Yükleniyor
Zerdeçal, zencefil familyasından olan, içeriğinde kurkumin bileşiğini barındıran, sağlık açısından birçok fayda sunan, Hindistan yarımadası ve Güneydoğu Asya'ya özgü çok yıllık, rizomlu, otsu bir bitkidir. Sindirim ve karaciğer problemleri, cilt hastalıkları, yaraları ve enfeksiyonları gidermeye yardım eden doğal bir antiinflamatuardır. Hint safranı olarak da bilinen zerdeçalın kök sapı mutfaklarda baharat olarak kullanıldığı gibi geleneksel tıpta da faydalarına başvurulan bir bitkidir.
Zencefil ailesinden olan zerdeçal, kurkumin bileşiği ile önemli sağlık faydaları bulunan, anavatanı Güneydoğu Asya olan, sarı çiçekli, altın-turuncu renkli çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Aynı zamanda hint safranı olarak da bilinen zerdeçal, enfeksiyonlarla mücadeleden sindirim ve karaciğer problemlerine, cilt hastalıklarından yaralara kadar antiinflamatuar özellikleri sayesinde birçok fayda sağlar.
Hafif keskin, acımsı bir tadı ve topraksı aromaya sahip olan zerdeçalın içeriğinde ona canlı sarı rengi veren kurkumin gibi kurkuminoidler, dimetoksi kurkumin, bisdemetoksikurkumin, turmeron, atlanton, zingiberon, şekerler, proteinler ve reçineler gibi uçucu yağlar bulunmaktadır. Salatalara ve yemeklere aroma katması için eklenebilen zerdeçal aynı zamanda günlük 1-2 kaşık toz halinde tüketilerek de özellikle bağışıklık sisteminin güçlü tutulması açısından etkili olur.
Artrit, sindirim bozuklukları, solunum yolu enfeksiyonları, alerji, karaciğer hastalıkları ve depresyon durumlarda doğal tedavi olarak kullanılır. Yapılan araştırmalar zerdeçalın enfeksiyonlarla ve bazı kanserlerle savaşmaya, iltihaplanmayı azaltmaya ve sindirim sorunlarını tedavi etmeye yardımcı olduğunu göstermektedir.
Bir yemek kaşığı zerdeçal tozunun içerdiği besin değerleri aşağıdaki gibidir:
Ayrıca günlük manganez ihtiyacının %26'sı, demir ihtiyacının %16'sı, potasyum ihtiyacının %5'ni ve C vitamininin %3'nü karşılar. İçeriğinde barındırdığı bu özellikleri sayesinde özellikle enfeksiyonlarla mücadelede önemli bir rol üstlenen zerdeçal, birçok hastalıkla da mücadele eder.
Doğal bir antiinflamatuar olan kurkumin içeren zerdeçal, iltihabı azaltır, gaz ve hazımsızlık gibi sindirim sistemi sorunlarına iyi gelir, kan şekerini düşürür, karaciğer sağlığını destekler, kalp ve damar hastalıklarına karşı önleyicidir, ağrıları hafifletir ve nörolojik sağlığı destekler.
Zerdeçalın faydaları genel olarak şunlardır:
Zerdeçal; antiinflamatuar, antimikrobiyal, antiviral VE antioksidan etkileri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirerek kişinin hastalıklara karşı daha da çok korunmasını sağlar ve mikropları engeller.
Zerdeçalın anti-inflamatuar özelliklere sahip olması, artritin sebep olduğu gibi inflamatuar durumlara ve ağrıların giderilmesi konusunda yardımcı olur.
İçerdiği kurkumin bileşiğinin etkisiyle zerdeçal, vücuttaki inflamasyonu önler, iltihapları giderir ve zararlı hücrelere savaşarak enfeksiyonların giderilmesini sağlar.
Zerdeçalın içindeki kurkumin, kalbin içini ve kan damarlarını kaplayan ince zar olarak bilinen endotel fonksiyonunu iyileştirerek kalp hastalıkları riskini azaltmada rol oynar.
Antiinflamatuar, antimikrobiyal ve antioksidan özellikleri sayesinde zerdeçal; akne, egzama ve sedef hastalığı gibi birtakım cilt rahatsızlıkları için etkili bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir.
Kurkuminin antioksidan özelliklerinin, düşünme ve akıl yürütme yeteneği olan nörobilişe daha az hasar vererek Alzheimer hastalığının gelişmesini yavaşlattığı öngörülmüştür.
Yüksek antiinflamatuar özellikleri, zerdeçalın karaciğerdeki toksinleri atmasına, karaciğerin temizlenmesine ve kişiyi karaciğer hastalıklardan koruma konusunda yardım eder.
Özellikle antiinflamatuar özelliklere sahip olan zerdeçal, midede meydana gelen gaz, şişkinlik ve inflamatuar bağırsak hastalıkları gibi problemlerin meydana geldiği sindirim sisteminin fonksiyonunu düzeltmeye yarar.
Kurkumin, antiinflamatuar ve antioksidan özellikleri sayesinde tip 1 ve tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir ve insülin direnci, yüksek kan şekeri ve hiperlipidemi (kandaki yüksek yağ seviyeleri) dahil olmak üzere diyabete katkıda bulunan birçok faktörü iyileştirebilir.
Antiviral etkileri sayesinde özellikle zerdeçal çayı içmek, solunum yollarını temizleyerek rahatsız edici öksürüğün önüne geçer ve kişiyi rahatlatır.
Serbest radikallere çok fazla maruz kalmak vücuttaki yağlara, proteinlere ve hatta DNA'ya zarar verebilir. Bu durum da kanser, artrit, kalp hastalığı ve alzheimer gibi bir dizi yaygın hastalığa ve sağlık problemlerine sebebiyet verebilir. Bu nedenle zerdeçal gibi antioksidan bakımından zengin baharatlar kişiyi serbest radikal hasarından korur.
Zerdeçalın en önemli bileşiklerinden olan kurkumin, kanser hücrelerinin gelişimini ve büyümesini engelleyebilir.
Zerdeçal ve kurkuminin serum lipit düzeylerini iyileştirerek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kolesterol seviyeleri normale indirerek hastaları bu tehlikeye karşı koruyabilir.
Depresyonu olan kişilerde beyindeki nörotrofik faktör (BDNF) olarak bilinen protein azalır ve öğrenme ve hafızaya yardımcı olan hipokampüste küçülme başlar. Yapılan çalışmalar zerdeçalın içindeki kurkuminin BDNF seviyelerini artırabildiğini göstermiştir. Ayrıca kurkumin beyindeki ruh halini ve diğer vücut fonksiyonlarını düzenleyen kimyasallar olan serotonin ve dopamin düzeylerini de artırdığı görülmüştür.
Zerdeçal baharat formunda ya da taze olarak yemeklerde kullanılabilir.
Günlük alım dozu (toz – rende) ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Taze zerdeçal kökü ince ince kesilerek veya rendelenerek yemeklere eklenebilir. Taze zencefil ellerde leke bıraktığı için eldiven kullanılmalıdır.
Karabiberdeki piperin adlı bir bileşik vücuttaki zerdeçal emilimini artırdığı için karabiberle zerdeçalı beraber tüketmede fayda vardır. Yapılan çalışmalar zerdeçalın yağ ile pişirilmesinin vücudun daha fazla kurkumin emmesine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Kurkumin, zeytin veya hindistancevizi yağındaki yağ gibi yağa bağlandığında, bağırsak tarafından daha kolay emildiği düşünülmektedir.
Zerdeçal kuru ya da taze haliyle çay olarak da tüketilebilir. 2 su bardağı su önce kaynatılarak ve içine 1 çay kaşığı toz ya da rendelenmiş zerdeçal eklenir. Demlenmesi için 10 dakika beklenir. İsteğe göre limon ilave edilebilir. Sağlık nedenleriyle daha yüksek miktarda zerdeçal tüketilmek isteniyorsa uzman bir hekim kontrolünde, konsantre formu tablet veya kapsül olarak kullanılabilir.
Zerdeçal enflamasyonu önleyerek akne, egzama ve sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıklarını yatıştırmaya, dejeneratif göz sorunlarının oluşmasını engellemeye, artrit gibi eklem ağrılarını dindirmeye yardım eder. Kandaki kolesterol seviyesini dengelemede de faydalı olan zerdeçal aynı zamanda kaygı ve depresyonun yatıştırılmasına da yardım eder. Özellikle egzersiz sonrası ortaya çıkan kas ağrılarının azalmasında da etkilidir.
Zerdeçal, tip 2 diyabetin önlenmesi veya tedavisinde yardımcı olan kurkumin açısından zengindir. Uçuk ve grip gibi rahatsızlıklara neden olan virüslerle savaşmaya yardımcıdır. Adet kramplarını hafifletir, kolesterolü düşürür ve kalp krizi riskini azaltır. Zerdeçal ayrıca migren ve baş ağrısını giderebilen doğal bir ağrı kesicidir.
Kurkumin, zeytin veya hindistancevizi yağındaki yağ gibi yağa bağlandığında, bağırsak tarafından daha kolay emildiği düşünülmektedir. Zerdeçal kuru ya da taze haliyle çay olarak da tüketilebilir. 2 su bardağı su önce kaynatılarak ve içine 1 çay kaşığı toz ya da rendelenmiş zerdeçal eklenir.
Özellikle antioksidan özellikleri sayesinde zerdeçal, sindirim sistemine iyi gelip yağ yakımını kolaylaştırarak kilo vermeye yardımcı olur.
Aşırı miktarda zerdeçal tüketimi; mide rahatsızlığı, asit reflü, ishal, baş dönmesi ve baş ağrıları meydana getirebilir. Yüksek dozda zerdeçal takviyesi almak ayrıca, idrar oksalat düzeylerini önemli ölçüde artırarak böbrek taşı oluşumu riskini artırabilir.
Zerdeçal baharat formunda ya da taze olarak yemeklerde kullanılabilir. Günlük alım dozu (toz – rende) ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Taze zerdeçal kökü ince ince kesilerek veya rendelenerek yemeklere eklenebilir.
Karaciğer veya safra problemleri bulunan kişiler zerdeçal kullanmaktan kaçınmalıdır, zira zerdeçal safra üretimini artırabileceğinden zerdeçal takviyesi probleme neden olabilir. Ayrıca kan sulandırıcı etkiside olabileceği için bu gibi sağlık sorunları bulunan kişiler zerdeçal almadan önce doktoruna danışmayı ifmal etmemelidir.
Güçlü bir antioksidan kaynağı olan ve antiinflamatuar içeren zerdeçal cildi canlandırmaya yardım edebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 9 Ekim 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Eylül 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
