Su zehirlenmesi, vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla su bulundurması sonucu kanın seyrelmesi ve kandaki sodyum seviyelerinin düşmesi durumudur. Su zehirlenmesi durumunda vücut terleme veya idrar yoluyla vücuttaki fazla suyu doğal olarak temizleyemediği için bu durum kimyasal bir dengesizliğe neden olabilir. Su zehirlenmesi belirtileri arasında mide bulantısı, kusma, mide şişkinliği, baş ağrısı ve uyuşukluk yer alır. Aşırı su içmek ölümcül sonuçlar doğurabileceği için su tüketiminin hızlı bir şekilde durdurulması gerekir.
Su Zehirlenmesi Nedir?
Su zehirlenmesi (su toksisitesi), çok fazla su içilmesi sonucu elektrolit dengesinin bozulması ve sodyum seviyelerinin düşmesiyle karakterize meydana gelen bir rahatsızlıktır.
Vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla su içmek potansiyel olarak kanı seyreltir ve vücuttaki elektrolitleri ve özellikle sodyum seviyesini azaltır. Sodyumun azalmasına hiponatremi adı verilir. Sonuç olarak, aşırı su hücrelere girer ve hücrelerde şişme meydana getirebilir. Özellikle beyin hücrelerine çok fazla su girdiğinde beyin üzerindeki baskı artar ve bu durum beynin çalışma performansını etkiler.
Aynı zamanda su zehirlenmesi diğer birçok organı da etkileyebilir. Su zehirlenmesinin etkisiyle birlikte ortaya çıkan yaygın belirtiler genellikle mide bulantısı, kusma, mide şişkinliği, baş ağrısı, uyuşukluk, kas güçsüzlüğü ve kas ağrılarıdır. Özellikle fazla su içtiğiniz bir gün yaşıyor ve de bu belirtilerle karşılaşıyorsanız su zehirlenmesi yaşanma riski ortaya çıkabilir.
Su zehirlenmesi vakalarında genellikle su tüketimi bir süreliğine durdurulur. Bunun dışında nedene bağlı olarak diüretik veya intravenöz sıvılara da ihtiyaç duyulabilir.
Su Zehirlenmesi Neden Olur?
Su toksisitesi olarak da ifade edilebilen su zehirlenmesi, aşırı su tüketimine bağlı olarak vücuttaki elektrolit ve sodyum seviyelerinin olması gereken dengenin dışına çıkmasıyla meydana gelir. Su zehirlenmesi vücudun alması gereken su miktarının çok üstüne çıkıldığında görülür. Normal seviyelerde içilen suyun herhangi bir zehirlenme riski yoktur.
Su zehirlenmesine neden olabilecek faktörler şu şekildedir:
- Vücudun ihtiyaç duyduğunun çok üstünde su tüketimi
- Aşırı sıcak bir ortamda çalışmaya bağlı fazla su tüketimi
- Yoğun spor ve fiziksel aktivite
- Düşük sodyum içeren bir beslenme düzeni
- Böbrek fonksiyonları ve ADH hormonu bozuklukları
- Psikojenik polidipsi
Ayrıca böbreklerin fazla suyu dışarı atmasını zorlaştıracak birtakım rahatsızlıklar da su zehirlenmesine yol açabilir:
- Kronik böbrek hastalığı
- Karaciğer hastalığı
- Konjestif kalp yetmezliği
- Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar
- Bazı antidepresan ve antipsikotik ilaçlar
Aşırı su tüketimi
Su zehirlenmesinin temel sebebi aşırı su tüketimidir. Aşırı su tüketiminde kasıt günde normal olarak içilmesi gereken 1-2 litre su değildir. Çalışma koşullarına, aşırı egzersize veya böbrek hastalıkları başta olmak üzere bazı rahatsızlıklara bağlı olarak günde 3-4 litre su içilebilir veya böbrekler fazla suyu dışarı atmakta zorlanabilir. Bu gibi durumlar su zehirlenmesi riskini artırabilir.
Yoğun spor ve fiziksel aktivite
Aşırı spor ve fiziksel aktivite yapan kişilerde terleme oranı artacağı için bu kişiler çok fazla su içme ihtiyacı hisseder. İçilen su miktarı ortalamanın çok üstüne çıkarsa su zehirlenmesi ortaya çıkabilir.
Düşük sodyum içeren bir beslenme düzeni
Düşük sodyum içeren diyet, tuzun az tüketilmesini içerir. Bu durum aşırı su tüketildiği bir dönemle birleştiğinde su zehirlenmesi ortaya çıkabilir.
Böbrek fonksiyonları ve ADH hormonu bozuklukları
Böbreklerin fazla suyu dışarı atmasını zorlaştıracak kronik böbrek hastalıklarında ve özellikle ADH hormonunun salgılanmasında bir problem yaşanırsa fazla suyun dışarı atılması zorlaşır ve aşırı su tüketimiyle birlikte su zehirlenmesi yaşanabilir.
Psikojenik polidipsi
Şizofreni hastası olan kişilerde yaygın görülen bir problem olan psikojenik polidipsi, vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla su içilmesine neden olur ve bu da su zehirlenmesini tetikleyebilir.
Su Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Su zehirlenmesi mide bulantısı, kusma ve mide şişkinliği ile kendini gösterir. Bunların dışında baş ağrısı, kas ağrısı, kas krampları ve baş dönmesi de su zehirlenmesi belirtileri arasında yer alır.
Su zehirlenmesi genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:
Su Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Su zehirlenmesi, aşırı su içilmesine bağlı olarak vücutta meydana gelen anormal belirtiler sonucu teşhis edilebilir. Kişinin mide bulantısı, kusma ve mide şişkinliği yaşaması su zehirlenmesi adına önemli bir fikir verir. Bununla birlikte baş ağrısı, baş dönmesi ve vücutta ödem de su zehirlenmesi tanısı açısından önemlidir. Ayrıca vücuttaki elektrolit ve sodyum seviyesinin ölçülmesi için kan ve idrar testi de istenebilir.
Su Zehirlenmesi Tedavisi
Su zehirlenmesi tedavisinde temel amaç öncelikle su tüketimini bir süre durdurarak vücuda su alımını engellemektir. Bununla birlikte su zehirlenmesine neden olabilecek ilaçların kesilmesi ve diüretik veya intravenöz sıvıların damar yoluyla alınması da su zehirlenmesi tedavisi için denenebilir.
Su zehirlenmesi tedavisi ile birlikte su zehirlenmesine iyi gelebilecek yöntemler şöyledir:
- Su tüketimi bir süre durdurulmalı.
- Sodyum değerini yükseltmek için tuz tüketimi artırılmalı ve ancak bu adım doktor kontrolünde atılmalıdır.
- Yoğun fiziksel aktivitelerden kaçınıp dinlenmek gerekir.
- Eğer su zehirlenmesine bağlı şiddetli belirtiler söz konusuysa doktor kontrolü almaktan kaçınmayın.
Su Zehirlenmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Su zehirlenmesi ne demek?
Hiperhidrasyon veya su toksisitesi olarak da adlandırılan su zehirlenmesi, aşırı su tüketimi nedeniyle vücuttaki elektrolitlerin ve sodyum seviyesinin normal dengesinin dışına çıkması ve beyin fonksiyonlarında bozulma ile ortaya çıkan bir durumdur.
Su zehirlenmesi tehlikeli midir?
Su zehirlenmesi aşırı su tüketimine bağlı olarak gerçekleşir. Özellikle günde 3-4 litrenin üzerine çıkan su tüketimi söz konusu olduğunda şiddetli mide bulantısı, kusma, şişkinlik, baş ağrısı ve baş dönmesi yaşanabilir. Daha tehlikeli sonuçlar çıkmaması adına su zehirlenmesi belirtileri yaşandığında doktora başvurmak gerekir.
Günde 5-6 litre su içmek zararlı mı?
Günlük su tüketimi önerisi genellikle 2-3 litre aralığındadır. Ancak vücudun ihtiyacına göre bu miktar artabilir. Herhangi bir hastalığı olmayan kişiler de 4 litrenin üstüne çıkabilir ancak su zehirlenmesi riskine karşı 5-6 litre su içmek doktor onayı almanız daha sağlıklı olacaktır.
Çok su içmek böbrekleri yorar mı?
Su içmek böbrek sağlığı için faydalı olsa da aşırı su içmek de tam tersi böbrekleri yorabilir. Böbrek sağlığını etkileyebilme özelliği taşıyan çok su içmek aynı zamanda vücudun elektrolit dengesini bozabilir, sodyum seviyelerini düşürebilir.
Su zehirlenmesi kaç saat sonra belli olur?
Su zehirlenmesi genellikle içilen su miktarının normalin çok üstüne çıkmasının akabinde gelen birkaç saat içinde ortaya çıkar. Ancak suyun ne kadar hızlı içildiğine veya kişinin vücut yapısına göre bu süre değişebilir.
Su zehirlenmesi öldürür mü?
Su zehirlenmesinin ölümcül bir vakaya dönüşmesi için çok ciddi oranda fazla su içilmiş olması gerekir. Bu gibi vakalarda su tüketimi durdurulmaz ve tedaviye başlanmazsa tehlikeli bir tablo doğabilir.
Su zehirlenmesi kaç günde geçer?
Su zehirlenmesi eğer çok şiddetli belirtiler göstermiyorsa birkaç gün içinde evde dinlenerek ve su tüketimi azaltılarak geçer. Ancak şiddetli vakalarda tıbbi tedavi gerekebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 17 Ekim 2024
