Temporal arterit ya da diğer bir adıyla dev hücreli arterit, kan damarlarında oluşan iltihap türüdür. Tempoal arteril, beyine ve başa kan akışını sağlar. Damar iltihaplanması olan bu vaskülit türünde, iltihap temporal arterlerin şişerek daralmasına sebebiyet verir. Bu durum kan akışının kısıtlanmasına neden olur. Temporal arterit belirtileri genellikle zonklayan baş ağrısı şeklinde ortaya çıkar ve kişinin yaşam kalitesini etkileyebilir. Erken teşhis ve tedavi sayesinde oluşabilecek körlük gibi ciddi komplikasyonları önlenmesi sağlanabilir.
Temporal Arterit (Dev Hücreli Arterit) Nedir?
Temporal arterit yani dev hücreli arterit, kafa derisinde, boyunda ve kollarda yer alan kan damarlarının iltihaplanması ile arterlerin zarar görmesidir. Özellikle şakak bölgesindeki kan damarlarını etkileyerek baş ağrısına sebep olur. Kan damarlarının iltihaplanmasına bağlı olarak damarlarda şişme ve daralma meydana gelir. Temporal arterler, kalpten kafaya, çene kaslarına, gözlere kan sağlayan önemli bir damardır. Bu arterin iltihap nedeniyle tıkanması organların ve dokuların zarar görmesine neden olur. Tedavi edilmediği durumda ani görme kaybı, felç ya da körlük gibi ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir.
Temporal Arterit Belirtileri Nelerdir?
Temporal arterit belirtileri arasında hızlı kilo kaybı, şiddetli baş ağrısı ve iştahsızlık yer alır. Bunların yanında çenede ağrı, çift görme ya da bulanık görme görülebilir. Temporal arteritin en belirgin semptomu ise özellikle alın bölgesinde zonklama ve sürekli olarak görülen baş ağrısıdır. Temporal arterit semptomları şöyle sıralanabilir:
- Ateş
- Yemek yeme ve çiğneme sonrasında çenede oluşan ağrı
- Tükenmişlik
- Şakaklarda hassasiyet ve şiddetli ağrı
- Çift, bulanık görme veya geçici görme kaybı
- Üst kollar, omuzlarda ya da kalçalarda, alt sırtta ve kalçalarda oluşan kas ağrıları
- İştahsızlık veya kilo kaybı
- Ani ve kalıcı görme kaybı
- Saç derisinde hassasiyet
- Yorgunluk ve halsizlik
Özellikle boyun, omuz veya kalçada oluşan ağrı ve sertlik, polimiyalji romatikanın yaygın semptomları olarak görülür. Dev hücreli arteritli olan kişilerin yaklaşık %50'sinde polimiyalji romatika da bulunur.
Temporal Arterit Neden Olur?
Temporal arterit, genetik olarak yatkınlık ve çevresel faktörlere bağlı olarak meydana gelebilir. Özellikle bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması sonucunda bu hastalığın oluşma riski vardır.
Temporal arterite neden olan risk faktörleri şöyle açıklanabilir:
- Dev hücreli arterit yalnızca yetişkinleri etkileyen bir durumdur. Nadiren 50 yaş altındakileri etkiler
- Kadınların bu hastalığa yakalanma olasılığı erkeklere göre yaklaşık iki kat daha fazla olur.
- Temporal arterit beyaz insanlarda veya İskandinav kökenlilerde yaygındır
- Polimiyalji romatika hastalığına sahip olmak, dev hücreli arterit geliştirme riskinin artmasına neden olurBazı durumlarda aile geçmişinden dolayı görülebilir
Temporal Arterit Nasıl Teşhis Edilir?
Uzman doktor kişinin tıbbi geçmişini öğrendikten sonra fiziki muayene yapar. Nabız kontrolünün ardından kafa derisindeki hassasiyeti inceler. Bunun yanında temporal arterlerde şişlik olup olmadığını gözlemler. Temporal arterit teşhisi için aşağıdaki testler uygulanabilir:
- Vücuttaki iltihabı ölçmek için eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) testi
- Enfeksiyon kontrolü için C-reaktif protein gibi kan testi
- Uzman doktor temporal arteritten şüphelendiği durumda temporal arter ultrasonu veya temporal arter biyopsisi isteyebilir
- Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması
- Vücut dokularının kontrolü için ultrason
Temporal Arterit Tedavisi Nasıl Olur?
Temporal arterit hastalığının ilk tedavisi görme kaybının önlemeye yönelik olarak yapılır. Bunun için uzman doktor kişiye çeşitli ilaçlar verebilir. Bu ilaçlar sayesinde kalıcı görme kaybını önleyerek ve doku hasarına neden olabilecek kan damarlarının iltihabını bastırmak hedeflenir. Bunun için kişiye temporal arterit için ana tedavi olan kortikosteroidler verilebilir.
Bağışıklık sistemini baskılayan bir ilaç olan prednizon, en yaygın kullanılan kortikosteroiddir ve görme kaybını önleyerek temporal arteritin yarattığı durumu ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Temporal Arterit Hakkında Sık Sorulan Sorular
Temporal arterit iyileşir mi?
Temporal arterit tedavisi genellikle ortalama olarak 1-2 sene sürebilir. Tedavi süreci kişinin yaşına ve sağlık durumuna göre farklılık gösterir. Erken teşhis edildiği durumda görme kaybı engellenerek bastırılabilir.
Temporal arterite hangi bölüm bakar?
Temporal arterit, kan damarı iltihabı olduğundan İç hastalıkları tarafından tedavi edilebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 13 Ağustos 2024
Yayınlanma Tarihi: 9 Ağustos 2024
