Tükürük bezlerinden salgılanan tükürük; ağız içini nemlendiriyor, yutmayı, konuşmayı ve tat almayı mümkün kılıyor. Yetişkin bir insan günde yaklaşık 0,6 ila 1,5 litre tükürük salgılıyor. Vücutta çok önemli bir görevi olan tükürük bezlerinde tümörler meydana gelebiliyor. Kesin nedenleri tam olarak bilinmeyen tükürük bezi tümörlerinin başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için erken teşhis önem taşıyor. Memorial Şişli Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Ela Araz Server, tükürük bezi kanserleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Vücutta; ikisi kulak önünde (parotis bezi), ikisi çene altında (submandibular bez) ve ikisi dilaltında (sublingual) olmak üzere üç çeşit büyük tükürük bezi, ağız içi, solunum ve sindirim sisteminde yerleşmiş çok sayıda da küçük tükürük bezi bulunmaktadır. Çene altındaki bezler submandibular tükürük bezidir ve en fazla tükürük salgılayan bezlerdir. Kulak önündeki bezlere parotis bezlerleri adı verilir ve yemek yemek gibi uyaranlarla tükürük salgılar. Tükürük bezi hücrelerinde iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) tümörler oluşabilmektedir. Tükürük bezlerinde sıklıkla iyi huylu tümörler görülür. İyi huylu tükürük bezi tümörleri başka dokulara sıçramazken, kötü huylu tümörler yayılma potansiyeline sahiptir. Kötü huylu tükürük bezi kanserlerinde erken teşhis tedavinin başarısını artırmaktadır.
Sigara tetikleyici faktörlerden biri
Tükürük bezi kanserine erkeklerde daha sık rastlanmaktadır. Tükürük bezi tümörlerinin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. İyi huylu tümörlerde altta yatan bir neden gösterilememiştir ancak kötü huylu tükürük bezi tümörlerinde; genetik yatkınlık, sigara kullanımı, radyasyon maruziyeti, asbest kullanılan işlerde çalışmak, kauçuk ve kereste işçiliği, çeşitli tesisat işleri etkili olabilmektedir.
İlk belirtisi kulak önü ya da çene altında şişliktir
Tükürük bezi tümörü çıktığı beze göre belirtiler gösterir. En sık belirtisi şişliktir. Etkilenen bezin bulunduğu bölgede örneğin kulak önünde, çene altında, dil altında, ağız içerisinde şişlikler (yumrular) görülebilir. Bu şişlikler büyük oranda ağrısız ve serttir. Eğer tümör çok büyür ve bası yapmaya başlarsa ağrı, yutma güçlüğü, ağız açmada zorluk, yüz yarısında uyuşma, yüz siniri felci sonucu yüzde kayma görülebilir.
Tek tedavi yöntemi cerrahidir
Tükürük bezi tümörlerinin ilaç tedavisi yoktur, tek tedavi yöntemi cerrahidir. Ameliyatın boyutu ve sonrasında gerekebilecek ek tedaviler tümörün büyüklüğüne, tipine ve yerleştiği bölgeye göre değişir. Eğer tümör iyi huylu ve küçükse çoğu zaman sadece kitleyi çıkarmak yeterli olurken kötü huylu tümörlerde, büyük tümörlerde etkilenen tükürük bezinin tamamının çıkarılması gerekir. Eğer tümör kötü huylu ise ameliyat sonrasında kemoterapi veya radyoterapi gerekebilir.
Ameliyat sonrası bunlara dikkat edin
Tükürük bezi ameliyatlarının yaklaşımı hangi bezi tuttuğuna göre değişmektedir. Kulak önü, çene altı gibi bulunduğu bölgeye göre ameliyat yapılır. Ameliyat sonrasında yara bölgesinde hafif ağrı, kulak ve yüz bölgesinde uyuşma, hissizlik, karıncalanma hissedilmesi normaldir. Ameliyattan sonra bazen çene hareketleri ile oluşan ağrılar olabilir. Hasta çenesini çok yormamalı, bir hafta kadar sert yiyeceklerden kaçınmalı, tükürük salgısını tetiklememek için salgıyı artıran limon, narenciye, turşu gibi yiyecekler tüketmemelidir. Yara yerinin bir hafta boyunca ıslatılmaması, temiz kalması gerekir. Eğer bu bölgede şişlik, ağrı, kızarıklık, akıntı olursa zaman geçirilmeden doktora başvurulmalıdır. Yara bölgesindeki izi azaltmak için skar önleyici bazı kremler kullanılabilir. Yine bu bölge güneşe duyarlı olacağından güneşten korunmalı ve mutlaka güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır.
Güncelleme Tarihi : 6 Aralık 2023
Yayınlanma Tarihi: 31 Ocak 2022
