Yumurta Dondurma Hakkında Merak Edilenler

Kimler yumurta dondurma işlemi yaptırabilir?

Yumurta dondurma işlemi, kadın yumurtalıklarından ultrasonografi yardımıyla toplanan yumurta ya da kadın üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında “kriyoprotektan” adı verilen koruyucu maddelerle etkileşiminin ardından yavaş ya da hızlı dondurma işlemine tabi tutularak -196 derecede saklanması sürecini ifade etmektedir. 24 Ekim 2014 üreme tıbbi yönetmeliğine göre; kanser tedavisi, çikolata kisti ve kanser cerrahisi gibi operasyonlar öncesinde ya da yumurta rezervinin azaldığı 3 uzman doktor tarafından sağlık kurulu raporu ile onaylanmış kadınlar yumurta dondurma işlemini gerçekleştirebilir.

Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi, üreme fonksiyonlarının kaybına neden olabilmektedir. Bu nedenle yumurta dondurma işlemleri kanserli kadınların da bebek sahibi olabilme şansını koruyabilmektedir. Özellikle genç yaşta kanser ile karşı karşıya kalan kadınların kanser tedavisinden önce uygulanan yöntemlerle üretkenlikleri korunabilmektedir. Bunun dışında yakın gelecekte bebek sahibi olma gibi bir planı olmayan ama ilerleyen yaşı nedeniyle üretkenliğini kaybetme riski olan kadınlar da yaşları ilerlemeden ve yumurtalıkları tükenmeden, ileride çocuk sahibi potansiyellerini devam ettirebilme adına bu işlemi yaptırabilirler.

İşlem için uygun görülen ideal bir yaş aralığı var mıdır?

Eğer kişinin ailesinde erken yaşta menopoz, yumurta rezervinin azalması gibi bir durum varsa ya da yumurta rezervinin azalmasına yol açabilecek bir hastalık durumu varsa kişinin yaşı ne olursa olsun muayene ile değerlendirilmelidir. Uygun görülürse değerlendirme sonrası yumurta dondurma işlemi yapılabilmektedir. Kişide bu tür riskler yoksa 35 yaş sonrası rutin muayenelerle yumurtalıkları değerlendirilir ve bu değerlendirmelere göre yumurta işlemi düşünülebilir. Her kadının 35 yaş sonrası yumurta sayısı ve kalitesi hızla düşmektedir. Biyolojik saatin hızla alarm verdiği bu dönemde karar vermek gerekir.

Dünyada bu yöntem kaç yıldır uygulanmakta?

1980’li yıllardan itibaren yumurta dondurma işlemleri uygulanmaktadır. Son 30 yıldır da uygulanan yeni tekniklerle başarı oranları oldukça yükselmiştir. Yumurta dondurma işlemi sonrası ilk bebek 1986 yılında Avusturalya da dünyaya gelmiştir. Yumurta dondurma işlemi ilk başlarda sadece kanser tedavisi gören kadınların üreme sağlıklarını korumak için başlatılmıştır; ancak artık günümüzde üreme yaşının ileri yaşlara çekilmesi için de kullanılan bir yöntemdir.

Türkiye’de bu yöntemin uygulanma sıklığı nedir? Zaman geçtikçe arttığını ya da artacağını ön görüyor musunuz?

2014 yılına kadar sadece kanser tedavisi gören kadınlara uygulanan bu yöntem, 2014 yılı sonrasında daha geniş ve kapsamlı olarak uygulamaya konulmuştur. Hem devlet hem özel tüp bebek merkezlerinde başarılı ile uygulanan yöntem konusundaki bilinçlenme arttıkça uygulama sıklığı da artmaktadır. Kadınların yüksek lisans-doktora gibi amaçlarla eğitim süreçlerini uzaması, iş yaşamında daha aktif olarak rol alması evlilik, anne olma gibi planlarını ertelemesine neden olmaktadır. Yumurta dondurma işlemleri biyolojik saatleri hızla ilerleyen kadınların anne olabilme şanslarını koruması için çok önemlidir. Bu nedenle yöntemin uygulama sıklığı da zamanla artacaktır.

Tekniğin avantaj ve dezavantajlarını nasıl değerlendirirsiniz?

Yumurta dondurma işleminin en büyük avantajı kişiye yaşı ilerlese de anne olabilme şansını verebilmektedir. Yumurta dondurma işlemi, regl dönemi itibari ile yaklaşık 10 gün süren bir ilaç tedavisi ile başlar. Kişiye göre dozu ayarlanan ilaçlar karın cildinden yapılan küçük iğnelerle uygulanır. Bunlar küçük insülin iğneleri gibidir ve kişi kolay bir şekilde kendi uygular. İlaç kullanımı devam ederken 10 gün boyunca yumurtaların da büyümesi ultrasonla izlenir. Belli büyüklüğe ulaşan yumurtalar çatlatma iğnesinden 36 saat sonra genel anestezi altında toplanır. Toplanan yumurtalar -196 derecedeki özel tanklarda saklanır. Saklama süresinin 1 yılı aşması halinde yumurtaları dondurulan kişi tekrar imzalı dilekçe ile onay vermelidir. Eğer saklama süresi 5 yılı aşacaksa da saklama olayını gerçekleştiren tüp bebek merkezi sağlık müdürlüğü ve sağlık bakanlığına özel bir dilekçe ile onay sürecini sağlar.

Yumurta dondurma işleminin kişiye herhangi bir dezavantajı olmamaktadır. Sadece çok nadir olsa da ilaca karşı alerjik reaksiyon, karın şişliği, enfeksiyon ya da cerrahi işleme bağlı olarak kanama gibi problemler görülebilir. Ama daha önce de belirttiğimiz gibi bunlar çok az görülen durumlardır.