Yükleniyor
Takipne (taşipne), solunum hızının normalin üstünde olması sonucu hızlı nefes alma durumudur. Takipne durumu genellikle oksijen eksikliğinden kaynaklanır ve her yaştan kişiyi etkilemekle birlikte çoğunlukla yenidoğan bebeklerde ve solunum rahatsızlığı olan kişilerde görülür. Altta yatan nedenin tedavisi, solunum hızını normale döndürür.
Takipne, oksijen eksikliği veya aşırı karbondioksitten kaynaklanan, dakikadaki normal nefes sayısının 20’nin üzerine çıkmasıyla ortaya çıkan hızlı ve sığ nefes alma durumudur.
Yetişkinlerde de görülen takipne, dakikadaki nefes alma hızı normale göre daha fazla olan yenidoğan bebeklerde sık görülür. Bununla birikte solunum rahatsızlığı olan kişilerde de hızlı nefes alma durumuna yaygın olarak rastlanır.
Takipnenin nedeni genel olarak oksijen eksikliği veya karbondioksit fazlalığı olarak gösterilir. Nefes alma hızı geçici bir şekilde artıp normale dönüyorsa bu duruma geçici takipne adı verilir. Daha uzun süren durumlarda altta yatan nedenin belirlenmesi gerekebilir.
Ayrıca egzersiz yaparken veya koşarken de hızlı nefes alma söz konusudur. Bu durum normal karşılanır. Hatta dinlenirken bile takipne yaşanması mümkün olabilir.
Hızlı nefes alma durumu olan takipne genellikle altta yatan nedenlerin tedavi edilmesiyle iyileşir ve solunum hızı normale döner.
Oksijen eksikliği veya aşırı karbondioksit oranı takipneye neden olan faktörlerin başında gelir. Bunların yanı sıra anksiyete, panik atak, astım, sepsis, alerjik reaksiyonlar, zehirlenme ve pulmoner emboli gibi durumlar da takipneye yol açabilir.
Takipneye yol açan faktörler şöyledir:
Takipe aynı zamanda yenidoğan bebeklerde de yaygın olarak görülür. Bebek doğmadan önce akciğerleri sıvıyla doludur. Doğum sırasında hormonlar bebeğin akciğerlerindeki hava keselerinin (alveoller) sıvıyı emmesine neden olur. Bu sıvının çoğu, vajinal doğum sırasında bebeğin akciğerlerinden salınır ve bebeğin hava keselerini kaplayan hücrelere girer. Bu emilim süreci çok yavaş gerçekleşirse, bebeğinizin akciğerlerindeki fazla sıvı takipneye neden olur ve solunum hızı artar.
Takipne çoğunlukla hızlı nefes almayı ifade eder. Hızlı nefes almayla birlikte göğüs ağrısı, nefes alma güçlüğü, ciltte renk değişimi gibi belirtiler de görülebilir. Özellikle bebeğinizin solunum hızının artmasıyla birlikte nefes almada zorluk yaşadığını fark ettiğin an doktora başvurun.
Takipne belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Solunum hızının artması durumu olan takipne genellikle yenidoğan bebeklerde görülür. Yenidoğan bebeklerin dışında yetişkin bireylerde de takipne durumuna rastlanabilir.
Takipne, kişinin solunum hızının artması şikayetiyle teşhis edilir. Bununla birlikte yaş, mevcut hastalıklar ve kullanılan ilaçlar da takipne tanısı için önemsenen faktörlerdir.
Takipne tanısı için faydalanılan yöntemler şu şekildedir:
Oksimetre: Kandaki oksijen miktarını ölçmek için kullanılır.
Arteriyel kan gazı: Arteriyel kan gazı uygulaması, kandaki oksijen seviyesini, karbondioksit içeriğini ve pH'ı ölçer.
Göğüs röntgeni: Akciğerin genel performansına bakmak için göğüs röntgeni de çekilebilir.
Solunum fonksiyon testleri: Astım ve KOAH gibi hastalıkların varlığı için faydalanılan testlerden biri olan solunum fonksiyon testleri de takipne tanısı için işe yarayabilir.
Bunlarla birlikte takipne tanısı için elektrolit seviyelerine bakılabilir, hemoglobin testi yapılabilir, EKG çekilebilir.
Takipnenin tedavisi için öncelikle altta yatan nedenin tespit edilmesi gerekir. Eğer oksijen eksikliğine bağlı bir takipne durumu söz konusuysa kişiye oksijen takviyesi yapılır. Astım ve KOAH’ın söz konusu olduğu durumlarda ilaç tedavi gerekebilirken, antibiyotik ilaçlar da solunum hızının normale dönmesini sağlayabilir.
Solunum hızının normale dönmesi için uygulanabilecek takipne tedavi yöntemleri şunları içerir:
Takipne, solunum hızının normal seviyenin üstüne çıkmasıdır. Bu durum çoğu zaman oksijen eksiliğinden kaynaklanır.
Takipne genellikle birkaç gün içinde iyileşir. Ancak burada önemli olan, takipnenin tedavi edilmiş olmasıdır. Tedavi edilmeyen takipne vakaları yeniden nüksedebilir.
Stres ve kaygı kişinin solunum hızını da etkiler. Özellikle strese bağlı panik ataklarda solunum hızı normal seviyenin üstüne çıkar.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 14 Mayıs 2024
Yayınlanma Tarihi: 14 Mayıs 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
