Yükleniyor
Tırnak batması, tırnağın kenarının yumuşak doku içine battığı, ağrı ve enfeksiyona yol açan, özellikle parmakların iç tarafında görülen bir durumdur. Temel nedeni tırnağın boyuna değil, tırnak etinin içine doğru uzamasıdır. Tırnağı çok kısa ya da kavisli kenar bırakarak kesmek buna zemin hazırlamaktadır. Belirtileri tırnak kenarında ve parmakta kızarma, ağrı ya da şişliktir. Tırnak batması tedavisi, fark edildiği anda kronik bir hale gelmemesi için bir uzmana başvurulması gerekir.
Tırnak batması, tırnağın ileri doğru uzaması yerine, çıktığı parmağın etine doğru büyüyerek tırnak etine battığı, ağrılı ve yaygın bir durumdur. Daha çok ayak parmaklarında, özellikle ayak başparmağında görülen tırnak batması diğer parmaklarda da görülebilir. Özellikle ayak parmaklarını sıkıştıran ayakkabı kullanımı, tırnak kesiminde kavisli kenar bırakmak veya köşelerini kesmemek gibi yanlış tırnak kesimi, ayak parmağını çarpma, ayakların terli kalmasına bağlı deri yumuşaması ve tırnak mantarı tırnak batmasına neden olan risk faktörleridir.
Tırnak batmasının 3 aşaması bulunur. Tırnağın ilk batmaya başladığı aşamada kızarıklık ve şişlik görülür. Ayrıca hafif ağrı ve yanma hissi de eşlik eder. Bu durum tedavi edilmezse tırnak batması ikinci aşamaya geçer.
İkinci aşama dolama tarzında tipik enfeksiyon belirtileri ortaya çıkar. Tırnak batmasının ilk aşamasındaki kızarıklığa ek olarak beyaz alanların, iltihabi akıntıların meydana gelmesi ve daha da etli tırnağın battığı kısmın şişmesi söz konusudur.
Üçüncü aşamada, tırnak ve et arasında granülasyon dokusu denilen farklı etli parçalar, kanayan, kuruyan ve kabuklanan alanlar ortaya çıkar. Tırnak batmasında karşılaşılan en kötü senaryo üçüncü aşamada görülür. Üçüncü aşama tedavisi çok daha zor ve agresiftir. Bu yüzden önemli olan ilk basamakta tırnak batmasını fark etmek ve tedavisini planlamaktır.
Tırnak batması ilk battığında şişlik, sertlik ve hassasiyet belirtileriyle ortaya çıkar. Sonrasında kızarma ya da enfeksiyon görülür. Tırnak batması özellikle gençlerde görülen acı verici bir durumdur. Tırnak batması belirtileri şöyle sıralanabilir:
Tırnak batması, tırnağın kenarının çevresindeki yumuşak dokuya doğru büyüyerek çeşitli semptomlara yol açtığı bir durumdur. Tırnak batması belirtileri detaylı olarak şu şekilde açıklanabilir:
Tırnağın cilde doğru büyümesi, bölgedeki dokuda tahriş meydana getirebilir. Bu tahriş, inflamasyona yol açarak ciltte belirgin bir kızarıklık oluşturur. Kızarıklık genellikle tırnağın kenarına yakın bölgede yoğunlaşır ve zamanla daha belirgin hale gelebilir. Bu kızarıklık tırnak batmasının en belirgin semptomları arasındadır.
Tırnak batmasına bağlı olarak ortaya çıkan ağrılı ve ödeme bağlı ciltteki gerginleşme de tırnak batması belirtileri arasındadır. Batan tırnak, çevresindeki dokuda iltihaplanmaya ve sıvı birikimine (ödem) sebep olur. Bu durum, cildin gerginleşmesine ve dokunmaya karşı hassasiyetin artmasına yol açar. Ağrı, özellikle ayakkabı giyerken veya yürürken daha da şiddetli bir hale gelebilir.
Tırnak batmasına bağlı iltihaplanma ilerledikçe, etkilenen bölgenin cilt dokusunda kalınlaşma ve sertleşme görülebilir. Ayrıca, cilt renginde koyulaşma veya morarma gibi değişiklikler de meydana gelebilir. Bu durum, vücudun yaralanmaya karşı verdiği doğal bir tepki olarak değerlendirilir.
Tırnak, normal büyüme yönünden saparak deriye doğru kıvrıldığında, tırnak kenarı cilde baskı yapar ve bu da batmaya neden olabilir. Tırnakta meydana gelen bu yapısal değişiklik, tırnağın düzgün kesilmemesi veya dar ayakkabıların giyilmesi sonucu ortaya çıkabilir.
Batan tırnağın bulunduğu bölgede belirgin bir şişlik oluşur. Bu şişlik, dokunulduğunda veya basınç uygulandığında hassasiyet ve ağrıya neden olur. Şişlik, iltihaplanmanın ve sıvı birikiminin bir göstergesidir.
Tedavi edilmezse, batan tırnak bölgesinde bakteri birikimi sonucu enfeksiyon gelişebilir. Enfekte bölge daha fazla ağrır, kızarır ve şişer. Ciddi enfeksiyon vakalarında, vücut genelinde belirtiler olarak ateş ve nadiren mide bulantısı görülebilir.
Enfekte olmuş tırnak batması durumunda, iltihaplı bölgeden sarımsı veya yeşilimsi renkte, kötü kokulu bir akıntı gelebilir. Bu akıntı, vücudun enfeksiyonla savaşırken ürettiği irin olup, enfeksiyonun belirtisidir.
Bu belirtilerden herhangi biri fark edildiğinde, durumun kötüleşmesini önlemek için bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.
Tırnak batması, ayak ya da el tırnaklarının yanlış kesilmesi, dar ayakkabı seçimi, ayak parmağını bir yere çarpma ya da tırnak köşesinin yırtılmasıyla nedeniyle oluşur. Bunun yanında tırnak mantarı da tırnak batması nedenleri arasında sayılabilir.
Tırnak batmasının en yaygın görülen nedenleri şöyle sıralanabilir:
Tırnak batmasına hastalıklar eşlik edebilir. Örneğin tırnak mantarı tırnağın yapısını bozarak kalınlaşmaya neden olur. Mantar tırnakta kalınlaştıkça tırnak batması da artabilir. Bazen hiçbir neden ortada olmadan kiloya bağlı ortaya çıkabilir.
Kilolu hastalarda kilodan ayağa dolayısıyla da tırnağa daha fazla yüklenme olduğu için ayak ve ayak parmaklarında tırnağın şekli bozulur.
Tırnak batmasına neden olan diğer neden hatalı tırnak kesmedir. Bazı kişiler tırnağı dipten kesmenin daha iyi olduğunu düşünerek tırnağı dipten keser ve hatta dipten kesmenin tırnak batmasını önleyeceğini düşünür. Bu yaklaşım çok yanlıştır. Tırnak ne kadar uzun kesilirse batma riski daha az olur.
Ayrıca uzun süreli sivri burunlu ayakkabı kullanımı akut batmaya sebep olabilir ama kronik vakalarda çok etkisi yoktur.
Travmaya maruz kalmak, ayağı bir yere çarpmak ya da tırnağın üzerine düşen cisimler tırnak şeklinin değişimine dolayısıyla tırnak batmasına sebep olur. Travma sonrası tırnak düşmesinde de tırnak batması meydana gelebilir.
Tırnak batmasının tedavisi aşamalara göre planlanır. İlk aşamada uygulanan lokal tedavi, antibiyotikli kremlerle vakaların %60- 70’inde iyileşme görülür. İlk aşamayı atlatan hastalara tırnak batmasının kronikleşmemesi için tırnak bakım eğitimi verilir.
İkini aşamada hastaya göre kremle birlikte sistemik tedavide uygulanabilir.
Üçüncü aşamada oluşan tırnak ve et arasında granülasyon dokusu denilen farklı etli parçalar, kanayan, kuruyan ve kabuklanan alanlara müdahale edilmesi gerekir. Elektro koter gibi cihazlarla etli kısım ortadan kaldırılır. Tırnağın batan kısmının kesilmesi ya da tel uygulaması gibi farklı tedaviler uygulanabilir. Tırnağın tamamının alınması ve yeni gelen tırnağın düzgün olması da tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır. Bu tedavilere rağmen tırnak batması iyileşmeyebilir.
Tırnak batması tedavisinde cerrahi en son tercihtir. Üçüncü aşamaya gelinmiş, uygulanan tedavilerden iyileşme görmemiş hatta daha kötüye giden durumlarda cerrahi tercih edilmektedir. Cerrahide genellikle batık kısım alınır bazen de dikiş atılır. Tırnağın hemen çekilmesi bir çözüm değildir. Tel tedavileri sonucu da nüks görülebilmektedir.
Tırnak batması tedavisinde “Fenol ile matrisektomi” adı verilen yöntem ile yüksek oranda başarı sağlanabilmektedir. Tırnak kenarındaki sadece batık kısım köke kadar alınarak, buradan bir daha tırnak çıkıp batık oluşturmasın diye batık yeri kimyasal bir madde ile körlenir. Böylelikle tekrar batık olma ihtimali en aza indirilmiş olur.
Tırnak batması yaşandığı durumda bir süre manikür ve pedikür uygulamasına ara vermek, tırnağın köşelerinin oval kesilmesini sağlamak, deri ile tırnak arasına pamuk yerleştirme iyi gelir ve hızlı iyileşmesine yardımcı olur.
Tırnak batmasına iyi gelerek hızla geçmesini sağlayacak yöntemler şöyle sıralanır:
Tırnak batması, tırnağın kenarının çevresindeki deriye doğru büyümesi sonucu oluşan ağrılı bir durumdur. Aşağıda belirtilen yöntemler, tırnak batmasının semptomlarını hafifletmek ve iyileşmeyi desteklemek amacıyla kullanılabilir:
Tırnak batmasından etkilenen ayağı 10-20 dakika boyunca ılık, sabunlu suya veya epsom tuzu eklenmiş suya batırmak, tırnağı ve çevresindeki deriyi rahatlatıp yumuşatarak iltihabı azaltır ve ağrıyı hafifletir. Bu işlem, etkilenen ayağa uygulanarak günde birkaç kez tekrarlanabilir.
Ayak ılık suda bekletildikten sonra, tırnağın kenarı ile deri arasına küçük bir pamuk parçası veya mumlu diş ipi yerleştirmek, tırnağın deriden uzaklaşmasına yardımcı olarak doğru yönde büyümesini teşvik edebilir. Ancak bu yöntem her doktor tarafından önerilmez. Bu sebeple doktor kontrolünde yapılmalı veya hiç yapılmamalıdır.
Tırnak batmasından etkilenen bölgeye petrol jeli (vazelin) veya antibiyotik merhem uygulamak ve ardından steril bir bandajla sarmak, bölgeyi nemli tutarak iyileşmeyi destekler ve enfeksiyon riskini azaltır. Bu yöntem de tırnak batmasına iyi gelebilir.
Tırnakların doğru şekilde uzamasını beklemek, tırnağın deriye batmasını önleyebilir ve mevcut tırnak batmasını iyileştirebilir. Bu süreçte, tırnakları düz ve çok kısa olmayacak şekilde kesmek önemlidir.
Eğer tırnak batması bölgesinde enfeksiyon belirtileri (kızarıklık, şişlik, irin) varsa, antibiyotik içeren bir merhem uygulamak ve bölgeyi temiz tutmak enfeksiyonun yayılmasını önleyebilir. Şiddetli enfeksiyon durumlarında ise doktora gitmek gerekir.
İbuprofen veya asetaminofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler, tırnak batmasının neden olduğu ağrıyı ve iltihabı hafifletebilir. Ancak, bu ilaçların kullanımında önerilen dozajlara dikkat edilmelidir ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Yukarıda bahsi geçen bu yöntemler, tırnak batmasının hafif vakalarında semptomları hafifletebilir ve iyileşmeyi destekleyebilir. Ancak, durum kötüleşirse veya enfeksiyon belirtileri artarsa, tırnak batması konusunda uzman bir doktora başvurmak önemlidir.
Birçok hastalığın belirtisi olarak tırnak diplerinde batmalar görülebilir. En çok karşımıza çıkan dolama bölgenin lokal enfeksiyonuna bağlı olarak oluşur. Sedef hastalıkları tırnak diplerinde şişme şikayeti ile başlayabilir. Ayrıca romatizmal hastalıklarda tırnak ve tırnak etrafında kemikten kaynaklandığı kısım ilk başlarda şişebilir. Bazen ilaç reaksiyonlarına bağlı özellikle çocuklarda tırnak dibinde şişlik görülebilir ya da yine çocuklarda özellikle ateşli hastalıklardan ve aşıdan sonra tırnak köklerinde kızarıklıklar ve şişlikler ortaya çıkabilir.
Dolama ve tırnak batması arasında fark vardır ama ikisi birlikte de görülebilir. Her dolama tırnak batmasına sebep olmaz ama tırnak batması dolamaya sebep olabilir. Dolama el parmaklarında da görülebilir ancak bu tırnak batmasına sebep olacak bir neden değildir.
Bazı parmakların arasında mantar gelişir ve mantar içeriye nüfus edip ayağın ya da elin enfeksiyonuna sebep olabilir. Böylelikle enfeksiyon tırnakta da gelişebilir. Bu, genelde travmaya bağlı gelişen iltihabi bir durumdur.
Tırnak batmasının oluşmaması için öncesinde alınabilecek önlemler bulunur. Bu önlemler şöyle sıralanabilir:
Tırnak batmasında 3 aşama birbirini takip etmeyebilir. Diyabet gibi kronik hastalıkları olanlarda kangrene kadar gidebilir. Genellikle tekrarlayan enfeksiyonlar ve tırnak şeklinin bozulması görülür. Tırnak batması ağır sonuçlar doğurmasa da yaşam konforunu çok bozan bir hastalıktır.
Eğer tırnak batmasına bağlı ayak parmağında iltihap varsa öncelikle tırnak batmasının önlenmesi gerekir. Asıl etken ortadan kaldırılmalıdır. Uzman kontrolünde antibiyotikli kremler ile önüne geçilebilir.
İnsan vücudunda dolayısıyla da ciltte bir çok yaşayan mikrop ve bakteriler vardır. Bu bakteri ve mikroplar toprak, toz vb dış etkenlerle de vücuda alınabilir. Ayak parmağında bir yer koparıldığı zaman yani cilt, tırnak bariyeri ortadan kaldırıldığında dışarıdaki mikroplar bu yüzeylere nüksederek enfeksiyona sebep olur.
Küçük, lokal bir enfeksiyonsa sadece antibiyotik kremler etkili olacaktır. Ancak ağrı, ödem, şişlik gibi ateşe bile neden olabilecek bir enfeksiyon söz konusuysa sistemik antibiyotik tedavisine başlanmalıdır.
Ayak tırnağı çekildikten sonra 4-5 gün içinde iyileşmeye başlar. Ağrı azalır. Ayak tırnağı çekildikten sonra pansuman tedavisi aksatılmadan yapılmalıdır. Tırnağın tamamen çıkması ise 4 ay gibi bir süreyi bulur.
El ve ayakta tırnak batması mevcut ise tırnak kesimine dikkat edilmesi çok önemlidir. Tırnağın köşeleri oval kesilmemeli, 90 derece ve etli kısımdan serbest kalacak şekilde yarım cm kadar uzun kesilmelidir.
Tırnak batması şikayeti olduğunda uzman doktorun önerdiği tıbbi tedavi uygulanmalıdır. Sirkenin asidik bir yapısı olduğu için iltihabın dışarı çıkmasına bir faydası belki olabilir ancak bilimsel kanıtlanmış bir geçerliliği yoktur.
Tırnak çekildikten sonra yapılan pansumanın 4 gün çekilen yüzeyde kalması gerekir. Bu süreden sonra banyo yapılabilir.
Bebeklerde tırnak batması söz konusuysa sadece antibiyotikli kremlerden faydalanılabilir. Bebeklerde tırnak batması çok nadir görülür. Bazı durumlarda anne karnından çıkarken el ve ayak tırnaklarına gelen bir travmaya maruz kalırsa, tırnak şekil bozuklukları ve şekil değişiklikleri söz konusu olabilir ancak çok karşılaşılan bir durum değildir.
Batık tırnak eğer tedavi edilmez ve gerekli durumlarda çekilmezse, zamanla ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Tedavi edilmeyen batık tırnak öncelikle iltihaplanma ve enfeksiyon riskini artırır ve bu enfeksiyon yayılmasına da sebebiyet verebilir. Başlangıçta sadece ağrı ve şişlik ile başlayan durum, ilerledikçe bakteriyel enfeksiyonlara kadar gidebilir. Enfekte olan bölgede kızarıklık artar, akıntı oluşur ve kötü koku meydana gelebilir. Bu enfeksiyon, yalnızca parmakla sınırlı kalmayıp, çevre dokulara ve nadiren de kan dolaşımına yayılabilir (selülit veya sepsis gibi ciddi durumlara neden olabilir).
Özellikle şeker hastalığı gibi dolaşım bozukluğu olan bireylerde, batık tırnak çok daha tehlikeli bir hale gelebilir. Çünkü bu kişilerde yara iyileşmesi daha yavaştır ve enfeksiyon kolayca ilerleyerek doku kaybı hatta nadiren amputasyon riskine neden olabilir.
Batık tırnak uzun süre tedavi edilmediğinde, kronikleşerek sürekli ağrıya, şekil bozukluğuna ve tırnağın deriye gömülmesine sebep olabilir. Bu da ileride cerrahi müdahale olmadan çözüm sağlamayı zorlaştırabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Nisan 2025
Yayınlanma Tarihi: 25 Mart 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
