Soğanın Faydaları Nelerdir? Soğan Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Soğan Nedir?

Soğan, frenk soğanı, sarımsak ve pırasa da içeren Allium bitki ailesine ait olan ve Allium cinsinin en yaygın olarak yetiştirilen türü olan bir kök sebzedir. Soğan dahil olmak üzere bu sebzelerin karakteristik keskin aromaları ve bazı tıbbi özellikleri vardır.

Soğanlar boyut, şekil, renk ve lezzet bakımından farklılık gösterir. En yaygın türleri kırmızı, sarı ve beyaz soğandır. Bu sebzelerin tadı, genellikle yetiştirildiği ve tüketildiği mevsime bağlı olarak değişebilir.

Soğan doğramanın gözlerin sulanmasına neden olduğu yaygın bir bilgidir. Bununla birlikte soğan sağlığa çok faydalıdır. Soğan, çeşitli kanser türlerinin riskini azaltma, ruh halini iyileştirme, kalp sağılığını destekleme, kan şekerini düzenleme, cilt ve saç sağlığını koruma faydaları ile kişilerin sağlığında büyük rol oynar.

Soğanın Besin Değerleri

Soğan özellikle A vitamini ,C ve B vitaminleri açısından önemli bir kaynaktır. Ayrıca kükürt, iyot, kalsiyum, demir, folat, magnezyum, fosfor, potasyum ve antioksidanlar açısından da zengindir.

A vitamini hem enfeksiyonlara karşı bağışıklığı hem de göz sağlığını destekler B vitaminleri ise suda eriyen vitaminlerdir. B vitamini bağışıklık ve sinir sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olur. C vitamini ise özellikle kış mevsiminde bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklardan korunma noktası etkili olur.

Orta boy bir soğanın besin değerleri şöyledir:

• 45 kalori
• 11 gram karbonhidrat
• 0 gram kolesterol
• 0 gram yağ
• 3 gram lif
• 1 gram protein
• 5 miligram sodyum .

Soğan ayrıca az miktarda aşağıdaki bileşikleri de içerir:

• Kalsiyum
• Demir
• Folat
• Magnezyum
• Fosfor
• Potasyum
• Antioksidanlar kuercetin ve kükürt

Soğan Çeşitleri Nelerdir?

Sarı, kırmızı, beyaz, yeşil soğan ve arpacık soğanı dahil olmak üzere farklı türde soğanlar bulunur. 

Kırmızı soğan

Birçok soğan vücut sağlığı açısından güvenli kabul edilir ancak mor soğan olarak da adlandırılan koyu kırmızımsı soğanlar özellikle yüksek seviyelerde kuersetin ve flavonoidler olarak bilinen diğer faydalı bitki bileşikleri içerir. Flavonoidler birçok meyveye, sebzeye ve çiçeğe renklerini verir. Kırmızı soğanlar hafif, tatlı bir tada sahiptir ve birçok yemeğe renk ve lezzet katar. 

Yeşil soğan

Yeşil soğanlar genellikle ince dilimlenir ve çiğ olarak kullanılır. Çorba, fırında patates, sote ve diğer yemekler için garnitür olarak tercih edilen yeşil soğan da potansiyel olarak soğan faydalarını içerir.

Soğanın Faydaları Nelerdir?

Soğan doğal bir antibiyotiktir, C vitamini içeriğiyle bağışıklığı güçlendirir, hastalıklara karşı koruma sağlar, mikroplarla savaşır, kanser hücreleriyle mücadele eder, kalp sağlığını destekler, düşük kalorisiyle kilo verme sürecine destek olur, cilt ve saçları besler, hücre yenilenmesine yardımcı olur.

Yapılan çalışmalar soğanın içerdiği kuarsetin adlı antioksidan sayesinde yumurtalık, kolorektal gibi kanser türlerine yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olduğunu göstermiştir. Özelikle kırmızı soğan, vücuttaki sağlıklı hücrelere zarar veren serbest radikalleri ortadan kaldıran antioksidan maddeleri, kuru ve beyaz soğana göre daha fazla bulundurur.

Ayrıca soğanın içindeki kuarsetin, alerjik reaksiyonlara yol açan histaminin bağışıklık hücrelerinde salınımını engellemesine yardımcı olur. Böylelikle soğanın astım veya alerjik problemleri olan kişilerde bağışıklığı desteklemeye yardımcı olduğu bilinir.

Diğer yandan soğanın içeriğindeki kükürt kan inceltici etkisi göstererek kalp kriziyle inme riskini artıran plateletlerin birikimini önler. Soğandan alınan kükürtün hipertansiyon başlangıcını geciktirme ve azaltmaya yardımcı olduğu diğer çalışmalarla tespit edilmiştir.

Soğanın faydaları maddeler halinde detaylı bir şekilde şöyle açıklanabilir:

• Soğan doğal bir antibiyotiktir
• C vitamini içeriğiyle bağışıklığı güçlendirir, hastalıklardan korur
• Antioksidan özelliğiyle serbest radikalleri ortadan kaldırır
• Kanser hücreleriyle mücadele eder
• Soğan kalp sağlığını destekler
• Düşük kalorisiyle kilo verme sürecine destek olur
• Kan şekerini düzenler
• Kolajen üretimine ve hücrelerin yenilenmesine yardım eder
• Cilt ve saçları besler
• Kemikleri güçlendirir
• Bağırsak sağlığı için faydalıdır
• Solunum sistemi üzerinde olumlu etkileri vardır

Doğal bir antibiyotik olan soğan

Soğan antioksidan bakımdan zengin bir sebzedir. Bu da soğanı aynı sarımsak gibi doğal bir antibiyotik yapar. Doğal antibiyotik etkisi vücudu daha güçlü kılar ve hastalıklara karşı korur. Bu sebeple düzenli olarak soğan tüketmek önemlidir.

Soğan ve bağışıklık sistemi ilişkisi

Soğan tüketiminin bağışıklık sistemi ile doğrudan bir ilişkisi vardır. Düzenli soğan tüketimi bağışıklık sistemini güçlendirerek özellikle kış aylarında kişiyi hastalıklardan korur. 

Soğanın serbest radikalleri ortadan kaldırma etkisi

Antioksidanlar, iltihaplanmaya neden olan ve kanser, diyabet ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıkların oluşumuna neden olan serbest radikallere karşı koruma sağlar. Soğan da yüksek oranda antioksidan içerdiği için hastalıklara neden olan serbest radikallerin etkisini ortadan kaldırma noktasında etkili olur.

Soğanın kanser hücreleri ile mücadelesi

Yapılan çalışmalarda allium sebzeleri özellikle mide ve kolorektal kanserlerle ilgili olarak kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Asya Pasifik Klinik Onkoloji Dergisi'nde 2019 yılında yapılan bir araştırma, kolorektal kanserli 833 kişiyi, hastalığı olmayan 833 kişiyle karşılaştırmıştır. Araştırmacılar, soğan gibi allium sebzelerini düzenli olarak tüketenlerde kolorektal kanser riskinin %79 daha düşük olduğunu bulmuşlardır.

Bir fincan doğranmış soğan ayrıca bir yetişkinin tavsiye ettiği günlük C vitamini alımının en az %13,11'ini sağlamaktadır. Bir antioksidan olarak bu vitamin, kanserle bağlantısı olan serbest radikal bileşiklerinin oluşumuna karşı koymaya yardımcı olur.

Yine de soğandaki hangi bileşiklerin kansere karşı koruyucu etkileri olduğunu doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Soğanın kalp sağlığına faydaları

Soğan, onlara keskin, güçlü tat ve koku veren organik kükürt bileşikleri içerir. Bu bileşikler vücuttaki kolesterol seviyesini düşürmeye yardımcı olarak kan pıhtılarını parçalar ve hem kalp hastalığı hem de felç riskini azaltır. 

Soğanın kilo verdirme gücü

Düşük kalorisiyle dikkat çeken soğan öncelikle kilo kontrolü yapması ile birlikte sağlıklı beslenme düzeni ile birleştiği senaryoda kilo verme sürecinde destek olabilir. 

Kapadokya Soğanı Faydaları

Kapadokya bölgesinde yetişen özel bir soğan olan Kapadokya Soğanı antioksidan zengini, düşük kalorili ve yağsız bir soğan türüdür. Kapadokya soğanı faydaları arasında vücudun enfeksiyon direncini artırması, sindirim sağlığına iyi gelmesi, serbest radikallerin hasarlarını önlemesi, kötü kolesterol seviyesini düşürmesi ve kalp sağlığını desteklemesi yer alır. 

Kapadokya soğanı faydaları şöyledir:

• Kapadokya soğanı antioksidan açıdan zengindir
• Bağışıklığı güçlendirir
• Düşük kalorili bir soğan türüdür
• Kapadokya soğanı vücudun enfeksiyon direncini artırır
• Lifli yapısıyla sindirim sağlığına katkıda bulunur
• Serbest radikallerin hasarını önler
• Kötü kolesterolü düşürür ve kalp-damar sağlığını korur
• Kan şekerini dengeler
• Kemik yapısını destekler
• Cilt sağlığını besler

Kapadokya soğanı antioksidan açıdan zengindir

Kapadokya soğanı, serbest radikallerle savaşan antioksidanlar bakımından zengin bir soğan türüdür. Kapadokya soğanının bu antioksidan özelliği, bağışıklık sistemini güçlendirir, hücre yenilenmesine destek olur ve yaşlanma karşıtı etkiler sunabilir.

Bağışıklığı güçlendirir

İsminden de anlaşılacağı üzere Kapadokya bölgesine özgü bir soğan olan Kapadokya soğanı, içerdiği vitamin ve minerallerle bağışıklık sistemini güçlendirir ve olası hastalıklara karşı koruma sağlar.

Düşük kalorili ve yağsız bir soğan türüdür

Kapadokya soğanı düşük kalorili ve yağsız olmasıyla öne çıkar. Bu sayede diyet listelerine eklenebilir.

Kapadokya soğanı kalp sağlığını destekler

Kapadokya soğanı, içeriğindeki flavonoidler ve sülfür bileşenleri sayesinde kalp ve damar sağlığını korur. Kalp sağlığını koruyucu etki sunması, kötü kolesterol seviyesini dengelemesi ve kan basıncını düzenlemesinden gelir.

Lifli yapısıyla sindirim sağlığına katkıda bulunur

Lif açısından zengin bir tür olan Kapadokya soğanı, bağırsak hareketlerini düzenler ve sindirimi kolaylaştırır. Aynı zamanda prebiyotik özellikleriyle bağırsak florasını destekler.

Kan şekerini dengeleyici özellikler barındırır

Kapadokya soğanı aynı zamanda doğal bir insülin dengeleyici olarak çalışabilir ve böylelikle kan şekeri seviyesinin kontrolüne destek olabilir. Diyabet hastaları doktor kontrolünde Kapadokya soğanı kullanabilir. 

Cilt sağlığını besler

Kapadokya soğanının bir diğer potansiyel faydası ise cilt sağlığı üzerinedir. Kapadokya soğanı yüksek oranda C vitamini içerdiği için cilt sağlığına katkı sağlayabilir ve cildin elastikiyetini artırabilir.

Soğan Nasıl Tüketilir?

Yemeklerde pişmiş olarak arpacık, beyaz ve kuru soğan tercih edilirken taze yeşil, kırmızı ve mor soğan salata yapımında, kahverengi soğan ise soğan suyu kürü hazırlanmasında kullanılır. 

Özellikle kış mevsiminde havaların değişmesiyle bağışıklık sistemi zayıf düşmektedir. Virüslere ve bakterilere karşı doğal antibiyotik görevi gören soğan zayıflayan bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesini destekler. Soğan içerdiği sülfür (kükürtlü maddeler) sayesinde antibakteriyel etki oluşturmaktadır. Yetişkin ve çocuklar çok rahat bir şekilde soğan tüketebilir.

Soğanın Faydaları Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kuru soğanın faydaları nelerdir?

Kuru soğan kan şekerini düzenler, kolesterol seviyelerini düşürür, böylelikle kalp-damar sağlığını destekler, bağışıklık sistemini güçlendirir, kanser hücreleriyle mücadele eder.

Soğan hangi hastalıklara iyi gelir?

Doğal bir antibiyotik olan soğan böylelikle bağışıklığı güçlendirir ve grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklara karşı kişiyi korur. Ayrıca vücudu serbest radikallerden koruyan soğanın kanser hücerleriyle mücadele eden bir yapısı vardır. Diğer yandan soğanın kalp sağlığını beslediği de bilinir.

Soğan nasıl saklanmalıdır?

Toplum olarak kuru soğanı saklarken en sık yapılan hatalardan biri patates ile aynı ortamda muhafaza etmek veya depolamaktır. Çünkü patatesin yaydığı nem soğanın filizlenmesine ve çürümesine yol açar. Kuru soğanı serin ve kuru bir ortamda saklamak uzun süre taze şekilde tüketilmesini sağlar. Yarım kalan kuru soğanlar ise cam saklama kabına koyarak buzdolabında muhafaza edilebilir.

Taze soğanı ıslak olarak buzdolabına koymak yapılan diğer hatalardan biridir. Öncelikle tazeliğini kaybetmiş yapraklar varsa temizlenmeli daha sonra kağıt havluya sarılarak buzdolabında saklanmalıdır. Böylelikle taze soğanın daha uzun taze kalması sağlanabilir.

Soğanı yağda kavurmak zararlı mı?

Tüketirken soğanı yağda kavurmak yapılan en büyük hatalardan biridir. Yağda kavurma esnasında yağ yanar. Yağ yandığı için kanserojen maddeler daha çok ortaya çıkar. Kızartmada olduğu gibi soğanı da yağda kavurmak sağlıklı değildir. Soğanlı yemek yapılırken tüm sebzeler tencere birlikte çiğden konularak yapılmalıdır. Sebzelerin pişme esnasında saldıkları su ile de zaten soğan pişmektedir. Etli bir yemek yapılırken de eti sotelerken yine etin bıraktığı su ile soğan kendi halinde pişmektedir.

Soğan tüketmek mide ve bağırsak rahatsızlıklarını tetikler mi?

Soğan, mide ve bağırsak hassasiyeti olan bireylerde rahatsızlık verebilir. Soğan mide ve bağırsaklarında herhangi bir şikayeti olmayan kişilerde yanma gibi rahatsızlıklara yol açmaz. Eğer bir kişinin reflü, gastrit veya bağırsak intoleransı gibi rahatsızlıkları varsa soğan tükettiği zaman bu hassasiyetleri artabilir. Soğan çok lifli ve sülfürden zengindir dolayısıyla gaz gibi gastrointestinal şikayetleri artırabilir. Soğan zarı da şikayetlerin oluşmasında rol oynayabilir. Mide ve bağırsak hassasiyeti olanların çiğ soğan yerine pişmiş soğan tüketmeleri önerilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.