Sigara Bırakma Yöntemleri

Dünyada tütün kontrol önlemleri

Dünyadaki birçok gelişmiş ülke, vatandaşlarını tütün dumanına maruz kalmaktan koruyan yasaları uygulamaya koymuştur. Ülkemizde; 4207 Sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun 19 Mayıs 2008 tarihinde fiili olarak yürürlüğe girmiştir.

Bu tarihten itibaren;

• Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında,
• Koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence vb. amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların kapalı alanlarında,
• Taksi hizmeti verenler dahil olmak üzere karayolu, demiryolu, deniz yolu ve havayolu toplu taşıma araçlarında,
• Okul öncesi eğitim kurumları, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğretim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında,

19 Temmuz 2009 tarihinden itibaren ise;

Tüm lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti veren işletmelerde tütün ürünleri tüketilmesi yasaktır.

• “Dumansız Hava Sahası” uygulaması toplumda kabul görmüş ve desteklenmiştir.
• Bu yasa ile Türkiye, dünya çapında sigara karşıtı yasaları en güçlü olan 6 ülkeden biri haline gelmiştir (İngiltere, İrlanda, Yeni Zelanda, Uruguay, Bermuda, Türkiye).

Türkiye tütün kontrolü için ne yapıyor?

• Sigara vergileri yüksek, fiyatlar yüksek.
• Sigara reklamı yapmak yasak.
• Sigara paketleri üzerinde sağlık uyarıları var.
• 18 yaşından küçüklere sigara satmak yasak (satana 6 ay-12 ay hapis cezası).
• Kapalı alanda, toplu taşımada sigara içme cezası 188 TL’den başlıyor.
• Sigaranın yasak olduğuna dair tabelası bulunmayan iş yerlerine 1833 TL ceza
• İş yerinizde sigara içilmesine izin verir veya 18 yaşından küçüklerin açık alanda bile olsa sigara içmesine izin verirseniz 1486 ile 7453 TL arasında ceza.
• Sigara bırakma danışmanlığı Alo 171 hizmeti
• Ücretsiz sigara bırakma ilaçlarının temini

Sigaranın...

• Her dozu zararlıdır.
• Vücudun her kısmına zarar veren binlerce kimyasal içerir.
• Yüksek bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir.
• Dünyanın en güçlü endüstrisi tarafından saldırgan reklam taktikleri ile satılır.
• Sadece kullanana değil, maruz kalana da zarar verir.
• Üreticinin önerdiği gibi kullanıldığında kullanıcıyı öldürür.
• Beyinde norepinefrin ve dopamin gibi maddelerin düzeyini arttırarak uyarıcı, öforik ve keyif verici etki oluşturur.

Sigara içenler sigarayı bırakmak istiyorlar mı?

• Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor.
• Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri daha az bulunmuştur.

Sigara dumanında 4.000’den fazla kimyasal madde vardır:

Nikotin: Bağımlılık yapar.

Karbon monoksit: Kanda oksijenin yerini alır.

Kanser yapıcı maddeler: Arsenik, kurşun, polonium 210, benzen, nitrozamin, formaldehit, krom, nikel, vinil klorür, asetaldehit, benzopiren, DDT (böcek öldürücü), toluen (tiner)…

Tütün dumanında bulunan diğer bazı zararlı maddeler şöyle sıralanmaktadır:

• Boya sökücü ASETON
• Akü yapımında kullanılan KADMİYUM
• Roket yakıtında bulunan METANOL
• Çakmak gazı BÜTAN
• Temizlik maddesi AMONYAK
• Fare zehiri ARSENİK
• Öldürücü zehirler SİYANÜR ve NAFTALİN

Sigara ve Kanser ilişkisi

Akciğer kanseri sigara ilişkisi net olarak bilinmektedir. Akciğer kanseri, kansere bağlı ölümler arasında birinci sıradadır. Sigara içenlerde akciğer kanseri gelişme riski içmeyenlere göre 20 kat fazladır. Sigarayı bırakmak kanser riskini azaltır, ancak hiç bir zaman hiç sigara içmemiş biri kadar düşük olmaz. Bu nedenle en iyisi hiç başlamamaktır! Sigara dil ve dudak kanseriyle de direk ilişkilidir. Mesane kanseri sigara ilişkisi de çok kuvvetlidir. Çok yoğun sigara içenlerde larinks kanseri görülme ihtimali çok artar.

Sigaranın solunum sistemindeki etkileri

Üst solunum yolları

• Kronik sinüzit
• Kronik farenjit
• Ses telleri nodülleri
• Kadınlarda ses kalınlaşması
• Larinks (gırtlak) kanseri

Alt solunum yolları

• Tekrarlayan bronşitler
• Zatürre riskinde artış
• Verem riskinde artış
• Astım riskinde artış ve kontrolünde güçlük
• Kronik bronşit ve amfizem
• Akciğer kanseri

Sigara içenlerin % 50’sinde kronik bronşit vardır. Bronşitli hastalarda önce sabah öksürüğü ve balgam başlar. Daha sonraki yıllarda nefes darlığı, hırıltılı solunum, solunum yetmezliği ve kalp yetmezliği gelişir (KOAH). Göğüs Hastalıkları Poliklinik ve Servis hastalarının yaklaşık %80’ini sigara içen hastalar ve sigaraya bağlı hastalıklar oluşturur.

Sigara ve KOAH

KOAH’ın en iyi bilinen ve en sık nedeni sigara kullanımıdır. Hastalığın tedavisi havayolu spazmını azaltmaya yönelik inhaler (nefesle çekilen) ilaçlar kullanılmasıdır, yani şikayetlerin azaltılması hedeflenir. Hasta ilaçlarını kullandığı süre iyi hisseder. KOAH’da tedavi ile hastalık tamamen iyileştirilemez. Hastalığın ilerlemesini durdurmanın tek yolu sigara bırakmadır. KOAH’da sigara bırakma hastalığın iyileşmesini sağlamasa da mevcut durumun korunmasını ve solunum yetmezliğine ilerlemeyi engellemeye yardımcı olur. Sigaranın iritan etkisine bağlı havayolu spazmı, sigara bırakıldığında azalır, hastaların nefes darlığı hissi hafifler. Sigara nefes ile çekilerek kullanılan ilaçların etkisini azaltır. Oksijen kullanan hastaların sigara içmesi yangınlara sebep olmaktadır.

Sigara ve dolaşım sistemi

Sigara içenlerde kalp krizi geçirme riski 3 kat artmaktadır. Sigara, kan dolaşımını ve damarları etkiler, damarları daraltır, tansiyonu yükseltir. Beyin damarı hastalıkları ve felç olma riskini artırır. Bacak kangrenlerine neden olur.

Sigara ve kadın sağlığı

Sigara içen kadınlarda; düşük yapma, erken doğum, düşük ağırlıklı bebek doğurma, kısırlık ve doğum kontrol hapı kullananlarda pulmoner emboli (akciğer pıhtısı) geçirme riski artmaktadır. Ses kalınlaşır, cilt problemleri (ciltte lekelenme, kırışıklıklar) ortaya çıkar. Sigara içen annelerin emzirdiği bebeklerde idrar kotinin düzeyleri aktif içicilerdeki gibi yüksek bulunmuştur. Bunun anlamı, bebeğin yanında sigara içilmese bile içicinin üzerine sinen sigara dumanı yoluyla bebeğin sigara içmiş gibi etkileniyor olmasıdır. Sigara içen annelerin çocuklarında hışıltılı solunum, üst solunum yolu enfeksiyonları ve alerjik solunum hastalıkları daha sık görülür.

Sigara ve erkekler

Sigara erektil disfonksiyona neden olur. Diyabet ve yüksek kolesterol de varsa bu risk daha da artar. Erektil disfonksiyon sigara içmeyenlere göre 2 kat daha fazladır.

Sigaranın göz sağlığına etkileri

Sigara katarakt riskini artırır. Risk içilen miktarla orantılı artmaktadır.

Sigara ve gastrointestinal sistem ilişkisi

Mide ülseri riskini artırır. Safra taşları için de risk olduğunu gösteren yayınlar vardır. Yemek borusu, mide ve pankreas kanserinde risk faktörüdür.

Sigara ve idrar yolu sistemi ilişkisi

Mesane ve böbrek kanserine neden olur. Mesane kanseri için bilinen en güçlü risk faktörüdür. Bıraktıktan birkaç yıl sonra risk yarıya düşer.

Pasif sigara içiciliği:

Pasif içicilik, kendisi sigara içmezken başkasının içtiği sigaranın ağızdan verilen dumanı veya sigaranın ucunun yanmasına bağlı oluşan dumanın solunması olarak tanımlanır. Aktif sigara içiciliği kadar zararlıdır. Akciğer kanseri, KOAH, çocuklarda solunum yolu hastalığı gelişimine neden olmaktadır.

Sigara bırakmanın sağlık üzerine olan olumlu etkileri

• 20 dakika: Kan basıncı, nabız ve ateş normale döner.
• 8 saat: Kandaki oksijen düzeyi normale döner.
• 24 saat: MI riski azalır.
• 48 saat: Sinir uçlarından rejenerasyon başlar.
• 72 saat: Solunum fonksiyonları düzelmeye başlar.
• 2 hafta-3 ay: Dolaşım düzelir, akciğer fonksiyonları artar.
• 1-9 ay: Akciğerin temizlenme kabiliyeti artarak enfeksiyon riski azalır.
• 5 yıl: Akciğer kanserinden ölümler %50 azalır, kalp krizi riski hiç içmeyenlerin düzeyine iner.
• 10 yıl: Akciğer kanseri ve diğer organ kanserlerine yakalanma riski azalır.

Sigara bırakma tedavisinin amaçları

• Sigara ile ilişkili hastalıkların önlenmesi,
• Tedavisi,
• Rehabilitasyonu,
• Sigara içmeyenlerin sağlığının korunması…

ABD’de sigara içenlerin yaklaşık  % 70’i sigarayı bırakmayı istemektedir. Bu kişilerin de yarısı sigarayı (%35’i son 1 yıl içinde) bırakmayı denemektedir. Ülkemizde bırakmayı deneyenlerin oranı %59’dur. Sigara içenlerin yaklaşık %70’i her yıl en az bir kez sağlık kuruluşlarına başvurmaktadır. Sadece hekimin sigarayı bırak demesi ile hastaların %5’i sigarayı bırakmaktadır!

Dünya Sağlık Örgütü, “Sigara psikoaktif bir maddedir” diyor.

Sigara iki tip bağımlılık yapar:

1. Fiziksel bağımlılık (nikotin nedeniyle)
2. Psikolojik bağımlılık

Bunları aşmak bazen zor,  ancak imkânsız değildir.

Nikotin yoksunluğu belirtileri ve görülme sıklığı:

• Anksiyete (Endişe, panik)                             %87    
• Uykusuzluk                                                    %84    
• Çabuk sinirlenme                                          %80    
• Sabırsızlık                                                      %76    
• Konsantrasyon bozukluğu                             %73    
• Huzursuzluk                                                  %71    
• Sigarayı aramak                                            %62    
• Açlık hissi                                                       %53    
• Gastrointestinal sistem problemleri               %33    
• Baş ağrısı                                                       %24
• Sersemlik                                                      %22

Yeniden sigara içince;

• Bu yakınmaların tümü ortadan kalkar!
• Kısır döngü oluşur!
• Tıbbi yardım gerekir!

Sigara Bırakma Polikliniği neden gereklidir?

• Sigara poliklinikleri sigara mücadelesinin odak noktaları ve simgeleri olmaktadır.
• Topluma sigaranın kötü bir şey olduğu ve bırakılması gerektiği mesajını vermektedir.
• Sigaraya başlama potansiyeli yüksek olan gençler için de çevredeki model sayısını azaltmaktadır.

• Sigarayı kendi başına bırakanlarda uzun dönem başarı oranı yaklaşık %7, rehber ve düzenli izlem eşliğinde başarı %56’dır.

• Bir sigara polikliniğinin kurulabilmesi için çok büyük kaynağa gerek yoktur!

Sigara bırakma polikliniğine geldiğinizde neler olur?

İlk Görüşme

• Amaç: Hastayı tanımak
• Hedeflerini öğrenmek
• Plan oluşturmak

• Yer: Göğüs Hastalıkları Sigara Bırakma Polikliniği
• Süre: 45 dakika- 1 saat
• Doktorla tanışma, anketler, gerekirse akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testi
• İlaçların tanıtılması

Tedavi sonrası ilk kontrol

• Amaç: İlaç yardımcı oluyor mu?
• İlacın yan etkileri yaşanıyor mu?
• Yoksunluk belirtileri ve başa çıkma yöntemlerinin gözden geçirilmesi
• Yer: Poliklinik veya online görüşme/telefon görüşmesi
• Süre: 5 - 20 dakika
• Görüşme doktor/hemşire tarafından
• Tedavi başlangıcından 2 hafta sonra yapılır.

İzlem

• Amaç: Gelişmeyi izlemek
• Yer: Poliklinik
• Süre: 15 - 45 dakika

İzlem

• İlk 15 gündeki başarı oranı, uzun dönem başarıyı etkilediğinden, hasta mutlaka görülmeli ya da telefon ile görüşülmelidir.
• İzleyen 3 ay, ayda bir kez
• Daha sonra 3 ayda bir görüşmelerle 1 yıllık izlem
• Gereğinde Diyetisyen/Psikolog desteği organize edilir.

Sigarayı bırakmak için;

• Motivasyon
• Planlama
• Destek Gereklidir!

Sigarayı bırakma şekline göre başarı oranı;

• Aniden bırakma             % 80
• Azaltarak bırakma          % 6

Sigarayı azaltarak değil, aniden bırakmalısınız.

Elektronik Sigara (E-sigara)

• E-sigara, sigara bırakma yöntemi olarak kabul görmüş bir araç değildir.
• Bilinmeyen çok şey var. Güvenlik sorunu?
• Nikotin toksisitesine neden olmaktadır.
• Gençler arasında yaygın kullanımı ve daha az zararlı görülmesi nedeniyle gençlerin nikotin bağımlılığını ve sigaraya geçişini artırmaktadır.
• Nikotinsiz formları da var ancak kullanıcılar arasında daha az tercih edilmektedir.
• Halen ülkemizde satışı yasak.

YARDIMSIZ SİGARAYI BIRAKMAK EN AZ ETKİLİ YÖNTEM!

Sigarayı bırakırken ilk gün önlemleri:

• Evinizdeki bütün sigaralardan kurtulun.
• Küllük, çakmak ve kibritlerinizden kurtulun.
• Elbiselerinizin ceplerinde, dolaplarda ya da arabanızda sigara arayın ve onlardan kurtulun.
• İş yerinizdeki bütün sigaralardan, kül tablalarından ve çakmaklarınızdan kurtulduğunuzdan emin olun.
• Kendinize iyi davranın. Beğendiğiniz bir yemek yiyin. Bir film seyredin. Uzun bir duş alın. Kafanızı sigaradan uzaklaştıracak şeyler yapın.
• Arkadaşlarınıza, ailenize ve iş arkadaşlarınıza sigarayı bıraktığınızı söyleyin.
• Sigarayı bırakma nedenlerinizi tekrar düşünün. Sigarayı bırakmanıza kim yardım edecek? Sigarayı bırakmakla kendinizi nasıl ödüllendireceksiniz? Sigara içmek yerine ne yapacaksınız?

Sigarayı bırakmak için...

• Kendinize bir gün belirleyin ve kararlı olun. Ertelemeyin.
• Çevrenizde size sigarayı hatırlatan eşyaları ortadan kaldırın.
• Sigara bırakma nedenlerinizi yazın ve yanınızda bulundurun.
• Sevdiklerinizden bu süreçte destek isteyin.
• Bol bol yürüyüş yapın ve kilo almamak için yüksek kalorili atıştırmalıklardan uzak durun.
• Fagerström Nikotin Bağımlılık Testini çözün. 5 puan ve üzerinde alırsanız veya tek başına sigara bırakma denemeleriniz sonuç vermediyse destek almak için hastanemizdeki “Sigara Bırakma Polikliniği’mize” başvurabilirsiniz.

Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’nde...

• Doktorunuzla konuşarak sağlıklı sigara bırakma yöntemleri konusunda bilgi alabilirsiniz.
• Sigara bırakma sürecinde yaşadığınız sorunlarınızla ilgili yardım isteyebilirsiniz.
• Sigara bırakma sürecini zorlaştıran yoksunluk belirtilerini en aza indirmek için doktorunuzun önereceği sigara bırakma tedavilerini kullanabilirsiniz.
• Bu süreçte kilo almamak için beslenme ve diyet uzmanımızla görüşebilirsiniz.

 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.