Sigara sadece fiziksel değil, ruhsal etkisi ve sosyal yönüyle de bağımlılık yaratmaktadır. Sigaraya başlarken ya da sigarayı bıraktıktan sonra düşüncesizce kurulan “Bir taneden bir şey olmaz” cümlesi aslında hiç de masum değildir ve sizi ciddi hastalıklara vize verecek sigara bağımlılığı ile yüz yüze getirebilir. Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Uzmanları, sigara bağımlılığı ve etkileri hakkında bilgi verdi.
Sigaranın verdiği sahte iyilik hissine kanmayın
Nikotin, beynimizde hücreler arası iletişimi sağlayan maddelerden biri olan “asetilkolin”e yapıca benzer. Nefes yoluyla alınan nikotin, öncelikle akciğerler ve kan dolaşımına geçer. 7 saniye kadar kısa bir süre içinde, alınan nikotinin dörtte birlik kısmı, beyne ulaşır ve “dopamin” adı verilen mutluluk hissi veren bir kimyasalın salınmasına neden olur. Dopamin, eroin ve kokain bağımlılığında da rol oynamaktadır. Sigara içildiğinde hissedilen sahte iyilik hissini bu madde sağlamaktadır. Böylece, vücut giderek daha çok nikotin istemeye başlar ve kısa sürede bağımlılık gelişir. Nikotin alınmadığında, vücut nikotini “özler” ve uyku sorunları, huzursuzluk, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık gibi yoksunluk belirtileri gelişir.
Nikotin kalp atış hızını ve tansiyonu artırır
Nikotin, alındıktan hemen sonra kalp atış hızı artar ve tansiyon yükselir. Sigara dumanında bulunan karbon monoksit, kandaki alyuvarların oksijen taşıma kabiliyetini bozar. Böylece doku ve organlara yeterince oksijen taşınamaz. Sigara, aynı zamanda atardamarlarda da daralma yapar.
Sigaranın içinde tek bir yararlı madde yok
Nikotin, tütün bitkisinin böceklerden korunmak için yararlandığı bir maddedir. Yüzyıllarca böcek ilacı olarak kullanılmıştır. Her ne kadar sigaranın içindeki binlerce diğer zararlı madde ile kıyaslandığında “masum” görünse de, saflaştırılmış nikotinin tek bir damlasını bile dilinizin üzerine damlatırsanız, ölümcül olabilir.
Zararlı maddeler kana geçer ve vücuda yayılır
Sigara, sadece kalp ve akciğerlere değil, vücuttaki tüm doku ve organlara zarar verir. Sigaradaki zararlı maddeler kan dolaşımına karıştığından kan dolaşımının olduğu her yere, yani vücudun tüm hücrelerine yayılır. Bunun sonucunda her organda farklı hastalıkların gelişimi tetiklenebilir. Eskiden sigara ile ilişkisi olduğu bilinmeyen pek çok hastalığın ortaya çıkmasında sigaranın rolü olduğu artık bilinmektedir.
Sigarayı bırakın, nefesiniz rahatlasın
Sigarayı bırakırken, özellikle ilk günlerde zorlanmanız doğaldır. Ancak, bunun geçici bir süre olduğunu, sigarasız geçirdiğiniz her gün ile birlikte sıkıntılarınızın azalacağını, kendinizi daha iyi hissedeceğinizi, nefesinizin rahatlayacağını, efor kapasitenizin giderek artacağını unutmayın. Sigarayı bırakır bırakmaz, sağlığınızla ilgili olumlu gelişmeler ortaya çıkmaya başlayacaktır.
Sigara bağımlılık tipinize göre tedavi
En yaygın sağlık zararlısı olarak kabul edilebilecek sigaradan kurtulmak için hiçbir zaman geç değildir. Sigarayı bırakmak isteyen kişi, daha önceden bırakmayı deneyip de bırakamadıysa, bu motivasyon kırıcı olmamalıdır. Sigarayı bırakmış olanların bir kısmı, bunu 3-4 defada başarmış olan kişilerden oluşur. Sigarayı bırakırken, Göğüs hastalıkları uzmanlarınca yürütülen sigara polikliniklerinden yardım alabilirsiniz. Bu polikliniklerde, önce sigara bağımlılığınız tipi ve derecesi değerlendirilir. Daha sonra gereğine göre kan, akciğer filmi, solunum testi gibi tetkikleriniz istenebilir. Doktorunuz size uygun bir ilaç başlayacak ve sizi kontrole çağıracaktır.
Tedavi sırasında sigarayı unutturacak aktivitelere yönelin
Size önerilecek tedaviye ek olarak sigara bırakma sürecinde bol su içmeniz, kendinizi meşgul edecek farklı aktivitelere ya da hobilere yönelmeniz, spor yapmanız, size sigarayı hatırlatacak faktörlerden uzak durmanız yararlı olacaktır. Örneğin, çay, kahve ya da alkol size yanında sigara içirtiyorsa, bu dönemde bunlara ara vermeniz ya da azaltmanız, sigara isteğinizi azaltabilir. Sigaranın elinizin altında olmaması da, otomatik olarak sigara yakma davranışını engelleyebilir. Sıklıkla görüştüğünüz dostlarınızı, yakınlarınızı ve iş arkadaşlarını sigarayı bırakmaya özendirmek, hem size destek olmaları açısından iyi olur, hem de sevdiklerinize verebileceğiniz en anlamlı hediye olacaktır.
Sigarayı bıraktıktan sonra gelen balgam iyileşme belirtisidir
Sigarayı bıraktıktan sonra, bir süre boyunca balgam miktarınız artabilir. “Sigarayı bıraktım, daha kötü oldum” demek yerine, bunun aslında bir iyileşme belirtisi olduğunu bilin. Sigara, solunum yollarında bulunan ve solunum yollarının temizlenmesine yardımcı olan titrek tüyleri harap eder. Sigaranın etkisi ortadan kalkınca, bu savunma mekanizması tekrar çalışmaya başlar. Bu nedenle bir miktar balgam artışı görülebilir.
“Sigara içmezsem kilo alıyorum” diyenler
Kilo alma korkusu da sigarayı bırakmanın önündeki engellerden biridir. Sigaranın metabolizma üzerine bir miktar etki ettiği bir gerçektir, ancak sigarayı bıraktıktan sonra “boşluk doldurmak” için abur cubur tarzı gıdalara yönelen kişi, elbette ki kilo alacaktır. Fakat aynı miktar abur cubur sigara içilirken tüketilse de, kilo yapacaktır. Sigara bırakma sürecinde bol sıvı tüketilmesi, kalorisi yüksek ve besin değeri olmayan atıştırmalıklar yerine, gün içinde bölünmüş küçük sağlıklı öğünler yenmesi ve mümkünse egzersiz yapmak, kilo kontrolüne yardımcı olacaktır. Kaldı ki, sigarayı bırakırken alınacak 1-2 kilonun, sigaranın neden olacağı sağlık sorunları ile kıyaslanması mümkün değildir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Mart 2021
Yayınlanma Tarihi: 3 Haziran 2011
