Steroid Nedir? Steroid Ne İşe Yarar, Yan Etkileri Nelerdir?

Steroid Nedir?

Steroid, vücuttaki hayati fonksiyonlarda destekleyici rol oynayan ve doğal olarak üretilen organik bir bileşiktir. Hayvanların ve bitkilerin içeriklerinde yer alır ve biyokimyasal işleyişte hormon görevi üstlenir. Kimyasal sinyal veren bu hormon yapıları farklı çeşitlere de ayrılabilir. Örnek verilecek olunursa testosteron, östrojen ve progesteron gibi ürüme hormonları bu yapıdadır. Aynı zamanda böbrek üstü bezinden salgılanan kortizol hormonu da bu yapıdan oluşur. Bu fonksiyonel bileşen, yağ yapısına sahiptir ve kolesterol maddesinden türevlenerek moleküler hale gelir.

Vücutta bazı görevlerinin arasında ise immün sistemin dengelenmesi, enfeksiyonu azaltması, üreme işlevlerini düzenlenmesi vardır. Bu madde kardiyo ya da ağırlık sporu yapan kişilerin kullandığı bir takviyeye de dönüşebilir. Özellikle anabolik steroidler, spor yapanların ilk tercih ettiği türlerdendir. Anabolik özellikli bu maddeler, fiziksel gücü de yükselterek vücut aktivitesini pozitif etkiler. Bu doğrultuda hormon üretimi, kasın güçlenmesini destekleyerek enerji metabolizmasını hızlandıran bir özelliğe de sahiptir.  

Anabolik steroid ne demek?

Anabolik steroidler, testosteronun üretilmiş formları olarak kabul edilir. Doktorlar genellikle düşük testosteronu tedavi etmek için bu ilaçları reçete ederler.Bu madde vücutta eşey hormonlarından testosteronun sentezini tetikler. Bu nedenle sporcular, bu hormon artışıyla kas kütlesini güçlendirebilir. Aynı zamanda anabolik steroid, vücudun fiziksel kapasitesini artırarak enerji seviyesini yükseltebilir.

Steroid ilaçlar hangileridir?

Bu kategorideki ilaçlar kortikosteroid ya da anabolik steroid içerikli olmak üzere iki grupta toplanır. Bu steroid ilaçlar, vücudun kendisinin ürettiği hormonlar gibi çalışır ve medikal tedavilerde ön plana çıkar. Birçok otoimmun hastalık ya da iltihap mekanizmasının arttığı durumlarda süreci baskılamak için bu tür ilaçlar kişiye verilebilir. Alerjik hastalıklar, astım, kanser, vücutta su birikimine neden olan kronik rahatsızlıklar, romatizmal problemlerde tedaviyi desteklemek adına kullanılabilir. 

Hastanın durumuna, kilosuna, hastalık geçmişine, yaşına ya da ihtiyacına göre steroid kullanımı sprey, sıvı, losyon, enjeksiyon, kapsül ya da tablet şeklinde vücuda alınabilir. Örneğin; ciltte sedef hastalığı varsa ve hastalık yangı dönemindeyse losyon ya da krem olarak cilde sürülmesi amaçlanabilir. Bu ilaç grupları genel olarak göz ya da kulak damlası, burun spreyleri, rektumda kullanılan losyon ya da fitiller, steroid enjeksiyonlar, inhalerler ya da ağız yoluyla alınan tabletler olarak çeşitlenebilir. Bu tür ilaçların kontrolsüz kullanımını engellemek adına doktorlar reçete edebilir ve kullanım koşulları detaylıca bilgilendirilir. Bu sayede oluşabilecek steroid yan etkileri vücutta azaltılmış olur.

Steroid Ne İşe Yarar?

Steroid temelde enflamasyonu azaltır, bağışıklık sistemini destekler ve özellikle spor yapan kişiler için fiziksel aktiviteyi artıran bir katkı sınar. Bu doğrultuda steroidlerin özellikleri ve kullanım alanları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Steroid enflamasyonu azaltır
• Bağışıklık sistemini destekler
• Spor için fiziksel aktiviteyi artırır
• Anafilaktik şokun etkilerini azaltabilir
• Cilt problemleri için lokal krem olarak kullanılabilir
• KOAH gibi solunum problemlerinde buhar şeklinde verilebilir

Steroidin kullanım alanları

• Steroid erkek ve kadınlarda sırasıyla testosteron ya da östrojen desteği gerekiyorsa kişiye verilebilir, menopoz sonrası kadınlarda kemik erimesi gibi problemlerin oluşmaması için önlem olarak uygulanabilir.
• Bununla birlikte steroid protein sentezini olumlu etkilemesi ile kas gücünün artarak kişinin sporcu profiline katkı sağlayabilir. Performans artırması ve vücut dayanıklılığını yükseltmesi ise daha uzun süre spor yapabilme yeteneğini destekleyebilir. Bu durumunun kontrolden çıkması, müsabakalarda doping olarak nitelendirileceği için riskleri bulunur.
• Özellikle bu kortizol türevi iltihaplanma düzeyinin azaltılmasında yardımcı rol oynayabilir. Bu nedenle lupus, haşimato, iltihaplı eklem romatizması gibi otoimmun hastalıkların tedavisine destek olarak tercih edilebilir.
• Aniden oluşan bir stres durumunda salgılanan adrenalin gibi kimyasallar kan şekerini yükseltebilir. Burada stres anında metabolizma hızlanır ve enerji açığı oluşur. Kan şekerinin artması, vücudun enerjisinin karşılanmasına yardımcı olur. Kortizol maddesi ise vücudun strese karşı direncini artırarak homeostasisinin korunmasına katkı sağlar.
• Göz ve ciltte bağ dokunun etkin bir görev alması ödem riskini artırabilir. Bu madde aracılığı ile anormal bağ doku çoğalmasından ya da hasarından vücut korunabilir.
• Vücutta hayati fonksiyonlar risk içerisinde ise bu maddelerin damar yoluyla alınması gerekebilir. Özellikle addison krizinde damardan alınan bu madde semptomları yatıştırabilir. Bunun yanında hayati durumlarda vücudun kendi kendini toparlaması için zaman tanıması avantajları arasındadır. Bu anlamda kafa içinde basıncın yükseldiği beyin ödemi gibi sorunlarda, travma sonrası beyin fonksiyonların bozulmasında bu madde ilaç olarak alınabilir.
• Endokrin sistemde de büyük etkilere sahiptir. Bu doğrultuda bu hormon yapısı hipofiz ve hipotalamus bezlerini negatif etkileyerek salgılarının artışını engeller. Bu sayede vücutta büyüme hormonu, CRP ve ACTH üretimi azalır. Aynı zamanda hipertiroidi olan kişilerin kontrolden çıktığı dönemlerde bu ilaçla TSH düşürülerek dengelenebilir.

Steroid Enjeksiyonu Nedir?

Bu hormon benzeri yapının iğne yardımıyla vücuda verilmesi enjeksiyon olarak adlandırılır. Steroid iğnesi enjekte edilmesi iltihaplanmanın düşürülmesinde, bölgesel bir rahatsızlığın hafifletilmesinde ya da ağrının minimize edilmesinde kullanılır. Örneğin bel fıtığının bulunduğu alanda ödem ve iltihaplanma olabilir. Problemli bölgede steroid iğne sinir uçlarına denk gelecek şekilde vurulur ve böylece ağrının azalması amaçlanabilir. 

Bu enjeksiyonlar, spesifik olarak problemli bölgeye uygulandığı için etki potansiyeli kısa sürede ortaya çıkabilir. Her ne kadar kısa süreli bir rahatlama yaşansa da rahatsızlığı kökten iyileşme özelliğine sahip değildir. Bu nedenle bu enjeksiyonun devamlı bölgesel vurulması, doktorlar tarafından uygun görülmeyebilir. Ayrıca bu hormon, kişide bazı yan etkilere ve devamında ciddi komplikasyonlara da yol açabilir.

Steroid Yan Etkileri Nelerdir?

Steroid zararları vücutta ortaya çıkan bazı yan etkilerle ilişkilidir. Bu anlamda hormon özellikli bu maddenin yan etkileri aşağıdaki gibi listelenebilir;

• En az yan etkisi olan kullanım türü, akciğerden buhar yoluyla alınan inhalerler türevidir. Bu bağlamda bireylerde ses kısıklığı, boğaz ağrısı ve tahriş, öksürük, burun kanaması gibi nadir görülen durumları ortaya çıkarabilir.
• Eğer burun spreyi formunda kullanılırsa burunda kuruma, yanma hali, kaşınma, şişkinlik, kanama, iç kısmında kabuklanma gibi yan etkiler gözlemlenebilir.
• Ağız yoluyla tablet ya da kapsül olarak alınan ürün genel olarak 2-3 haftadan az kullanıldığında yan etki nadir görülür. Ancak uzun süreli kullanımlarda başta sindirim problemi, kilo alımı, kan şekerinde artış, şeker hastalığı, göz tansiyonu, hipertansiyon, osteoporoz, duygu durum bozuklukları gözlemlenebilir.
• Enjeksiyon yoluyla alındığında 1-2 gün gibi bir zamanda cilt altında ödem ve ağrı, ciltte soluklaşma ve morarma, tansiyon ve kan şekerinde yükselmeler gözlemlenebilir.

Steroid Hakkında Sık Sorulan Sorular

Steroidal ne demek?

Sentetik olarak alınan bu hormonun vücutta gösterdiği fonksiyonel durum steroidal etkiyi ifade edebilir.

Steroid zararları nelerdir?

Uzun süre kullanımlarda ya da bazı hassas vücut yapısına sahip kişilerde cilt üzerinde ya da sindirimde problemler ağırlıkla görülebilir. Ek olarak kas kütlesi artırmak için kullanırken tam aksine kemik erimesi de kişide gözlemlenebilir.

Steroid kas yapar mı? 

Steroidin anabolik türevli bu yağ moleküllerinin ürünleri, kas kütlesini artırmak için tercih edilebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.