Şizoaffektif bozukluk, şizofreni belirtileriyle ortaya çıkan ruh sağlığı bozukluğunu da içeren bir ruh sağlığı problemidir. Bu bozukluğa sahip olan kişilerde depresyon, psikoz ve mani gibi durumların görülmesi normaldir. Bunların yanında halüsinasyonlar, başkalarının fark etmediği şeyleri görmek veya sesleri duymak da şizoaffektif bozukluk semptomları arasında sıralanabilir. Şizoaffektif bozukluk tedavisi, terapiyi ve ilaçları içerir. Böylelikle kişinin günlük yaşam kalitesinin iyileştirilmesi sağlanır.
Şizoaffektif Bozukluk Nedir?
Şizoaffektif bozukluk, şizofreni, majör depresif bozukluk veya bipolar bozukluk gibi ruh hali bozukluklarının semptomlarını barındıran kronik bir ruh sağlığı problemidir. Az sayıda kişide görülebilen şizoaffektif bozukluğun kadınlarda görülme olasılığı erkeklere oranla yüksek olarak bilinir. Bu hastalığa sahip olan kişiler genellikle bağımlılıkla mücadele eden kişilerdir.
Şizofreni, kişinin gerçek yaşamdaki algısının bozulmasına, düşünme şeklinin değişmesine ve duyguları ifade etme şeklinin etkilenmesine neden olur. Ruh hali bozuklukları ise kişinin duygularını, enerjisini ve davranışlarına etki eder. Bu iki durumun bir arada olması halinde ise şizoaffektif bozukluk görülür.
Şizoaffektif bozukluğu türleri nelerdir?
Şizoaffektif bozukluğunun iki türü bulunur ve bu türler kişinin yaşadığı ruh hali bozukluğu semptomlarına göre değişiklik gösterir. Şizoaffektif bozukluğu türleri şöyle sıralanabilir:
Bipolar tip: Bu tip şizoaffektif bozukluğunda, bipolar olarak da bilinen aşırı yükselmeler yani mani yaşanır ve şiddetli düşüşler görülebilir. Bunun yanında sinirlilikle artan enerji dönemi görülmesi olasıdır.
Depresif tip: Bu tip şizoaffektif bozukluğunda ise kişi sadece düşüşler yani depresyon yaşar. Ruh hali sürekli olarak depresiftir ve günlük rutininin tamamlanması konusunda zorluklar yaşanabilir. Bunun yanında umutsuzluk duygusu da yoğun olarak görülür.
Şizoaffektif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Şizoaffektif bozukluk belirtileri, şizofreni ve bipolar bozukluğun semptomlarının karışımı olarak bilinir. Bipolar bozukluk durumunda, depresyon ve maniyi içeren ruh hali değişimleri yaşanır. Şizoaffektif bozukluğu görüldüğünde ise bu bipolar semptomları yaşanması muhtemeldir. Şizoaffektif bozukluk belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Hafif ve şiddetli olarak görülebilen şizoaffektif bozukluk belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Kişinin gerçekleri öğrendiği durumda bile reddettiği durumlar olarak bilinen sanrılar görmesi
- Değersiz hissetme, üzgün ruh hali, kilo kaybı ya da kilo alımı, çok uyumak ya da uykusuzluk gibi depresyon belirtileri
- Halüsinasyonlar görmek
- Hijyen konusunda ciddi sıkıntılar yaşamak
- Mani dönemlerinde, ani hareketler, normalde fazla hızlı konuşma ya da riskli davranışlar
- Konuşma ya da iletişim problemleri
- İş, okul veya sosyal ortamlarda sorun yaşama
Şizoaffektif Bozukluk Neden Olur?
Şizoaffektif bozukluğunun kesin olarak nedeni bilinmese de bazı faktörlere bağlı olarak gelişme ihtimali bulunur. Şizoaffektif bozukluğun nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Genetik değişiklikler
- Beyin kimyasallarında oluşan anormallikler
- Beyin yapısında meydana gelen problemler
- Beynin kimyası ve yapısında oluşan sorunlar
- Şizoaffektif bozukluk riski olan kişilerin viral enfeksiyonlar veya aşırı stresli durumlar gibi durumlar karşısında yakalanma olasılığı artabilir.
Şizoaffektif bozukluk, iki ruh sağlığı hastalığından meydana gelen semptomların birleşmesinden oluşur. Psikotik veya ruh hali bozukluklarıyla kolayca karıştırılabilir bir yapıdadır. Bazı doktorlar ayırt edemeyerek şizofreni teşhisi koyabilir.
Şizoaffektif Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Şizoaffektif bozukluğunun tanısı ve teşhisi için laboratuvar testlerine ihtiyaç duyulmaz. Doktor kişinin tıbbi geçmişini inceledikten sonra belirli sorula sorar. Ayrıca semptomların başka bir hastalık nedeniyle görülmediğini netleştirmek için beyin görüntüleme (MR) ve kan testleri gibi çeşitli testler kullanırlar.
Doktor kişide fiziksel bir sorun tespit etmediği durumda psikiyatriste veya psikoloğa yönlendirebilir. Böylelikle ruh sağlığında oluşan problemler ortaya çıkarılması için görüşmeler yapılabilir. Şizoaffektif bozukluk tanısı alan kişilerde görülen durumlar şöyle sıralanabilir:
Şizoaffektif Bozukluğu Tedavisi Nasıl Olur?
Şizoaffektif bozukluk tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirebilir ve bu durumda psikiyatristin yönlendirmesine bağlı olarak planlanır. Şizoaffektif bozukluğun tedavisinde kullanılan bazı yöntemler şöyle sıralanabilir:
- Duygu durum dengeleyen, şizofrenik semptomlarını yatıştıran, depresif semptomları tedavi etmek için ilaç tedavisinin uygulanması
- Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye yönelik planlanan bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- Aile Terapisi ya da destek grupları
- Ağır atak durumlarında hastaneye yatış
- Düzenli uyku, sağlıklı beslenme ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri
Tedavi süreci kişiye özel olarak planlanır ve genellikle uzun süreli bir tedavi gerektirir.
Şizoaffektif Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular
Şizoaffektif bozukluk önlenebilir mi?
Şizoaffektif bozukluk kesin bir şekilde önlenmesi mümkün olmayan bir rahatsızlıktır. Çünkü bu durum genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Stresin azaltılması, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve erken müdahale ile semptomlar kontrol altına alınabilir.
Şizoaffektif bozukluk düzelir mi?
Şizoaffektif bozukluk düzelmesi zaman alan ve zor bir hastalıktır. Ancak tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir. İlaç tedavisi, psikoterapi ve destekleyici yaklaşımlar sayesinde hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 10 Şubat 2025
