Sindirim sistemi, tüketilen besin ve sıvıları sindirip emerek enerji, büyüme ve doku onarımı için kullanabileceği maddelere dönüştüren organlar sistemidir. Sindirim sistemi, birlikte ve uyum içerisinde çalışan birçok organı içinde barındırır. Bu organlar, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri tüketilen gıda ve sıvılardan çeker. Bu bağlamda sindirim sistemini sağlıklı ve işlevsel durumda tutmak genel vücut sağlığını destekler. Bu sistemde meydana gelen bozulmalar ise sindirim sistemi hastalıklarına yol açabilir.
Sindirim Sistemi Nedir?
Sindirim sistemi, sindirim kanalındaki organlar, karaciğer, pankreas ve safra kesesinden oluşan, tüketilen besinleri glikoz (şeker), amino asitler (proteini oluşturan) veya yağ asitleri gibi en basit formlarına dönüştüren bütün bir sistemdir.
Sindirim sistemi temelde tüketilen besinlerden ve sıvıları parçalayıp emer. Bununla birlikte sindirim sistemi, tüketim sürecinin ardından besinlerin vücuttan atılmasıyla da ilgilenir. Tüketilen yiyecekler sindirildikten sonra kalan atıklar bağırsaklarda dışkıya dönüştürülerek vücuttan atılır.
Eğer sindirim sistemi düzgün çalışmazsa bahsedilen tüm bu akış bozulabilir. Burada da birtakım sindirim sistemi hastalıkları ortaya çıkabilir. Reflü, gastrit, mide ülseri, hazımsızlık, kabızlık ve ishal sindirim sistemi hastalıklarının başında gelir. Bu hastalıkların seyri, sindirim sisteminin ne derece bozulduğuna bağlı olarak şekillenir.
Kimi hastalıklar rutin tedavi yöntemleriyle rahat bir şekilde iyileşirken bazı sindirim sistemi hastalıklarının şiddeti ve etkisi daha uzun sürebilir.
Sindirim Sürecinde Neler Olur?
Sindirim sisteminde yaşanan sindirim süreci, yiyecek ve sıvıların sindirim sisteminden geçmesi sırasında çok sayıda adım içerir. Bu adımlar tek tek şöyle açıklanabilir:
İlk adım: Sindirim süreci, ilk lokmanın tüketiminden önce başlar. Besinler temas başladığında ve hatta yiyecekler koklanmasıyla bile tükürük bezleri aktif olarak çalışmaya başlar, tükürük salgılar ve böylece besin çiğnenmeye başladığında yiyecekleri nemlendirmek için ağızda biraz tükürük meydana gelir.
İkinci adım: Daha sonra çiğnenen besinler ağızdan yemek borusuna doğru hareket eder. Yemek borusu, besinleri mideye göndermek için peristalsis olarak bilinen süreci harekete geçirir.
Üçüncü adım: Bir sonraki adımda mide, yiyecekleri parçalayan asit ve enzimler salgılar.
Dördüncü adım: Daha sonra ince bağırsak, yarı katı yiyecekleri olarak kabul edilen besinleri emecek sıvıya dönüştürür.
Beşinci adım: Bu adımda pankreas ve karaciğer, ince bağırsağa sindirim sıvıları göndererek sürece yardımcı olur. Safra kesesi ise safraya katkıda bulunur.
Son adım: Son adımda ince bağırsakta kalan besinler atıklarını kalın bağırsağa gönderir. Bu yiyecek atıkları, rektum ve anüs yoluyla yoluyla vücuttan çıkan dışkıya dönüşür.
Sindirim Sisteminin Bölümleri
Sindirim sisteminin iki temel bölümü gastrointestinal sistem ve safra yollarıdır. Bunlar şöyle özetlenebilir:
Gastrointestinal sistem, vücutta besinleri sindirmek ve hareket ettirmek için bağlanan bir dizi içi boş organdır. Bu sistemin içinde ağız, yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsak bulunur.
Safra yolları ise, sindirime yardımcı olan sıvıları üretip salgılar. Safra yolları da safra kanalları, safra kesesi, karaciğer ve pankreası içerir.
Sindirim Sistemi Organları Nelerdir?
Sindirim sistemi; ağız, boğaz, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, rektum ve anüs organlarını içerir. Sindirim sisteminde ayrıca tükürük bezleri, karaciğer, safra kesesi ve pankreas gibi yardımcı organlar da yer alır. Bu organlar vücudun besin ve sıvıları sindirmesine yardımcı olan sindirim suları ve enzimleri üretir.
Sindirim sisteminde yer alan organlar şöyledir:
- Ağız ve boğaz
- Mide
- İnce ve kalın bağırsak
- Rektum
- Anüs
- Karaciğer
- Safra kesesi
- Pankreas
Sindirim Sistemi Ne İşe Yarar?
Sindirim sistemi özünde besinlerin sağlıklı bir şekilde sindirilmesini sağlar. Bunun yanında sindirim sistemi besin maddelerinin emilimini yapar, sindirime yardımcı olmak için enzim ve sıvı salgılar ve besinlerin bağırsak yoluyla dışkı şeklinde dışarı atılması görevini yapar. Tüm bu süreçlerin sorunsuz işlemesi için sağlıklı bir sindirim sistemine ihtiyaç vardır.
Sindirim sisteminin görevleri şu şekildedir:
- Sindirim sistemi sindirim için enzim ve sıvı salgılar
- Besin maddelerinin emilimini yapar
- Besinlerin sindirilmesi görevini üstlenir
- Atıkların dışkı olarak vücuttan atılmasını sağlar
Özetle; sindirim sistemi tüketilen yiyecekleri karbonhidrat, yağ ve protein şeklinde ayrıştırır. Bunlar daha sonra kana karışır ve böylece vücut bunları enerji, büyüme ve onarım için kullanabilir. Kullanılmayan besinler ise atık olarak kabul edilir ve vücut dışkı yoluyla bunları atar. Tüm bunlar sindirim sisteminde gerçekleşir.
Sindirim Sistemi Hastalıkları Nelerdir?
Sindirim sisteminin en bilinen ve yaygın görülen hastalıkları reflü, gastrit, ülser, huzursuz bağırsak sendromu, kabızlık, ishal ve çölyak hastalığıdır. Bunun dışında crohn hastalığı, ülseratif kolit ve şiddetli durumlarda bazı kanser türleri de görülebilir.
Sindirim sistemi hastalıklarına verilecek örnekler şöyledir:
Gastroenterit (mide gribi): Gastroenterit veya mide gribi, mide ve bağırsaklarda meydana gelen yaygın bir viral enfeksiyondur ve sık görülen sindirim sistemi hastalıkları arasında yer alır.
Gastrit: Gastritte mide astarının iltihaplanması söz konusudur ve bu durum birçok kişide ortaya çıkabilir.
Asit reflü: Yaygın sindirim sistemi hastalıklarından olan reflü, yemek borusuna kaçan mide asidi olarak bilinir. Bu durum hazımsızlığa ve mide ekşimesine yol açar.
Mide ülseri: Mide ülserinde mide zarında açık yaralar vardır.
Çölyak hastalığı: Sindirim sistemi hastalıklarından biri olan çölyak hastalığı, glütenin tüketilmesiyle tetiklenen otoimmün bir hastalıktır.
Kabızlık: Kabızlıkla meydana gelen sert ve kuru dışkılama en sık görülen mide-bağırsak sorunlarından biridir ve çoğu kişiyi etkiler.
İshal: İshalde kabızlığın tersine gevşek ve sulu bir dışkılama söz konusudur. İshal de aynı kabızlık gibi en yaygın sindirim sistemi sorunlarından biridir.
İnflamatuar bağırsak hastalığı: İnflamatuar bağırsak hastalığına crohn hastalığı ve ülseratif kolit örnek olarak verilebilir. Bunlar da sindirim sistemi hastalıkları arasındadır.
Divertiküloz: Divertiküloz kolonda (kalın bağırsak) küçük keseciklerin (divertiküller) gelişmesidir.
Hemoroidler: Hemoroid aynı zamanda basur olarak da bilinir, anüs ve rektumun alt kısmındaki damarların iltihaplanması, genişlemesi ve şişmesi şeklinde tanımlanır.
Sindirim Sistemi Bozukluğu Belirtileri
Sindirim sisteminde meydana gelen bozulma ve hastalıklarda bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, yutma güçlüğü, yemekten sonra şişkinlik, kabızlık ve ishal yer alır. Bunlara ek olarak kilo kaybı ve dışkıda renk değişikliği de gözlemlenebilir.
Sindirim sistemi hastalıklarında şu belirtiler ortaya çıkabilir:
Sindirim Sistemi Sağlığını Kontrol Etmek İçin Yapılan Testler
Sindirim sisteminin sağlığını ölçmek için bazı rutin testler ve işlemler yapılabilir. Bunlar temelde kan tahlili ve sonrasında gerekirse endoskopidir. Ancak farklı göstergeler varsa biyopsi, bağırsak fonksiyon testleri, gastrointestinal kontroller ve dışkı testleri de yapılabilir.
Sindirim Sistemi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde öncelikle hastalığın tanısı önemlidir. Hastalık ne ise, tedavi de ona uygun olarak planlanır. Kimi hastalıklar antibiyotik tedavisi gerektirirken bazı hastalıklardan mide ilaçları yeterli olabilir. Daha ciddi durumlarda ise ileri tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir. Buradaki kriter hastalığın ne olduğudur.
Sindirim Sistemi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Sindirim sistemi iyi çalışmazsa ne olur?
Sindirim sisteminin iyi çalışmaması sistemin içinde yer alan organları olumsuz etkiler. Bu gibi durumlarda da bazı sindirim sistemi hastalıkları ortaya çıkabilir. Bunlara örnek olarak gastrit, gastroenterit, ülser ve reflü verilebilir. Bunlara bağlı olarak da karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, kabızlık ve ishal görülebilir.
Sindirim sisteminin sağlıklı çalışması için neler yapılmalıdır?
Sindirim sisteminin çalışması için sağlıklı beslenmek çok önemlidir. Bunun için işlenmiş gıdalardan uzak durmak, yağlı besinler tüketmemek, sigara ve alkolden uzak durmak gerekir. Diğer yandan lif, probiyotik ve prebiyotik içeren besinlerin tüketimi, bol su içilmesi, stresten uzak durulması ve düzenli egzersiz yapılması da sindirim sağlığı için faydalıdır.
Sindirim sisteminin kritik organı hangisidir?
Sindirim sisteminde yer alan kritik organlardan biri midedir. Sindirimden besinlerin depolanmasına kadar birçok görev üstlenen midenin sağlıklı bir şekilde performans göstermesi için kişinin mide sağlığına önem vermesi şarttır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 28 Kasım 2024
