Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Nedir?

Hiponatremi olarak da bilinen sodyum düşüklüğü, aşırı terleme, aşırı su tüketimi, böbrek, kalp, hormonal hastalıklar ve kullanılan diüretik ilaçlar nedeniyle görülebilen, kandaki sodyum seviyesinin normal değerler olan 135 mEq/L'nin altında olması durumudur. Kandaki sodyum eksikliği hafifse mide-bağırsak bölgesini etkileyerek bulantı ve kusma gibi belirtiler görülebilir.

Na+ olarak da ifade edilen sodyum değerini seyrelten vücuttaki aşırı su miktarı, vücut hücrelerine girerek onların şişmesine ve seyrelmesine neden olur. Yaşanan bu şişme, beyin hücrelerinde nöbet durumlarına veya komaya kadar gidebilecek ciddi komplikasyonlara sebebiyet verebilir.

Hiponatremi vakalarının hafif seyrettiği durumlarda genellikle süreç daha zayıf belirtilerle geçerken şiddetli hiponatremi vakaları mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, yorgunluk, uyuşukluk, kas zayıflığı ve nöbetler meydana getirebilir.

Altta yatan nedenlerin belirlenmesi, su alımının sınırlandırılması, belirli ilaçların kullanımının bırakılması ve tuz tüketiminin artırılması gibi yöntemler hiponatreminin tedavi seçenekleri arasında yer alır.

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Neden Olur?

Yaygın bir elektrolit anormalliği olan, hiponatremi olarak da bilinen sodyum düşüklüğü, genellikle vücutta çok fazla su bulunmasından kaynaklanır. Vücuttaki su miktarının fazlalığı kandaki sodyumu seyreltir ve sodyum miktarı azalır. Bununla birlikte hiponatremi nedenleri arasında böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği, diüretik ilaçlar, ishal ve alkol tüketimi yer alır.

Hiponatremiye neden olan durumlar genel olarak şöyledir:

• Vücuttaki su fazlalığı
• Böbrek hastalıkları
• Kalp yetmezliği
• Diüretik ilaçlar
• İshal
• Alkol tüketimi
• Uyuşturucu kullanımı
• Hormonal değişimler

Vücuttaki su fazlalığı

Kişinin vücudunda fazla su bulunması kandaki sodyumun seyrelerek azalmasına neden olur.

Böbrek hastalıkları

Başta siroz olmak üzere bazı böbrek hastalıkları vücuttaki sıvı birikmesine bağlı olarak sodyumun seyrelmesine ve genel sodyum seviyesinin düşmesine yol açabilir.

Kalp yetmezliği

Özellikle konjestif kalp yetmezliği hastalığı kandaki sodyum miktarını azaltarak hiponatremiyi tetikler.

Diüretik ilaçlar

Diüretik ilaçlar başta olmak üzere bazı antidepresan ve ağrı kesici ilaçlar sağlıklı sodyum seviyelerine müdahale ederek kandaki sodyum miktarını azaltabilir. Çünkü diüretik ilaçlar idrar yoluyla sodyumu vücuttan uzaklaştır.

İshal

Kronik ishal şikayeti olan kişilerin kandaki sodyum seviyeleri de referans değerinin altındadır.

Alkol tüketimi

Aşırı alkol tüketimi kişinin çok fazla idrara çıkmasına neden olarak idrar yoluyla sodyumun vücuttan dışarı çıkmasına neden olur.

Hormonal değişimler

Adrenal bez yetmezliği (Addison hastalığı), adrenal bezlerinin vücudun sodyum, potasyum ve su dengesini korumaya yardımcı olan hormonları üretme yeteneğini olumsuz etkiler. Ayrıca düşük tiroid hormonu seviyeleri de kandaki sodyum seviyesinin düşmesine yol açar.

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Belirtileri Nelerdir?

Hiponatremi özellikle sodyum düzeyinin 125 mEq/L altında olması durumunda belirtiler göstermeye başlar. Bu durumda ortaya çıkan hiponatremi belirtileri ise mide bulantısı, kusma, kas spazmları, yorgunluk, uyuşukluk, bilinç bulanıklığı, nöbet ve komadır.

Şiddetli hiponatremi vakaları genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:

• Mide bulantısı ve kusma
• Kas spazmları
• Baş ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Enerji düşüklüğü ve yorgunluk
• Agresiflik hali
• Nöbet ve koma
• Kan basıncında azalma

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Nasıl Teşhis Edilir?

Sodyum düşüklüğü anlamına gelen hiponatreminin teşhisi için doktor tarafından genellikle kan ve idrar testleri istenir. Kan ve idrar testiyle birlikte sodyum, potasyum ve kreatinin konsantrasyonları ölçülür. Bunların yanı sıra dolaylı olarak toplam vücut suyu, sodyum (Na+) seviyesi ve bazı durumlarda böbreklerin su alımını düzenleyen hormon seviyeleri de kan testi aracılığıyla belirlenir.

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hiponatremi tedavisi için öncelikle bu durumu tetikleyen nedenin belirlenmesi gerekir. Neden belirlendikten sonra hiponatreminin şiddetine bağlı olarak bazı tedavi yöntemleri belirlenir.

Kısa süreli ve hafif seyreden hiponatremi vakaları aşağıdaki tedavi yöntemlerini içerir:

• Su alımı sınırlandırılır
• Diüretrik ve bazı ilaçların kullanımı bırakılır
• Sodyum oranını artırmak için diyet listesine tuz eklenir

Eğer şiddetli hiponatremi durumu söz konusuysa intravenöz olarak (doğrudan damara) sodyum takviyesi uygulanır. Sodyum takviyesiyle birlikte su tüketimi de mümkün olduğu kadar sınırlandırılır. Ayrıca doktor tarafından kandaki sodyum oranını dengelemek için bazı ilaçlar da reçete edilebilir.

Sodyum Düşüklüğü (Hiponatremi) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hiponatremi ne demek?

Hiponatremi, kandaki sodyum miktarının referans değerlerini altına düşerek vücuttaki sodyumun azalmasıdır. Sodyum düzeyinin 125 mEq/L altında olması ise şiddetli hiponatremi anlamına gelir. En basit haliyle kandaki sodyum miktarının olması gereken seviyeden daha az olması durumu olan hiponatremi, genellikle vücutta çok fazla su bulunması sonucu meydana gelir.

Hiponatremi değeri kaç olmalı?

Kandaki sodyum miktarının azalması durumu olan hiponatremi sodyum oranının 135 mEq/L'nin altına düşmesidir. Bu rakam ve üstünde çıkan değerler normal sodyum değerleridir.

Hiponatremi nasıl geçer?

Hiponatremi genellikle su alımı sınırlandırılarak geçebilen bir durumdur ancak şiddetli hiponatremi vakaları, damardan sodyum takviyesi ve sodyum dengeleyici bazı ilaçları gerektirebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.