Serbest Radikaller Nedir? Serbest Radikaller Nasıl Oluşur?

Serbest Radikaller Nedir?

Serbest radikaller, dış etkenlerle nedeniyle ortaya çıkarak biyolojik moleküllerle reaksiyona girip hasara neden olabilen ve vücutta doğal olarak bulunan reaktif moleküllerdir. Serbest radikallerin verdiği hasar sonucunda kalp hastalıkları, kanser ve yaşlanma gibi birçok kronik hastalıklar gelişebilir. Besinlerde yer alan antioksidanlar vücuda alındığında serbest radikalleri nötralize ederek zararlı etkilerini önlemek için çalışır.

Serbest radikal türleri nelerdir?

Serbest radikaller, farklı kimyasal bileşimlere ve reaktivitelerine sahip olduğundan çeşitli türlere ayrılabilir. Yaygın görülen serbest radikal türleri şöyle sıralanır:

• Singlet oksijen: Radikal olmayan bir reaktif oksijen molekülü
• Hidrojen peroksit (H2O2)
• Süperoksitler (O2)
• Hidroksil anyonlar

Serbest Radikaller Nasıl Oluşur?

Serbest radikaller, vücudun ilaçlara, tütün dumanına ve ultraviyole radyasyon gibi durumlara maruz kalması durumunda oluşur. Bunların yanında gün içerisinde maruz kalınan çevre kirliliği, bazı besinler ve stres de serbest radikallerin oluşumunda etkili olur. Serbest radikaller şu nedenlerle oluşarak kişinin etkilenmesine neden olur:

• Tütün dumanında maruz kalmak
• Endüstriyel emisyonlar, egzoz dumanı ve diğer kirlilik kaynakları solumak
• UV ışınları ve X-ışınları gibi radyasyon türlerine maruz kalma
• Pestisitler, herbisitler ve bazı ilaçlar gibi kimyasallar
• Yüksek yağlı, işlenmiş ve kızartılmış gıdalar tüketmek
• Gün içerisinde yaşanan stres durumları
• Aşırı alkol tüketimi

Serbest radikaller oluşumu sonrasında hücresel hasarlara ve çeşitli hastalıklara neden olabilir. Antioksidanlar bu zararlı molekülleri nötralize ederek serbest radikal oluşumunun önüne geçmeyi amaçlar. Antioksidan açısından zengin besinlerin tüketilmesi ve yaşam tarzının geliştirilmesi serbest radikallerin önlenmesini sağlar.

Serbest Radikalleri Azaltmanın Yolları Nelerdir?

Serbest radikalleri vücuttan tamamen atmanın bir yolu bulunmamaktadır fakat serbest radikallere maruz kalma oranının azaltmak mümkündür. Serbest radikallere karşı sınırlama yapmak için tüketilen besinlerin ve günlük yaşantının önemi büyüktür. Bunların yanında yeterli oranda antioksidan almak da serbest radikallerin azalmasında etkilidir. Serbest radikalleri azaltmanın yolları nelerdir:

• Tütün tüketimini durdurun ya da tütün dumanına maruz kalmaktan kaçının
• Alkol tüketiminizi sınırlayın
• Güneşte geçirilen zamanı sınırlayın
• Stresi yönetmeyi öğrenin
• Vücut için hijyen sağlamaya özen gösterin

Serbest Radikallere Karşı Savaşan Besinler Nelerdir?

Serbest radikallerle savaşan antioksidanları vücuda almak için besinlerden yararlanmak mümkündür. Vücut doğal olarak antioksidan üretse de zengin bir diyet ile beraber güçlendirmek gerekebilir. Böylelikle vücudu alınan antioksidan sayesinde hasara neden olabilecek durumların riski azaltılır. Antioksidan açısından zengin olan besinler şöyle sıralanabilir:

• Brokoli, Brüksel lahanası, yaban mersini, karnabahar, greyfurt, yapraklı yeşillikler, kavun, çilek, tatlı patates, domates ve turunçgiller gibi C vitamini içeren besinler
• Badem, avokado, ayçiçeği çekirdeği, yulaf ezmesi ve baklagiller ve yeşil yapraklı sebzeler gibi E vitamini içeren besinler
• Kavun, havuç, greyfurt, portakal, şeftali, greyfurt, balkabağı, kabak, tatlı patates, mandalina ve karpuz gibi beta karoten barındıran besinler
• Yumurta, ton balığı, somon, soğan, kümes hayvanları, kabuklu deniz ürünleri ve sığır eti selenyum içeren gıdalar
• İstiridye, karides, nohut, mercimek, kaju fıstığı gibi çinko barındıran gıdalar

Serbest Radikaller Hakkında Sık Sorulan Sorular

Serbest radikallere ne iyi gelir?

Serbest radikallere karşı E vitamininden zengin besinler tüketmek vücuda antioksidan alınmasını sağlayarak fonksiyonların düzenli çalışmasını sağlar. Bu nedenle badem, fındık ve ay çekirdeği tüketilebilir.

Serbest radikaller yaşlanmaya neden olur mu?

Vücutta fazla miktarda serbest radikal görüldüğü durumda hücreler, vücuttaki proteinler ve DNA’ya zarar görebilir. Zarar gören hücreler kişinin hızlı yaşlanmasına sebep olabilir.

Serbest radikallere karşı hangi vitamin cildi korur?

Serbest radikallere karşı özellikle C vitamini ve glutatyon tüketmek cildin korunmasına yardımcı olur. Bunun yanında yüksek oranda C vitamini ciltteki kolajen miktarını artırarak cildin elastikiyetini korur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.