatrik sendromlar yaşlanmayla birlikte sık görülmeye başlanan, kişinin yaşam kalitesini bozan, tam olarak hastalık olarak tanımlanamayan çeşitli semptom ve klinik durumlar olarak tanımlanır. İdrar kaçırma, düşme, beslenme sorunları, bası yaraları, uyku problemleri, çoklu ilaç kullanımı, deliryum, düşkünlük (kırılganlık) yaşlılarda en sık görülen geriatrik sendromlardır.

Geriatrik hastalıklar nedir?

Yaşlılarda sık görülen hipertansiyon, diyabet (şeker hastalığı), osteoporoz, tiroid hastalıkları gibi dahili problemler yanında unutkanlık, depresyon, anksiyete, idrar kaçırma, beslenme bozuklukları, düşkünlük gibi geriatrik sendromlar ile uğraşır. Gerekirse Nöroloji, Psikiyatri ve Üroloji gibi birçok tıp dalından yardım alarak multidisipliner olarak sağlık problemlerine çözüm bulmaya çalışmaktadır.

Geriatri hakkında sık sorulan sorular 

Kapsamlı yaşlılık değerlendirmesi nedir?

Kapsamlı geriatrik değerlendirme özellikle çoklu hastalığı olan veya düşkün, ileri yaşlı (75 yaş ve üzeri) hastalarda geriatrik sendromların varlığını, kişinin günlük yaşamındaki fonksiyonelliğini değerlendirmek için yapılan birtakım testlere verilen isimdir. Sorgulamalar mental, fiziksel ve sosyal değerlendirmeleri kapsamaktadır. Kapsamlı geriatrik değerlendirme ile hasta ve hasta yakınının fark etmediği veya yaşlılığın doğal sonucu olarak yorumladığı sağlık problemleri tespit edilerek çözüm bulunmaya çalışılır.

Geriatri bölümünde yapılan tarama testleri nelerdir?

İleri yaş hastalarda, rahatsızlıkların erken tanısı için uygulanan tarama testleri şöyle sıralanmaktadır:

Özellikle kolorektal (bağırsak), meme ve rahim ağzı kanseri taramalarının kansere bağlı ölümleri azalttığı görülmektedir. Hastanın yaşı ve ek hastalıkları dikkate alınarak kanser taraması kararının hasta bazında verilmesi gerekmektedir.

Prostat kanseri taraması önerilmektedir.

Yoğun sigara kullanımı öyküsü olan hastalar için akciğer kanseri taraması gereklidir. (Sigarayı bırakalı 15 yıl geçmediyse 20-30 paket/yıl sigara içme öyküsü).

Kolorektal (bağırsak) kanserin taraması dışkıda gizli kan testi, kolonoskopi, BT kolonoskopi veya sigmoidoskopi ile yapılabilmektedir. Tercih edilen yöntem genellikle kolonoskopi ve sigmoidoskopidir. 75-85 yaşları arasında şikayeti olmayan kişilerde kolorektal kanser taraması bireysel değerlendirilmelidir.

Hastaya göre değişmekle birlikte, kadınlarda 75 yaşına kadar meme kanseri taraması yapılmaktadır.

Hiç tarama yapılmamış kadın hastalarda rahim ağzı kanseri taraması önerilmektedir.

Yüksek tansiyon, kalp-damar hastalıkları ile inmeye yol açabilen ve ileri yaşta oldukça sık rastlanan bir sağlık sorunu olduğu için kişinin taramadan geçmesi gerekmektedir.

80 yaşına kadar kan kolesterol düzeyinin de takip edilmesi önem taşımaktadır.

Karın bölgesindeki ana atardamarda oluşan baloncuk yani abdominal aort anevrizması açısından tarama önerilmektedir. Ailede anevrizma öyküsü olan veya 100 adet sigara içme öyküsü olan tüm 55 yaş üstü erkeler ile bu risk faktörleri olmayan 65 yaş arası tüm erkeklerin bir kez ultrasonla tarama yapılması da önem taşımaktadır. Bu iki risk faktöründen birine sahip olan kadınların da 65 yaş sonrası bir kez USG ile taranması önerilmektedir.

Kemik erimesi taraması ne zaman yapılmalıdır?

Kadınlarda 65 yaşından sonra, erkeklerde sigara içilmiyorsa 70 yaşından sonra içiliyorsa 65 yaşından önce kemik erimesine yönelik tarama yapılması önem taşımaktadır. Hiperparatiroidi, hipertiroidi, uzun süreli diyabet, erken menopoz, steroid kullanımı, romatizmal hastalık gibi ek risk faktörleri varsa hastalar daha erken yaşta tarama programına alınabilir. Bu hastaların önce kalsiyum ve D vitamini düzeylerinin gözden geçirilmesi gerekmektedir. Eksiklik saptanması halinde giderilmesi, ardından da kemik ölçümü yapılması önem taşımaktadır. 

İleri yaş beslenmesi nasıl olmalı?

Doğru ve dengeli beslenme ile hareketli bir yaşam tarzını benimsemek her yaşta önem taşımaktadır. Özellikle 65 yaş ve üzerinde zeytinyağının baş tacı edildiği, sebze-meyveden zengin Akdeniz tarzı beslenme yaşam tarzı haline gelmelidir. Beslenmenin yanı sıra egzersiz yapmaya da bu yaş grubunda özen gösterilmesi gerekmektedir. Günlük egzersizlerde 10 bin adım tavsiye edilse de kişinin sağlık durumu göz önüne alarak kişiye özel egzersizler belirlenmelidir. Sağlıklı yaşlanmak için sigaradan uzak durmak, periyodik muayeneleri doğru yaptırmak ve Akdeniz mutfağına ağırlık vererek egzersiz yapmak gerekmektedir. Alınan kalori kadar yeterli miktarda protein almak da çok önemlidir. Haftada 2-3 gün mümkünse balık tüketimi önerilmektedir.

İleri yaşta aşı uygulamaları nasıl olmalı?

65 yaş sonrası nüfusun enfeksiyon duyarlılığının artması nedeniyle aşılanma gereklidir. Dünya Sağlık Örgütü, Türkiye İç Hastalıkları Derneği ve Geriatri dernekleri, 65 yaş üzerindeki tüm hastaların yılda bir kez grip aşısı yaptırmasını önermektedir. Zatürreya karşı 2 çeşit aşı bulunmaktadır. Bu iki aşının mümkünse 65 yaş üzeri grupta bir yıl arayla, birer kez uygulanması bağışıklık sağlayabilmektedir. Aşı uygulaması hem hastaneye yatış sayısını hem de zatürreye bağlı ölüm oranlarını azaltmaktadır. Uzmanlar 65 yaş ve üzeri aşılamaları yeni doğan döneminden itibaren yaşamın ilk yıllarında yapılan aşılamalar kadar önemsemektedir.

65 yaş ve üzeri kişiler hangi aşıları olmalı?

Grip aşısı: Yapılan çalışmalarda, bu aşının gerek hastalığın görülme sıklığını, gerek grip nedenli hastane yatışlarını, gerekse ölüm riskini azalttığı görülmektedir. 65 yaş üzeri kişilerin yıllık grip aşısı yaptırması gerekmektedir.

Pnömokok (zatürre) aşısı: 13 valanlı ve polisakkarit aşıların yapılması, 65 yaş üstü hastalarda hastane yatışı ile ölüm riskini azalttığı için büyük önem taşımaktadır.

Herpes zoster aşısı: 65 yaş üzeri erişkinlerde, hasta daha önce zona atağı geçirmiş olsa bile tek doz herpes zoster aşısı yapılması önerilmektedir.

Covid aşısı: Pandemi döneminde Covid- 19 virüsü ve zararlı etkilerinden korunmak için 65 yaş üstü bireylerin aşılarını olması önemlidir.