Kronik Karaciğer Yetmezliğinin Tek Çaresi Nakil

 

Hastaları karaciğer yetmezliğine götüren süreç, hastanın tüm karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına kadar belirti vermeyebilir.

 

Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Koray Acarlı karaciğer yetmezliğinin en etkili tedavisi olan karaciğer nakli hakkında bilgi verdi.

 

Vücuttaki hayati organ

Karaciğer vücudumuzun en büyük organıdır. Erişkin bir insanda, kiloya bağlı olarak ortalama 1000- 1500 gram ağırlığındadır. Yaşamın sürmesi için vücudun ihtiyacı olan proteinlerin üretilmesi, yenilen ve bağırsaklardan emilen gıdaları işleyerek bunlardan enerji elde edilmesini sağlamak, yağların ve yağda eriyen A,D,E ve K vitaminlerinin emilimi için gerekli safrayı üretmek ve bağırsağa akmasını sağlamak, kanımızın pıhtılaşmasında çok önemli rol oynayan pıhtılaşma faktörlerinin sentezini gerçekleştirmek, bazı mineral vitaminler ve şekerin eksikliği hissedilmesin diye bunları belli oranda depolamak, vücutta dolaşan bakterilerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olarak enfeksiyonlarla mücadele etmek ve vücuda giren hemen hemen her türlü zararlı kimyasalı zararsız hale getiren hayati bir organdır.

Kronik ve Akut karaciğer yetmezliği

Karaciğer yetmezliği genellikle karaciğerin büyük bir bölümünün geri dönüşümsüz hasara uğraması ile ortaya çıkan ve karaciğerin gerekli ve yeterli işlevini yerine getirememesi ile sonuçlanan bir durumdur. Karaciğer yetersizliği genellikle hayatı tehdit eder ve bu nedenle acil tıbbi destek gerektirir. Sıklıkla karşılaşılan durum, hastalanan karaciğerinin yavaş yavaş bozulması ve yıllar içerisinde yetersizlik gelişmesidir ki buna “Kronik Karaciğer Yetersizliği” daha nadiren karşılaşılan durum ise, daha önce karaciğer hastası olduğu bilinmeyen bir kişide günler-haftalar içerisinde karaciğer yetersizliğinin gelişmesidir ki, buna da “akut karaciğer yetersizliği” diyoruz.  Yani her insan doğduğu andan itibaren her yaşta karaciğer hastası olabilir veya başka bir deyişle her yaşta insan da karaciğer yetersizliği görülebilir.

Sebep ve Belirtileri

Hepatit B ve C, sirozlar ( birçok hastalık sonucu siroz gelişebilir), uzun dönem fazlaca alkol tüketilmesi, karaciğere ait bazı damarlarda tıkanıklık, beslenme bozukluğu, bazı safra yolu hastalıkları (primer sklerozan kolanjit), kalıtsal bazı hastalıklar, hemokromatosis (demir metabolizma bozukluğu), alfa-1 antitripsin eksikliği ve Wilson hastalığı (bakır metabolizma bozukluğu) Kronik karaciğer yetersizliğine neden olur. Hepatit A,B ve C virüslerine bağlı hepatitler, Acetaminofen (piyasada bulunan yaygın kullanılan ateş düşürücü, ağrı kesici) yüksek dozda kullanımı, bazı bitkisel ilaçlara karşı gelişen reaksiyonlar, zehirli mantarların yenmesi  ise Akut karaciğer yetersizliğine neden olur. Basit gibi görülen ciddi halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı, bulantı, kusma ve ishal karaciğer yetersizliği gibi önemli bir hastalığın habercisi olabilir. Sarılık, Karın şişliği (karında su toplanması), kolay kanama( anlamsız burun, dişeti veya basit yaralanma kanamaları), şuur bulanıklığı (hepatik ensefalaopati: zaman mekan duygusunu kaybetme, yakınlarını tanımama, tutarsız davranışlar), uykuya eğilim ve koma hali hastalığın daha ciddi boyutlara ulaştığının habercisi olabilir.

Karaciğer yetersizliğinden korunmak mümkün

Doğumsal yada kalıtsal, genetik yapı ile ilgili olan hastalıklardan korunmak pek mümkün değildir.  Türkiye şartlarında akraba evliliklerinden kaçınmak, hamilelik sırasında dikkatli olmak ve çocuğun anne karnındaki tetkiklerini yaptırmak bazı hastalıklar konusunda fikir verebilir. Bunun dışında en etkili yol hepatitlerden(aşı yaptırarak) ve sirozdan korunmaktır. Doğru beslenme, temizlik, alkol tüketiminin sınırlanması, İlaçlarla (özellikle acetaminophen (Tylenol)) alkol alınmaması, kan ve kan ürünlerine temasda dikkatli olunarak başkasının kanına temas etmiş(traş bıçağı, iğne, manikür pedikür aletlerin) kullanılmaması, cinsel ilişkide mutlaka korunmak, dövme yaptıracakların alet temizliğine çok dikkat etmeleri ve yaban mantarından uzak durmak olarak sıralayabiliriz.

 

Ne zaman karaciğer nakli gerekir?

Akut karaciğer yetersizliği durumlarında, eğer belli bir eşik geçilmedi ise, yani karaciğerin tamamı geri dönüşümsüz hasar görmedi ise yoğun tıbbi destek ile durum geçiştirilebilir, ve karaciğerin kendini toplaması için zaman kazanılabilir, ve hatta tamamen iyileşme sağlanabilir. Kronik gelişen, yani artık hasarın geri dönmesinin beklenmediği durumlar ile iyileşmeyen akut yetersizliklerde tek etkili tedavi KARACİĞER NAKLİ”dir.

Karaciğer nakil merkezi ile bağlantı kurulmalı

Karaciğer değerlerinin kritik seviyelere düşmesi veya yükselmesi, ciddi sarılık, geçmeyen kaşıntı, önlenemeyen varis kanamaları, karında tedaviye rağmen sıvı toplanması gibi nedenler karaciğer nakli zamanının geldiğini gösteren işaretlerdir. Konularında uzman olan hekimler zamanı geldiğinde ve gecikmeden hastalarını bir karaciğer nakli merkezine yönlendirmelidirler. Bazen tek başına bu da yetmez. Hastanın kendi sağlığı konusunda bilinçlenmesi ve şikayetleri olanların yönlendirmeyi beklemeden başarılı olduğunu düşündükleri ve güvendikleri bir karaciğer nakli merkezine bir an önce müracaat etmeleri çok önemlidir.