Dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyar insan sigara kullanıyor. Bu da tütünü, önlenebilir hastalık ve hayati risk nedenleri arasında ön sıralara yerleştiriyor. Dünyada her yıl sigaraya bağlı hastalıklardan yaklaşık 5 milyon kişi, ülkemizde ise 100.000 kişi hayatını kaybediyor. Yine bu şekilde sigara kronik hastalıklara neden olduğu için hayat kalitesini düşürüyor ve yüksek sağlık harcamalarına yol açıyor. Sigara kullanımı bir alışkanlık değil, bir madde bağımlılığı olarak tanımlanıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Prof. Dr. Sinem İliaz, “31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü" öncesinde sigara bırakma yolları hakkında bilgi verdi.
Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor
Sigaranın her dozu zararlıdır. Vücudun her kısmına zarar veren binlerce kimyasal içerir. Yüksek bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir. Dünyanın en güçlü endüstrisi tarafından saldırgan reklam ve promosyon taktikleri ile satılır. Sadece kullanana değil, maruz kalana da zarar verir. Üreticinin önerdiği gibi kullanıldığında kullanıcıyı öldürür. Beyinde norepinefrin ve dopamin düzeyini artırarak uyarıcı, öforik ve keyif verici etki oluşturur. Sigarayı bırakma şekline göre başarı oranı aniden bırakanlarda %80 iken, azaltarak bırakanlarda % 6’dır. Sigarayı azaltarak değil, aniden bırakmalısınız. Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor. Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri yapılan yayınlara göre daha az bulunmuştur.
Birçok tedavi çeşidi bulunuyor, yeter ki bırakmak isteyin!
Sigara kullanımının terkedilmesinde ilaç tedavisi yanı sıra davranış tedavisi de önemli bir yer tutuyor:
- Bırakma korkusunu sil.
- Yoksunluk semptomlarını öğren.
- Genellikle bırakmadan bir kaç saat sonra başlayıp 2-3 günde en yüksek düzeye çıkacağını bil.
- Semptomların çoğunun 2-4 hafta içinde son bulacağını bil.
- Hekimin önerdiği baş etme stratejilerini anla ve uygula.
Yardımsız sigarayı bırakmak en az etkili yöntem!
İlaçla tedavi seçenekleri arasında nikotin yerine koyma (replasman) tedavisi (NRT) ve hap tedavileri bulunmaktadır.
Nikotin replasman tedavisinde (NRT); sigaradan alınan nikotinin bir kısmı yerine konur. Nikotinin yavaş ama tedrici olarak salınımı çok daha az bağımlılık yapıcıdır. Yoksunluk semptomlarını azaltmaya yarar. Saf Nikotin salınımına yol açar. Sigara dumanındaki katran ve zehirli gazları içermez. Bant, sakız, burun spreyi, inhaler, ağız spreyi, dil üstü film tablet, sublingual (mikro) tablet veya pastil formlarında bulunmaktadır. Ülkemizde şimdilik sadece bant ve sakız formları mevcuttur.
Nikotin bantları;
- Sigara isteğini azaltır.
- Sigara içince olan tatmin hissini azaltır.
- Başlamadan önce sigara mutlaka bırakılmış olmalıdır.
- Her gün aynı saatte başka bir yere yeni bir bant konulmalı, eskisi çıkarılmalıdır.
- Hasta, deride kızarıklık veya döküntü olması halinde doktoruna haber vermelidir.
- Yüzerken veya banyo yaparken yerinde bırakılabilir. Düşerse yenisi yapıştırılır.
Nikotin sakızları;
- Ani ve şiddetli sigara içme isteği olanlarda özellikle etkili
- Saatte birden fazla alınmamalı
- “Çiğne-park et” tekniği ile çiğnenmelidir.
Nikotin replasman tedavisi (NRT) kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. Nikotin yerine koyma tedavisi, sigara içiminden çok daha emniyetlidir. Sigara dumanındaki toksinler olmadan nikotin sağlar. Kansere yol açtığı gösterilmemiştir. KOAH gelişmesinde rolü yoktur. Sigaranın verdiği nikotinden çok daha yavaş nikotin verir.
Bupropion;
İlaç tedavisidir. Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. Esasında bir antidepresandır, sıklıkla sigara bırakma tedavisinde kullanılmaktadır. Beyinde sinir uçları üzerine etkisi vardır. Sigara bırakmaya yardımcı etkisi antidepresan etkiden bağımsızdır. Bupropion, nikotin yerine koyma tedavisi ile birlikte uygulanırsa sigara bırakma sonrası kilo alımını da azaltmaya yardımcı olur.
Vareniklin;
- Çift etkili çalışma mekanizması var
- Sigara isteğini azaltır ve sigara içildiğinde alınan keyif hissini de azaltır.
- Ciddi yan etkileri; bulantı, ciltte kaşıntı, kızarıklık döküntü, terleme artışı…
- Hafif yan etkileri; baş ağrısı, anormal rüyalar, uyku güçlüğü, iştah artışı, iştah azalması, ağız kuruluğu, kabızlık veya ishal…
Sigarayı bırakırken ilk gün önlemleri:
- Evinizdeki bütün sigaralardan kurtulun.
- Küllük, çakmak ve kibritlerinizden kurtulun.
- Elbiselerinizin ceplerinde, dolaplarda ya da arabanızda sigara arayın ve onlardan kurtulun.
- İş yerinizdeki bütün sigaralardan, kül tablalarından ve çakmaklarınızdan kurtulduğunuzdan emin olun.
- Kendinize iyi davranın. Beğendiğiniz bir yemek yiyin. Bir film seyredin. Uzun bir duş alın. Kafanızı sigaradan uzaklaştıracak şeyler yapın.
- Arkadaşlarınıza, ailenize ve iş arkadaşlarınıza sigarayı bıraktığınızı söyleyin.
- Sigarayı bırakma nedenlerinizi tekrar düşünün. Sigarayı bırakmanıza kim yardım edecek? Sigarayı bırakmakla kendinizi nasıl ödüllendireceksiniz? Sigara içmek yerine ne yapacaksınız?
Sigarayı bırakmak için...
- Kendinize bir gün belirleyin ve kararlı olun. Ertelemeyin.
- Çevrenizde size sigarayı hatırlatan eşyaları ortadan kaldırın.
- Sigara bırakma nedenlerinizi yazın ve yanınızda bulundurun.
- Sevdiklerinizden bu süreçte destek isteyin.
- Bol bol yürüyüş yapın ve kilo almamak için yüksek kalorili atıştırmalıklardan uzak durun.
- Fagerström Nikotin Bağımlılık Testini çözün. 5 puan ve üzerinde alırsanız veya tek başına sigara bırakma denemeleriniz sonuç vermediyse destek almak için Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’mize başvurabilirsiniz.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Mart 2023
Yayınlanma Tarihi: 28 Mayıs 2022
